Пон ним

Материал из Wiki FU-Lab
Перейти к навигации Перейти к поиску

Татысь аддзан комикывъя поннимъяс

Лыддьӧгсӧ лӧсьӧдӧма татшӧм небӧг серти:

Цыпанов Йӧлгинь. Коми пемӧс нимкуд. Сыктывкар: ООО "Анбур", 2007. ISBN 976-5-1669-006-8. Лб. 14-28.

Пон ним лыддьӧг

  1. АЗЫМ [азым] – Г. < азым кывбердысь. Садьмӧднытӧ эськӧ аслым эз ковмы, Азым гуас пыраліс да, тыдалӧ, дӧбельки кыткӧ курччис. Понйӧй сы ныр водзын чеччалӧ да, некыдз лыйнысӧ ог вермы (В. Лодыгин, Внуклы воль // Коми му. — 2003.07.10., 82 № : 7).
  2. АЙКА [ајка] < айка эмакывйысь (Каталог 14-й Коми республиканской выставки охотничьих собак и 1-й региональной выставки русско-европейских лаек, посвященных 55-летию Коми республиканского общества охотников и рыболовов 5-6.08.2000 г. — Сыктывкар, 2000. 35 лб.).
  3. АЛЬЧИК [аԉчік] – бергалӧ Улыс Эжваын < роч Мальчик пон нимысь артмӧма воддза шысӧ уськӧдӧмӧн. Альчикыс, дерт, медводзын… Пырӧма нин вӧрӧ да кодӧскӧ увтӧ (А. Одинцов, Дозмӧркаын // Войвыв кодзув. – 2003. – 12 № : 20).
  4. АЛЬЧӦ [аԉчӧ] < Альчик нимысь пертас, альч + суффикс – Но вот, Альчӧ, ичӧт пажына лоин. Корсь уръясӧс и ужын вылад, а миян вылӧ – пӧткаясӧс (А. Одинцов, Дозмӧркаын // Войвыв кодзув. – 2003. – 12 № : 21).
  5. АНЧА [аԋча] – энь пон ним < анча эмакывйысь (Каталог 14-й Коми республиканской выставки охотничьих собак и 1-й региональной выставки русско-европейских лаек, посвященных 55-летию Коми республиканского общества охотников и рыболовов 5-6.08.2000 г. — Сыктывкар, 2000. 19 лб.).
  6. АСЛАМ [аслам] – Г. < аслам нимвежтасысь Но Иван Сажинлы воис сьӧлӧм вылас буретш тайӧ том понйыс. «Асламӧн» сэсся и нимтіс сійӧс. Медводз Сажин шойччӧдыштіс Асламсӧ, эз песӧд весьшӧрӧ сылысь доя коксӧ (Г. Юшков, Тӧла додь. — Сыктывкар, 2000. 95 лб.).
  7. БАРБОСКО [барбоско] – пк. < роч Барбос пон ним + -ко суффикс. Да кытсав Барбоскосӧ | — Мийӧ лэбзям космосӧ (В. Климов, Ваню-космонавт // Кӧвдӧмок. Учӧт челядьлӧ лыддьӧтӧм понда книга. — Кудымкар, 2002. 64 лб.).
  8. БУСКО [буско] – бус рӧма понлӧн ним, зк. и пк. (КРК 69; КЯД 92; ВСД 160; ССКЗД 31) < бус эмакыв + -ко суффикс, «бус рӧма гӧна» важ вежӧртаса. Ме кералі кузь войпу ноддя вылӧ | Но Буско нӧйтчис (А.Ванеев, Ловъя би. — Сыктывкар, 1983. 222 лб.).
  9. БУСӦ [бусӧ] – емва сёрнисикасын бус рӧма понлӧн ним (ССКЗД 31) < бус эмакыв + -ӧ суффикс
  10. БЕЛЬКО [беԉко] – лузаберд, изьваса да сыктывшӧрса сёрнисикасъясын, перым-коми сёрнисикасъясын тшӧтш еджыд гӧна понлӧн ним (ЛЛД 128; ИД 132) < роч белый кывбердлӧн кыввуж + -ко суффикс
  11. ВАТКЫЛЬ [ваткыԉ] – Г. < ваткыль кывбердысь, «ваткылясьӧмӧн ветлысь» вежӧртаса, ӧткодяв ваткылясьны кадакывкӧд. Зэв ичӧт на Ваткыль, | И быдмас на эськӧ… | А лапъя на пельыс, | И бӧжыс на веськыд (Г. Юшков, Тӧла додь. — Сыктывкар, 2000. 30 лб.).
  12. ВЕРДЫСЬ [вердысь] – Г. < вердысь эмакывйысь. Оз ков велӧдны Евлогӧс, кыдзи матыстчыны дозмӧр дорас. Увтны кутас Вердысьыс — некымын небыдик воськов водзлань, лӧняс — сулалӧ (В. Лодыгин, Гыбад. — Сыктывкар, 2007. 32 лб.).
  13. ВӦРЗИМ [вӧрԅім] < пон дорӧ «Вӧрзим!» кадакывъя шыӧдчӧмысь. Сиктсьыд пӧшти став понсӧ, миянлысь Вӧрзимтӧ моз, кӧинъяс косяллӧмны, а Лыскосӧ абу. (Н. Мальцев, Самӧстрел // Коми му. — 2003.03.13., 29-30 № : 9).
  14. ГОС [гос] – пк. < гос эмакывйысь. А нылӧн вӧлісӧ стрась лёк поннэз, коднӧ шуисӧ Рисьӧн да Госӧн (Оласӧ да вӧласӧ. — Кудымкар, 1990. 26 лб).
  15. ГӦНА [гӧна] < гӧна кывбердысь. Дзик менам чужӧм весьтын, видзӧдӧ. Скӧр йывсьыс сетӧбті чужӧмас кӧмӧн. Ошкыд бара ме вылӧ. И виис, гашкӧ, но мездіс Гӧна. Чеччыштіс, шашаритчис сьыліас, лёкысь курччалӧ-нетшкӧ. Эновтчылас зверь меысь да бара уськӧдчылас. (Е.Мятиева, Гӧна // Коми му. — 1998. 04. 28., 48 № : 5 лб.).
  16. ГУДЫРЕЙ [гудыреј] Г. < ёль нимысь. Дыр жуглісны юр шуринлӧн семьяын, кыдзи нимтыны кычипиӧс. Лапъя пеля, ляс ныра понпи пыр жӧ лоис ставлы радейтана чачаӧн, дугдывтӧг никсіс да быд пельӧсӧ вӧчис пас. Шурин, бокысь воӧм морт, пыдди пуктіс коми оласногсӧ да кӧсйис сетны аслас быдтаслы сиктса нимпас. Сідз, вӧралан угоддьӧса ёль козьналіс понлы выль ним — Гудырей (Ю. Яковлев, Катыд пом. — Сыктывкар, 2002. 48-49 лб.)
  17. ДОНА [дона] < дона кывбердысь. Ротнӧй командир тшӧктӧма салдатъяслы вердны-юктавны эновтӧм понтӧ да велӧдны-дасьтыны мина корсьны. Сетім нёль кока ёртыдлы Дона коми ним, — пыр на важыс син водзас ветеранлӧн (А. Некрасов (Гамса), Дона // Коми му. — 2003.04.8., 42 № : 7). Татшӧм нима пон вӧлӧма Библия комиӧдысь, Висер Вась вежаайлӧн, Василий Иванович Поповлӧн, юӧртіс Е. А. Игушев.
  18. ЖЫСЬКО [жысько] пк. < жысь серпасалана кыв + -ко суффикс. Олӧмась-вӧлӧмась старик гозъя. Вӧлӧмась нылӧн курӧггез да кык пон. Мунас старик вӧравны. Ӧт понсӧ — Жыськосӧ — иньдӧтас веськытланьӧ, а мӧдсӧ — Низькосӧ — шульгалань — кошшӧ пӧ зверьсӧ бытшӧмика (Оласӧ да вӧласӧ. — Кудымкар, 1990. 165 лб.).
  19. ЖУЛЬӦ [жуԉӧ] – Г. < роч Жулик ним кыввужйысь + –ӧ суффикс. Увтыштіс, кылӧ, Жульӧыс. Пырк-пырк аслас тӧдлытӧг Насталӧн вӧчсис, кыдз тай лёк вӧтысь пальӧдчылӧны. Вӧлӧмкӧ, Жульӧыс тэрмӧдлӧ нин, мый пӧ сэтчӧ дувмунін, со пӧ ӧд гортыд (Г. Юшков, Ловъя лов. — Сыктывкар, 1979. 193 лб.).
  20. ИРВА [ірва] < Йирва ю нимысь, татшӧм пон вӧлӧма Сыктывкарса канму университетысь В. А. Соловьев профессорлӧн, юӧртіс Е.А.Игушев
  21. ИЧӦТ [ічӧт] < ичӧт кывбердысь, юӧртіс Чуклӧм сиктын чужлӧм П. И. Сельков
  22. КАТШӦ [кащӧ, кащо] – голя гӧгӧрыс еджыд визя понлӧн ним, < катш «еджыд» вежӧртаса важ кывберд + -ӧ (диал. о) суффикс. Потшӧс вылын катша. | Потшӧс улын Катшӧ. | Йирӧ Катшӧ лы, | Оз сет катшалы (Г. Юшков, Тӧла додь. — Сыктывкар, 2000. — 19 лб.).
  23. КАТШЫС [кащыс, кащіс, кащӧс] – кымӧсас либӧ голяяс еджыд чута сьӧд понлӧн ним (ССКЗД 150; КРК 264) < катш «еджыд» вежӧртаса важ кывберд + -ыс (диал. -ӧс, -ис) суффикс. Мыччис сійӧ Катшыслы кызкодь ув. Мӧдыс курччис лэчыд пиньяснас да и пондіс нуны. “Но Катшыс! — весиг ачыс шемӧсмис Ӧньӧ, кӧть эськӧ понйыс не этшаысь нин мездывліс сійӧс. — Кодлыкӧ кӧ висьталан, оз и эскыны... Со тэныд и кывтӧм пемӧс...” (И. Торопов, Тян. — Сыктывкар, 1982. 42 лб.).
  24. КЕДВА [кеԁва] – < Кедва ю нимысь, татшӧм пон вӧлӧма Сыктывкарын ӧти олысьлӧн, юӧртіс Е. А. Игушев
  25. КӦТЬМЫЙ [кӧԏмыј] – < шыасьлӧма понмыс быд ним вылӧ (кӧть мый пӧ шу) да та понда нимтӧмаӧсь, юӧртіс Пожня сиктын чужлӧм Е. А. Игушев
  26. КӦЧИЛЬ [кӧчіԉ] – Г. < кӧчиль эмакывйысь, «полысь» вежӧртаса. Ӧти лунӧ петкӧдіс Домна баб Кӧчильыслы сёян (буретш тадзи и нимтіс сійӧс), а чомъяс сійӧ эз тыдав. Мынӧма трустыд. Видзӧдӧ да, сусед йӧрас мыйкӧ вильӧдӧ (Е. Макарова, Кӧч сьӧлӧма пон // Коми му. — 2006.02.25., 36 № : 8).
  27. КУТЮ [куԏу] – < кутю эмакывйысь, юӧртіс Паджга сиктысь И. А. Надуткин
  28. КЫЧӦ [кыче] – эжвагорувса сёрнисикасын бергалӧ (НВД 122) < кычан эмакывлӧн кыввуж + -ӧ (диал. -э)суффикс, нимыс артмӧма понпиӧс корана кывъясысь
  29. ЛАПИК [лапик] – сыктывйывса сёрнисикасын, перым коми сёрнисикасъясын еджыд кокъяса сьӧд понлӧн ним (ВСД 195) < лапа эмакыв + -ик суффикс. — Мыйӧн тэнӧ пӧткӧда, Лапик? — шыльӧдіс юрӧдыс никсысь понсӧ (М. Турубанов, Уллян Модьӧлӧн да сылӧн ёртъяслӧн олӧмысь. — Сыктывкар, 1996. 60 лб.).
  30. ЛАПКО [лапко] – пк., изьв. < лапа эмакыв (кывпомса а шыыс усьӧма) + -ко суффикс. Лапко куйлӧ аслас поз дын, | Вамӧм боккез косьтӧ. | Сы дынӧ котӧртіс чожжык | Учӧт зонка Костя (Кӧвдӧмок. Учӧт челядьлӧ лыддьӧтӧм понда книга. — Кудымкар, 1991. 13 лб.); Лапко нима повтӧм пон вӧлі (С.Терентьев, Деревня Ярпияк — прошлое и будущее. — Сыктывкар, 2008. 90).
  31. ЛАПӦ [лапӧ, лапо] – изьваса да удораса сёрнисикасын (ИД 171, УД 189) < лапа эмакыв (кывпомса а усьӧма) + (диал. о) суффикс
  32. ЛАППЕЛЬ [лаппеԉ] – < Лапъяпель пон нимысь дженьдӧдӧм кывпертас. Кыр вылӧ вотӧдз на налы воча увтігтыр уськӧдчис син весьтас еджыд чутъяса, лапъя пеля сьӧд пон. – Лаппель! Лаппель! – чукӧстіс Валера. – Тайӧ жӧ Янлӧн нёль синма понйыс (В. Напалков, Утка туй // Коми му. – 2004.08.5., 94-95 № : 3).
  33. ЛАПЪЯПЕЛЬ [лапјапеԉ] – < лапъя пель кывтэчасысь. Друг Лапъяпель чошкӧдіс пельяссӧ, а сэсся мӧдіс косявны-увтны (Е. Козлова, Гӧгыля-вугыля. — Сыктывкар, 2002. 189 лб.).
  34. ЛУН [лун] – ай пон ним < лун эмакывйысь, тайӧ бура юргана, ылӧдз кылана дженьыд ним (Каталог 14-й Коми республиканской выставки охотничьих собак и 1-й региональной выставки русско-европейских лаек, посвященных 55-летию Коми республиканского общества охотников и рыболовов 5-6.08.2000 г. — Сыктывкар, 2000. 61 лб.).
  35. ЛЫСАН [лысан] – < лыс эмакыв + -ан суффикс (КРК 370), юрас еджыд визя, быттьӧкӧ лысӧм юра пон
  36. ЛЫСАНКО [лысанко] – < Лысан пон ним + -ко суффикс (КРК 370)
  37. ЛЫСАНӦЙ [лысанеј] – удораса сёрнисикасын (ССКЗД 208) < Лысан пон ним + -ӧй (диал. ӧй) суффикс
  38. ЛЫСКО [лыско, лыскӧ] – зк. и пк. < Лыско морт нимысь, тайӧ айлов нимыс кольӧма важся кроникаясын < лыс-ны кадакыввуж да -ко (уд.диал. -кӧ) суффикс, важ вежӧртасыс «ыджыд кымӧса, кушман юра айлов». Со бара кылӧ Лысколӧн “ув! ув!” | Ми тэрмасям. А гӧгӧр пуяс, пуяс (Ю. Васютов, Нӧдкывъя олӧм. — Сыктывкар, 1998. 98 лб.).
  39. ЛЯВ-ЛЯВ [ԉав-ԉав] – пк. < увтчан шыа кывъясысь. Миян Ляв-Лявным | Учӧтик понок. | Миян Ляв-Лявным | Эшӧ кычанок (В.Климов, Ляв-Ляв, мяч да обороника // Кӧвдӧмок. Учӧт челядьлӧ лыддьӧтӧм понда книга. — Кудымкар, 1991. 103 лб.).
  40. МУНІМ [мунім] – < понлы «Мунім!» кадакывъя шыӧдчӧмысь, юӧртіс Джеджим сиктын чужлӧм коми гижысь В. Е. Напалков
  41. МУНТАСЬ [мунтаԍ] – Г. < «Мун тась!» шуӧмысь. Мунтась, овчарка модаа понпи, чужис-быдмис ыджыд керкалӧн пӧдвалын... — Но и йӧй жӧ ме. Тэ жӧ уличвывса пон. Некодлы он ков. Быдӧн тэныд шуӧны “мун тась”. Со и мӧрччисны тэныд тайӧ кывъясыс. Но мед инӧ найӧ и лоӧны тэнад нимӧн. Горӧдасны понпилы: — Мун тась! И сійӧ пыр жӧ матыстчӧ на дінӧ. Вочасӧн Мунтась быдмис да лоис зэв мича понйӧн (И. Белых, Мунтась, мун тась! // Йӧлӧга. — 2001. 12 № : 4 лб).
  42. НЕМКО [ԋемко] – < нем кывбердвуж (немӧй кывбердысь бӧръя ӧй кывпельыс усьӧма) + -ко суффикс. Понпи мыйлакӧ оз увтчыв, ни оз эргыв. Тыдалӧ, яндысис мукӧд понъясысь аслас мисьтӧмлун вӧсна, оліс дзик немӧй моз. Та вӧсна челядь кутісны шуны сійӧс Немкоӧн. Немко вӧлі рам (С.Раевский, Нимлун кежлӧ козин. — Сыктывкар, 1995. 25 лб.).
  43. НИЗЬКО [ԋіԅко] – пк. < низь эмакыв + -ко суффикс. Олӧмась-вӧлӧмась старик гозъя. Вӧлӧмась нылӧн курӧггез да кык пон. Мунас старик вӧравны. Ӧт понсӧ — Жыськосӧ — иньдӧтас веськытланьӧ, а мӧдсӧ — Низькосӧ — шульгалань — кошшӧ пӧ зверьсӧ бытшӧмика (Оласӧ да вӧласӧ. — Кудымкар, 1990. 165 лб.).
  44. НЁЛЬӦ [ԋоԉо] – изьваса сёрнисикасын синъяс вылас чутъяса понлӧн ним, нёль синма быттьӧ (ИД 187) < нёль лыдакыв + -ӧ (диал. -о) суффикс
  45. НЫВКА [нывка] – зк. и пк. энь пон ним < нывка эмакывйысь. пк. А паныт Дёмакӧт, киссьӧм гид угӧлын, дом йылын нюжласис, нювсис, никсіс, а мукӧд коста и вувтіс кузь гӧна, ыджыт мыгӧра Нывка нима пон. Терпит, терпитышт, Нывка, — модис ас кежас Дёма, — чожа пырасӧ дружоккет (И. Шадрин, Дёма // Пармалӧн шыэз. — Кудымкар, 1977. 63 лб.).
  46. НЫРИС [ныріс] – Г. < нырис эмакывйысь. Тайӧ кадӧ кокъяссӧ веськӧдыштны пӧв чомсьыс буретш Нырис петіс. Татшӧм нима вӧлі тайӧ понйыс, коді зверь-пӧткатӧ кӧзяиныслы зэв бура туяліс (В. Лодыгин, Паса шор. — Сыктывкар, 1995. 108 лб.).
  47. ПАРМА [парма] – энь пон ним < парма эмакывйысь. Ӧні Парма, энь лайка, куйліс чомйын да шонтіс аслас вир-яйнас сы бердӧ топӧдчӧм неважӧн на чужӧм кычипиянӧс (И. Белых, Важыс уськӧдчывлӧ вӧтӧн. — Сыктывкар, 2005. 148 лб.), (Каталог 14-й Коми республиканской выставки охотничьих собак и 1-й региональной выставки русско-европейских лаек, посвященных 55-летию Коми республиканского общества охотников и рыболовов 5-6.08.2000 г. — Сыктывкар, 2000. 22 лб.).
  48. ПӦЛКАН [пӧлкан] – пон ним < роч Полкáн нимысь. Тарасиккӧд ворсіс Барсик, | Алёшиккӧд ворсіс Марсик, | Кодкӧд ворсіс Ӧльӧксан? | Сылӧн вӧлі пон Пӧлкан (Н. Куратова, Бобӧяс ті, бобӧяс, нывкаяс да зонкаяс. — Сыктывкар, 1993. 29 лб.).
  49. РАЙДА [рајԁа] – энь пон ним < Райда важ коми ань нимысь. (Каталог 14-й Коми республиканской выставки охотничьих собак и 1-й региональной выставки русско-европейских лаек, посвященных 55-летию Коми республиканского общества охотников и рыболовов 5-6.08.2000 г. — Сыктывкар, 2000. 23 лб.).
  50. РЕБО [ребо] – удора сёрнисикасын, Ву (Вашка) ковтысса сиктъясын пон ним < вепс кывйысь вуджӧм reboi «руч» вежӧртаса кывйысь (КЭСК 240)
  51. РИСЬ [ріԍ] – пк. < рись эмакывйысь, зк. рысь, «рысь кодь еджыд пон» вежӧртаса. А нылӧн вӧлісӧ стрась лёк поннэз, коднӧ шуисӧ Рисьӧн да Госӧн (Оласӧ да вӧласӧ. — Кудымкар, 1990. 26 лб).
  52. РУЧ [руч] – Г. < руч эмакывйысь. Эм Руч нима пон. Тадзи понсӧ ме нимті сы вӧсна, мый сійӧ гӧрд да кузьмӧс ныра, дзик руч кодь и эм. Сӧмын бӧжыс абу ручлӧн кодь пашкыр (Е. Козлова, Ме да Ивук вокӧй. — Сыктывкар, 1992. 5 лб.).
  53. РЫЖКО [рыжко] – < рыж-ӧй кывбердвуж + -ко суффикс, юӧртіс Висер вожын чужлӧм А. С. Михайлов
  54. САНКА [санка] – < сан эмакыв + -ка суффикс. Понтӧ видзлӧмаӧсь кыйсьыны. Нимтылӧмаӧсь Лыско, Буско, Санка да мукӧд нимӧн (А. Ногтева (Одыбса школаын 9-ӧд класса велӧдчысь), Коми йӧзӧс вердысьяс // Йӧлӧга. – 2005.04.22., 16 № : 10).
  55. СЕРКО [ԍерко] – < сер эмакыв + -ко суффикс (КРК 582). зк. Менам Серко ыджыд пон, | Гашкӧ, кӧинысь на ён (Г. Юшков, Тӧла додь. — Сыктывкар, 2000. 47 лб.); пк. Пашко: Ноко, Серко, осьт-ко пельтӧ (В. Климов, Кӧч керӧма кар // Югӧрок. Лыддьӧтан книга. 2 класс. – Кудымкар, 2003. 114 лб.).
  56. СИРПИНЬ [ԍірпіԋ] – < сирпинь эмакывйысь, ӧткодяв Сирпинь сылы горшас! шуӧм. Сӧлӧ баб олӧ Сирпинь нима понкӧд (А. Артеев, Сӧлӧ бабкӧд интервью // Молодежь Севера. – 24.02.2005., № 8 : 12).
  57. СОБӦЛЬ [собеԉ] – удора сёрнисикасын < коми ног шуӧмӧн роч Соболь пон нимысь, юӧртіс Е. Н. Шлопова
  58. СЕР [ԍер] – эжвагорувса сёрнисикасын (НВД 174) < сер эмакывйысь
  59. СЕРКО [ԍеркӧ] – удора сёрнисикасын да перым коми сёрнисикасъясын < сер эмакыв + -ко (диал. -кӧ) суффикс, юӧртісны Е. Н. Шлопова да Е. Н. Федосеева
  60. СЯМА [ԍама] – < сяма кывбердысь. Сяма пон куйліс неылын вӧрзьӧдчытӧг жӧ да виччысис, кор кӧзяиныс мыйкӧ шуас (А. Вурдов, Сир войт. Сыктывкар, 2007. 11 лб.).
  61. ТЯВӦ [ԏаве] – эжвайывса сёрнисикасын ичӧт понлӧн ним (ВВД 202) < тяв-тяв увтӧм шысетан кыв + -ӧ (диал. э) суффикс
  62. ТАТІЛОК [татілок] – < понлы «Таті лок» шуӧмысь. Водзын Татілок кодӧскӧ пондіс камгыны-увтны, лёкысь эргигтыр увтны. Салдат Иван сувтовкерис, бергӧдчис сы бӧрвылын восьлалысь Ваньӧлань да гусьӧникӧн шуис: – Ыджыд звер вылӧ увтӧ (И. Торопов, Тян. – Сыктывкар, 1982. 192 лб.).
  63. ТРОНЬГАН [троԋган] – Г. < троньган шӧркывйысь, троньган кодь, бур гӧлӧса пон. Пилялӧн Троньганыс, ен сыкӧд, зэв жӧ бур пон. Медся пыді деревняӧдз, кытӧн абу на тшыксьӧма бур вужйыс, пыраліс, кычиӧн вайис да быдтіс… Троньганнас, гора гӧлӧсыс да, нимтіс. Ичӧтсяньыс гора. Кылӧ вӧрад, майбырӧй. Кытчӧдз он матыстчы да лый, век троньгас, кунича кӧть ур (В. Лодыгин, Гыбад. — Сыктывкар, 2007. 105 лб.).
  64. ТУГАН [туган] – < айловлӧн Туган важ коми нимысь, юӧртіс Пажга сиктын чужлӧм И.А.Надуткин
  65. ТУЗЬӦ [туԅӧ] – Г. < рочысь Тузик пон нимлӧн кыввуж + -ӧ суффикс. И ми ог на узьӧй, | Бара петам со. | Пыр, колӧкӧ, Тузьӧ, | А то он ӧд ло! (Г. Юшков, Тӧла додь. — Сыктывкар, 2000. 141 лб.).
  66. ТУПЫЛЬ [тупыԉ] – зк. и пк. < тупыль эмакывйысь, Пожня сиктса ӧти олысьлӧн пон ним; понпинас вӧлӧма ёніник да гӧгрӧсіник, тупыль кодь, юӧртіс Е. А. Игушев.
  67. ТУТӦ [тутӧ] – Г. < тутны кадакыввуж + -ӧ суффикс. — А вола. Октысьны водз на жӧ-а. Гӧнтӧм кока на сьӧла-тарыс. Нуӧдан тайӧс? Тутӧсӧ? — тшапкыліс зон кыр кычансӧ мышкӧдыс, и пыр и лявӧстіс сійӧ да пескыльтчис курччыны (Г. Юшков, Бива // Ӧтувтӧм гижӧдъяс. Т. 1. Романъяс. — Сыктывкар, 2001. 43 лб.).
  68. ТШАЙКО [щајко] – < тшай кывберд + -ко суффикс, кок помланьыс еджыд визя пон, быттьӧкӧ еджыд чулкиа. Кильчӧ вылӧдз сійӧс лэдзис. Шонді водзас лӧсьыд, шоныд. Понъясысь оз пов. Тшайко да мукӧдыс татчӧ сёйны волывлӧны. Тасьті петкӧдӧм виччысьӧны (А. Мишарина, Чужан гортын // Коми му. — 2002.04.9., 43 № : 4 лб.).
  69. ТШАЙПОД [щајпоԁ] – < тшай кывберд + под кыв, кок помланьыс еджыд визя пон, быттьӧкӧ еджыд чулкиа. — Тшайпод нуӧдас медся дженьыд туйӧд. — Коді? — Тшайпод. Понмӧй. Ачыс сьӧд, а морӧсыс, бӧж йылыс да кок лапаясыс еджыдӧсь (В. Тимин, Пармаын вошӧм БТР. — Сыктывкар, 2007. 203 лб.).
  70. ТЫЧӦ [тычӧ] – удора сёрнисикасын(УД 259) < тыч кыв + -ӧ суффикс?
  71. ТЯВКО [ԏавко] – < тяв-тяв увтчан шыа кыв + -ко суффикс. Кӧчьяс босьтчӧны корсьны нуртор. Мыччысьӧ Тявко. Татшӧма ӧдйӧ котӧртігас, исалӧ туйсӧ (А. Попов, Ичӧт вӧралысьяс да мудер кӧчьяс // Войвыв кодзув.— 2006. — 7 № : 41).
  72. ТЯВ-ТЯВ [ԏав-ԏав] – < увтчан шыа кывъясысь. Но быд рытгорув, рӧмдігӧн кӧзяинсӧ радейтысь да сы вылӧ надейтчысь Тяв-Тявлӧн воши медбӧръя эскӧмыс (А. Лыюров, Тяв-тяв // Миян грездса челядь. — Сыктывкар, 1987. 28 лб.).
  73. ЧАЙКО [чајко] – < Тшайко пон нимысь, кывводзса тшч, юӧртіс Висер вожысь петлӧм А. С. Михайлов
  74. ЧАНГЫР [чангыр] – Г. < чангыр кывбердысь. Тикӧлӧн гортса ёртыс — Чангыр нима пон, но сійӧс мӧс видзысьяс сьӧрсьыныс босьтісны (В. Тимин, Эжва Перымса зонка. — Сыктывкар, 2000. 9 лб.).
  75. ЧАРД [чарԁ] – < чард эмакывйысь. (Каталог 14-й Коми республиканской выставки охотничьих собак и 1-й региональной выставки русско-европейских лаек, посвященных 55-летию Коми республиканского общества охотников и рыболовов 5-6.08.2000 г. — Сыктывкар, 2000. 33 лб.).
  76. ЧОЛЬ [чоԉ] – < чольгыны кадакыввужйысь, татшӧм нима пон вӧлӧма Сыктывкарса канму университетса В. А. Соловьев профессорлӧн, юӧртіс Е.А.Игушев
  77. ЧУКЫЛЬ [чукіԉ] – Г. < удора ног шуана чукиль эмакывйысь. Водзвыланыс шмыгъяліс ёсь йыла пеля Чукиль — рыжӧй понныс (А. Вурдов, Лумпа туй // Войвыв кодзув. — 2005. — 8 № : 20).
  78. УВӦ [увӧ] – Г. < ув-ув увтчан шыа кыв + -ӧ суффикс. Ӧти сиктын, пӧрысь гозъя ордын, олісны пон да кань, Увӧ да Авӧ. Увӧ ветлывліс вӧравны пӧльыскӧд, а Авӧ горт овліс пӧчӧыскӧд (Г.Юшков, Тӧла додь. — Сыктывкар, 2000. 229 лб.).
  79. УРСИК [урԍік] – < урӧс кывбердвуж + -ик суффикс, «урӧс понпи» вежӧртаса. Павел петкӧдіс ыджыд ыргӧн самӧвар, тэчис кольксӧ, мыйта тӧрис, да вӧлись лэдзис трубаас бисӧ. Сэн жӧ сылӧн бӧжтӧм понйыс, Урсикыс, гартчис… (В. Торопов, Орим, Урсик… // Коми му. – 2005.09.24., 115 № : 7).
  80. ШУТИК [шуԏік] – удораса сёрнисикасын < шутьлявны кадакыввуж + -ик суффикс. Сӧмын шутьлялӧм вылӧ воӧ понмыс да та понда нимтӧмаӧсь, юӧртіс Удораысь петлӧм Е. Н. Шлопова
  81. ЯРАН [јаран] – < яран эмакывйысь, юӧртіс Мыс сиктын чужлӧм-быдмылӧм Н. Трубачева
  82. ЯНДО [јанԁо] – тундраын кӧр видзны велӧдтӧм на понпи ним < яндо яран кыв, «дженьыд гӧна да сулалан пеля пемӧс видзан пон» вежӧртаса (ИД 155)

Дженьдӧдӧм

  • Г. — гижысьӧн артмӧдӧм-думыштӧм ним
  • зк. — зырян коми сёрниног да гижӧд кыв
  • изьв. — изьва сёрнисикас
  • пк. — перым коми сёрниног да гижӧд кыв
  • сі. — сійӧ жӧ вежӧртасыс

Ӧшмӧсъяс

  • ВВД = Сорвачева В.А., Сахарова М.А., Гуляев Е.С. Верхневычегодский диалект коми языка. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1966.
  • ВСД = Жилина Т.И. Верхнесысольский диалект коми языка. — М.: Наука, 1975.
  • ИД = Сахарова М.А., Сельков Н.Н. Ижемский диалект коми языка. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1976.
  • КРК = Безносикова Л.М., Айбабина Е.А., Коснырева Р.И. Коми-роч кывчукӧр. — Сыктывкар: Коми небӧг лэдзанін, 2000.
  • КЭСК = Лыткин В.И., Гуляев Е.С. Краткий этимологический словарь коми языка. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1999.
  • КЯД = Лыткин В.И. Коми-язьвинский диалект. — М.: Изд-во АН СССР, 1961.
  • ЛЛД = Жилина Т.И. Лузско-летский диалект коми языка. — М.: Наука, 1985.
  • НВД = Сорвачева В.А. Нижневычегодский диалект коми языка. — М.: Наука, 1978.
  • Образцы коми-зырянской речи / Составили Т.И.Жилина, В.А.Сорвачева. — Сыктывкар, 1971.
  • ПД = Сахарова М.А., Сельков Н.Н., Колегова Н.А. Печорский диалект коми языка. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1976.
  • Свинина Л.А. Коми кывйын гортса пемӧсъяслӧн аснимъяс. Диплом удж / Сыктывкарса канму университет. Филология факультет. Коми да фин-угор кафедра. — Сыктывкар, 2007. (ки помысь гижӧд)
  • ССД = Колегова Н.А., Бараксанов Г.Г. Среднесысольский диалект коми языка. — М.: Наука, 1980.
  • ССКЗД = Жилина Т.И., Сахарова М.А., Сорвачева В.А. Сравнительный словарь коми-зырянских диалектов. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1961.
  • УД = Сорвачева В.А., Безносикова Л.М. Удорский диалект коми языка. — М.: Наука, 1990.
  • Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. Т. І-ІV. – Москва, 1971.
  • Федюнева Г.В. Словообразовательные суффиксы существительных в коми языке. — М.: Наука, 1985.
  • Хаузенберг А.-Р. Названия животных в коми языке (сравнительно-исторический анализ). — Таллин, 1972.

Мукӧд лыддянтор