Пос: различия между версиями

Материал из Wiki FU-Lab
Перейти к навигации Перейти к поиску
Нет описания правки
Нет описания правки
 
(не показано 397 промежуточных версий 4 участников)
Строка 1: Строка 1:
БИ КИНЬЯС
Быль ли, небыль... Важын ни эта вӧлӧм. Сэк и тӧв пӧ абу вӧлӧм таланьын. Ыджыт Шонді абу и вешшывлӧм эна местаэзісь. Пыр вӧлӧма мича да гажа. Быдмӧма сэк татӧн басӧк лапья вӧр - Парма. Олӧмась вӧрас зверь-пӧткапӧлӧс. Отир эшӧ абу на вӧлӧм. Уна ли, етша ли чулалас кад - Пармаыс чужтас зонӧс. Шуасӧ сійӧ Пераӧн. Бытшӧм да кодя быдмас хозяин - и вӧрыслӧ, и муыслӧ. Керас сія аслыс ньӧв, лӧсьӧтас ёссез. Ветлӧтӧ пӧ аслас му кузя, видзӧтлӧ, медбы и пуэс быдмисӧ бура, медбы и зверь-пӧткапӧлӧс оліс бытшӧмика, медбы и чериыс уяліс сӧдз ваэзын. Ӧтпыр Пераыс лэдзчас Кӧсва дорӧ, аддзӧ: мышкыртчӧма кымӧрсянь сизим рӧма Енӧшка да юӧ васӧ. - Тэ мыля юан менам юись васӧ? - юалӧ Енӧшкаыслісь Пера. - Мун татісь. - Ме эг тӧд, что ваыс тэнат, - шуӧ Енӧшка, - а ютӧг ме ог вермы овны. Сет юны пӧттӧдз. - Сета, ежели тэ менӧ кайӧтан кымӧрас. Ме бы видзӧта, мый сэтчин керсьӧ. - Пуксьы, - шуӧ Енӧшка, - сюррезӧ вылӧ. Пера пуксяс сы сюррез вылӧ, мӧтыд и лэбтас сійӧ кымӧрас. Сувтас кымӧрас Пера, и оссяс сы одзын Енма. Кытчӧ оз видзӧт, быдлаын городдэз да городдэз - дӧс алмазісь да чар изісь керӧмась. Быдлаын биэз сотчӧны: ыджытӧсь и учӧтӧсь, гӧрдӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. А шӧрас сотчӧ медыджыт би, Шонді-Би. Охота лоас Пераыслӧ босьтны кӧть неыджыт би тор да лэдзчӧтны сійӧ му вылас. Локтас сія Шонді-Биыс дынӧ да кватитас бы... Сэтчӧ кыдз гымыштас, кыдз вирдыштас - и чапкач Перасӧ ылӧ-ылӧ Би дынсяняс. Пондас усьны Пераыс тартарарыӧ. Но вот кутас кинкӧ сійӧ, лэбтас и пуксьӧтас мыйӧкӧ небытӧ. Видзӧтӧ Пераыс - аддзӧ: пукалӧ сія кымӧровӧй подушкаэз вылын, золотӧй додьын, а кыскӧ сійӧ серебрянӧй вӧв. Бокас сыкӧт пукалӧ басӧкся-басӧк нывка. Синнэс сылӧн лӧз кымӧрись, рожабаннэс - асывся зарниись, юрсиыс - чистӧй золотоись, а паськӧмыс свиттялӧ, нельки синнэз янӧтӧ. - Тэ кин сэтшӧмыс? - юалӧ нывкаыслісь Пера. - Ме Зарань, Шонділӧн ныв. Быд асылӧ ме сайма одзджык Шондіысся и быд рытӧ вода сысся сёрӧнжык. Ме дозирайта, медбы Шондіыс некинӧс эз сот. А тэ мыля павкин Шонді-Биас? - юалӧ сія Пераыслісь. - Ме мӧді лэдзчӧтны сійӧ му вылас, - шуӧ Пера. - А мыйлӧ сія тэныт му вылас? - Медбы городдэз сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь быдмисӧ, кыдз Енмаас. - А кин пондас нія городдэзын овны? - юалӧ Зарань. - Миян тэкӧт челядьным. Эд ме тэныт, тыдалӧ, гленитчи, раз тэ менӧ дорйин, - шуӧ Пераыс. - О-о, смев тэ, зонка. Смев да удав, - шуӧ Зарань, - эшӧ некин эз на лысьт кайны татчӧ, а тэ вот кайин. Эшӧ некин эз на лысьт павкӧтны Шонді-Бисӧ, а тэ павкӧтін. Дорйи бы ме кӧть кинӧс, но тэнӧ эшӧ и радейта. - Сэк лэдзчам мекӧт му вылас, - шуӧ Пера. - Ме мыччала тэныт ассим богатствоэз: керӧссэз да вӧррез, юэз да тыэз, видззез да ыббез. И иньдӧтас Зарань ассис серебрянӧй вӧвсӧ увлань, муыслань. Лэдзчасӧ нія му вылӧ, и Пера пондас мыччавны Зараньыслӧ ассис богатствоэз: вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез. Гленитчӧмась нія Зараньыслӧ, и согласитчас сія кольччыны Пераыскӧт му вылас. Сэк окалас Парма-Вӧрлӧн зоныс Шонділісь нывсӧ. Казялас этӧ кымӧрсянь Шондіыс, лӧгасяс Зараньыс вылӧ и пышшас эна местаэзісь: ась пӧ кынмӧны кӧдзытсяняс. Му вылас сэк жӧ лоӧма кӧдзыт да пемыт, пондӧмась пӧльтны ойся тӧввез, кынмӧмась юэз да тыэз, лым столаэз тыртӧмась быд пельӧсок. Лёк тӧвчик пондӧма гӧрдззыны ассис кузь бӧж, каляннэз пондӧмась уннявны-повзьӧтчыны. Сэк Пера лэбтас Зараньсӧ киэз вылас да пыртас вӧрӧ. И Парма-мамыс примитас нійӧ ласкова и дзебас аслас лапъя да небыт уввез увтӧ. Сизим год сьӧрна абу вовлӧма талань Шондіыс, сизим год сьӧрна олӧмась Пера да Зарань вӧр пытшкын. Сы коста Зарань быдтас ни Пераыслӧ сизим зонӧс - вынася-вынаэзӧ да сизим нылӧс - басӧкся-басӧккезӧ. Зоннэс пондасӧ вӧравны ни, и ныввес - гортовисявны. Ветлӧтас-ветлӧтас кытӧнкӧ Шонді и охота лоас сылӧ видзӧтны, мый ни лоис нылыскӧт. Локтас сія талань бӧр. Сэк жӧ лоас бӧра шоныт да югыт. Пышшасӧ тӧввез и каляннэз, дзебсисяс тӧвчик. Сыласӧ юэз да тыэз, пондасӧ цветитны быдмассэз. Енӧшка мышкыртчас Кӧсва весьтӧ юны. Пондас корны Шондіыс Зараньсӧ, медбы кайис сія бӧр кымӧрас, кытӧн пыр шоныт да гажа, кытӧн быдӧс тырмӧ, мый бы эз ков. Зарань оз бы кай. - Меным, - шуӧ, - татӧн бур. Сэк Шонді пондас грӧзитчыны: - Ме бӧра пышша татісь, ась ті кынматӧ. Зарань и баитӧ: - Сизим год олім - эг кынмӧ. Вӧр шонтіс. - Сэк сота быдӧннытӧ ӧтлаын вӧрыскӧт, - повзьӧтлӧ Шонді. Повзяс Зарань и шуӧ Пераыслӧ: - Только кымӧрас ме верма видзны сійӧ, медбы эз сот. Колас кайны. Каям быдӧнным. Пера и шуӧ: - Ме татӧн чужи, быдми, татчӧ и кольчча. Торйӧтасӧ сэк нія челядьнысӧ кык торйӧн - мукӧдсӧ кольны му вылӧ, мукӧдсӧ кайӧтны кымӧрӧ. Но лӧгасяс сэк Парма-вӧр: - Ме нійӧ шонті, верді, а нія пышшӧны бы. Ась мунӧ Зараньыс ӧтнас, кысянь локтіс, а челядьыс ась кольччӧны му вылӧ! И лӧсьӧтас сія говк: ӧтӧрын ыкӧстан - мӧдӧрын кылӧ. Пондас Зарань кытсавны челядьсӧ, медбы кайӧтны Енмаас: ыкӧстас ӧтӧрӧ - мӧдӧр кылӧ. Сідз нія и янсӧтчасӧ: Зарань мунас лунлань, челядьыс - ойлань. Дыр горзас, корас челядьсӧ Зарань, но нія озӧ кылӧ. Эта коста Шондіыс сыбурна пондас сотны ни, нельки ваэз косьмасӧ, муыс потласяс, быдмассэз кельдӧтасӧ. Нем керны - Зарань каяс кымӧрас ӧтнас, медбы не сетны Шондіыслӧ сотны челядьсӧ. Лишь коляс му вылас ассис серебрянӧй вӧв да золотӧй додь, медбы кӧр-нибудь кайисӧ челядьыс сы дынӧ Енмаас. Эта кадӧ Пераыс ӧктас ассис зоннэсӧ, сетас нылӧ ньӧввез да кайӧтас медвылын керӧс вылӧ мыччавны Шондісӧ. - Видзӧтӧ, - шуӧ сія нылӧ, - вон ыджытся-ыджыт би, Шонді-Би; сысянь быдӧс бурыс: шоныт и югыт, сыснь городдэз быдмӧны. Но сысянь жӧ и быдӧс умӧльыс: сія сотӧ и сія кынтӧ, сія янсӧтіс быдӧннытӧ тіянӧс и менӧ мамныткӧт. Ме пондылі сыкӧт вермасьны, но ӧтнам эг вермы. А ӧні мийӧ унаӧсь. Лэбтасӧ сэк сизимнан зоныс ньӧв и лыясӧ веськыт Шонді-Биас. Ӧтдруг ныкӧт лыяс Пера аслас медыджыт ньӧлісь. Зэгалас быдӧс Шонді-Би, чеччӧвтас сы бердісь ыджыт би тор да киссяс бичиррезӧн омӧн му кузяс. Ӧзъясӧ Пармаын сэк биэз, ыджытӧсь и учӧтӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. И пондасӧ быдмыны городдэз, сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь, кыдз Енмаас. Нія городдэзын важся каддэзсянь олӧ отир - Пералӧн да Зараньлӧн челядь. Шуӧны нійӧ пермяккезӧн да зырянаӧн. Кодя отир. И шоныт, и гажа эта странаын. Вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез, а сідзжӧ городдэз да посаддэз - ыджыт богатствоэзӧн тырӧма край. Шонді бы и ӧні пышшӧ татісь (быд годӧ сы коста тӧввез овлӧны), но оз вермы, раз ыджыт тор сылӧн мусӧ шонтӧ. Сія бы и сотӧ гожумнас, но Зарань оз сет. Сія сё медодз чеччӧ асывнас и медбӧръя водӧ рытнас - дозирайтӧ, медбы некинӧс эз сот Шондіыс. Только быд гожумся асылӧ мусӧ да вӧрсӧ вевттьӧ кыз сӧстӧм лысва. Этӧ Зарань одз асывнас, кӧр эшӧ быдӧнныс узьӧны, горзӧ - гажтӧм сылӧ челядьыстӧг. Да и челядьыс сылӧн частожык баитлӧны, кыдз бы адззыны серебрянӧй вӧвсӧ золотӧй додьнас да кайны Енмаас. Одзжык эз веритлӧ, а ӧні веритӧны ни тай, что кымӧрас туйӧ кайнытӧ. Ме бы кайла жӧ сэтчин.
Кӧрткерӧс. 2000 во.
Лӧсьӧдіс 3. В. Шиликова.
Шойнаты шӧр школаса «Би кинь» литературнӧй кружокысь челядьлӧн кывбуръяс да висьтъяс чукӧр. Веськӧдлысь Зоя Васильевна Шиликова — роч да коми кыв велӧдысь.
Небӧгсӧ лэдзӧма «Би кинь» литературнӧй кружоклӧн З0 вося юбилей кежлӧ.
Шойнаты шӧр школаса «Би кинь» литературнӧй кружокысь том гижысьяс.
==ЧУЖАН МУ==
ЧУЖАН МУ
Войвывса рӧмъяс,
Вӧршӧрса ёльыс,
Гожӧмнас енэжын
Чивъялысь колип,
Пармалӧн лолыс,
Шонділӧн сывныс —
Тӧрӧма ставыс
«Чужан му» кывйӧ.
Галина Петрова.
 
ШОЙНАТЫ
 
Шойнатыӧй сиктӧй,
Чужан муӧй менам,
Муса мам кодь дзик тэ,
Ныв-пиян ми тэнад.
Андрей Габов.
 
ЧУЖАН МУ
 
Кутшӧм мича Висер юыс!
Мыйта берег пӧлӧн пуыс!
Гожӧм ыджыдалӧ важӧн
Сьылысь лэбачьяслӧн гажӧн.
Висер васӧ нуӧ лӧня,
Нюжӧдчӧма шӧвк лӧз вӧньӧн.
Валентина Мишарина.
ЧУЖАН МУЫД
 
Чужан муыд — помтӧм видзьяс,
Озыр ягъяс, вӧр да рас.
Чужан муыд быдтас, видзас,
Корсяс тэныд шудлысь пас.
Чужан муыд — еджыд дзодзӧг,
Помлань лыбысь гожӧм бӧж.
Чужан муыд — му выв дзоридз,
Тіпкысь сьӧлӧм, олӧм тӧжд.
Чужан мутӧ видз да дорйы,
Чужан муыд — шондібан.
Некор чужан му оз пӧръяв,
Сьӧлӧм небзьӧ сӧмын тан.
Галина Петрова.
 
ВӦРЫН
 
Уна пемӧс олӧ вӧрын:
Сэні кӧин, кӧч и руч.
Сэні тэрыб кока йӧра.
Чеччалӧ да оз и мудз.
Елена Макарова.
 
ВОЛӦН КАДЪЯС
 
Тулыс — мулӧн шуда кад,
Садьмӧ бобув, ловзьӧ гаг.
Шонді мелі югӧр койӧ,
Лымйыс сылӧ збойысь-збоя.
 
Гожӧм — гажа муса кад,
Вежсьӧ ывла, вежмӧ сад.
Дзоридзалӧ — быдмӧ вӧр-пу,
Юргӧ вӧр-ва, шуньгӧ ю.
 
Арыс — зарни кыша кад,
Том и пӧрысь сылы рад...
Коръяс лэбӧны му вылӧ,
Дзодзӧг мӧдӧдчӧ зэв ылӧ.
 
Тӧлыс — лымъя-мойда кад,
Посни челядь сылы рад.
Лымлӧн чирыс лэбӧ-пышйӧ,
Турӧб кыӧ пулы чышъян.
 
Тулыс, гожӧм, ар и тӧв...
Кадыс быттьӧ тэрыб вӧв.
Чужан муыд — дона му,
Коді индас олан туй.
Галина Петрова.
 
ПОЖӦМ
 
Радейта ме, гожӧм,
Тэнӧ ёна-ёна.
Ӧшинювса пожӧм
Гожӧмнас жӧ дона.
Гожӧмыслӧн кольяс
Артмӧны со таво,
Гожӧмыс кор коляс.
Чорзясны дзик ставӧн.
Пожӧм пулысь важсянь
Тӧдлісны йӧз донсӧ:
Лыскысь вӧчӧм ванас
Бурдӧдлісны дойсӧ.
Марина Петрова.
СУС
 
Миян керка, дорын
Быдмӧ пашкыр сус.
Садитлӧма дедӧй
Тайӧ мича пу.
Комын вося сускӧй,
Вылӧ лэптан юр.
Тэ кодь мича пуыс
Сиктысь мӧд оз сюр.
Тӧв и гожӧм ӧткодь
Лыс лапъясыд веж.
Воан сиктӧ, пусӧ
Чолӧмавны кеж.
Ольга Макарова.
 
НЯНЬ
 
Воас регыд гожӧм.
Сынӧд лоас жар.
Шоныд гожӧм бӧрад
Виччысям ми ар.
Заптам скӧтлы кӧрым,
Быдтам зарни нянь.
Рудзӧг няньлӧн шӧрӧм,
Сытӧг ньӧжмыд пань.
Владимир Савельев.
 
НЯНЬ
 
Пуксян сёйны — колӧ пань,
Нӧшта колӧ небыд нянь.
Няньтӧ шыблавны оз позь:
Сійӧс быдтӧм — ыджыд кось.
Донъявны кӧ кутан нянь,
Век тэ лоан зіль да шань.
Людмила Черняева.
==ВӦРЫН==
 
ГОБ
 
Ӧтчыд мунім вӧрӧ ми
Вотыштны сьӧд тшак.
Медводз паныдасис гоб,
Гӧрд шляпаа, тшап.
Марина Панюкова.
 
ЁЛЬ
 
Эзысь ёльыс визувтӧ,
Визувтӧ да сьылӧ.
Сьыланкывйыс визув зэв,
Лэбӧ ылӧ-ылӧ.
Сергей Шлапаков.
 
* * *
 
Вӧрын быдмӧ пожӧм, коз.
Вӧрын — чӧдлач, сьӧлаоз.
Вӧрын — сьӧла, дозмӧр, тар.
Вӧрын ӧні зарни ар.
Елена Макарова.
==ЕНЭЖ==
 
* *  *
Енэж кодзувъяснас тыр,
Позьӧ видзӧдны зэв дыр,
Найӧ асылӧдз оз кусны.
Войся енэж — менам муслун.
Наталья Гевейлер.
 
ШОНДІ
 
Югыд шонді — мича ныв,
Шуам тэныд «аттьӧ» кыв
Тэ зэв лышкыд, тэ зэв шань,
Ставсӧ шонтысь, зарни ань.
Екатерина Макарова.
 
ШОНДІ
 
Шонді талун яра шонтӧ,
Майбыр, оз тай дышӧдчы.
Шонты-шонты мусӧ, шонді,
Турун косьмӧ-кышӧдчӧ.
Юлия Ширяева.
 
* * *
 
Шондіӧй-мамӧй,
Шондіӧй-мамӧй.
Кытчӧ тэ мунан?
Кытчӧ тэ лэччан?
Асывнас бара на
Водз пӧра чеччан.
Наталья Шефер.
* * *
 
Сӧстӧм енэж миян весьтын
Лӧзов шӧвкӧн волялӧ.
Зарни шонді муяс весьтӧ
Ассьыс югӧр коялӧ.
Людмила Черняева.
 
ЛЫМ ЧИР
 
Ыджыд лым чир усьӧма.
Босьті киӧ — сылӧма.
Босьті мӧдӧс — сыліс жӧ:
Сывтӧг лэччис кузяла.
Мария Попова.
==МУСЛУН йылысь==
 
МУСЛУН
 
Менам муслун ыджыд-ыджыд.
Муса зонмӧй — менам мыджӧд.
Муслун содӧ лунысь лунӧ,
Шудӧн-гажӧн олӧм мунӧ.
Светлана Микушева.
 
* * *
 
Кӧсъя тэныд висьтавны,
Кутшӧм сьӧкыд мем.
Сьӧлӧм бӧрдӧ-ымзалӧ —
Корся тэнӧ ме.
Висьтав, кытчӧ пырин.
Колӧ тэнӧ аддзывны:
Гажӧй тэысь бырис.
Мария Макарова.
 
* * *
 
Муса нылӧй сьылӧ,
Гӧлӧс сылӧн мыла.
Сьӧлӧмсянь ме кывза
Мича сьыланкывсӧ.
Сергей Касев.
==МАМЪЯС ЙЫЛЫСЬ==
 
МАМ
 
Медся дона меным
Сійӧ лоӧ мам,
Ставсӧ кужысь, тӧдысь,
Мичаник, зэв рам.
Уджыс сылӧн тырыс,
Ставсӧ вӧчас пыр.
Со тай гидысь пырис,
Мыськис кисӧ дыр.
Талун, муса мамук,
Ставсӧ вӧча ме.
Талун тэнад праздник,
Шойччышт, мамук, тэ.
Ольга Макарова.
 
* * *
 
Меным мамӧй медся муса,
Вывті чӧскыда нин пусьӧ.
Вурӧ платтьӧ-сарапан,
Сійӧ кужысь да и шань.
Мария Ларукова.
 
* * *
 
Менам мамӧй вывті шань.
Мамӧй, мамӧй, муса ань.
Шудаӧн тэ ло жӧ пыр.
Мамук, ов тэ дырсьыс-дыр.
Екатерина Макарова.
МАМ
 
Мамӧй менам бурсьыс-бур,
Сыысь бурджыкыс оз сюр.
Мамӧй менам шаньсьыс-шань,
Сійӧ медся мелі ань.
Менӧ сьӧлӧм бердас шонтӧ,
Мамӧй менам — югыд шонді.
Роман Королев.
 
* * *
 
Менам мамӧй шань да рам,
Сылӧн киыс зарни, кужысь:
Оз пов некутшӧм дзик уджыс.
Аттьӧ ставсьыс, дона мам.
Иван Макаров.
 
* * *
 
Муса мамӧй, мича мортӧй,
Локтӧ праздник тэнад.
Воккӧд пелькӧдчам ми гортын,
Дасьтам козин тэныд.
Надежда Микушева.
 
* * *
 
Медся муса мортыс меным — мам.
Медся тӧлка ёртыс менам — мам.
Радейтӧ код вокӧс, менӧ?
Сійӧ миян мам.
Сыкӧд сьӧкыдлунъяс венам,
Сыкӧд олӧм лӧнь да рам.
Анастасия Макарова.
 
МАМУК
 
Менам мамук мелі да шань,
Шулывлӧ меным: «Тэ рочакань»
Вильшасьны кута — ӧлӧдӧ менӧ.
Мамукӧй менам, ме радейта тэнӧ.
Тэ некор он вунӧд малыштны менӧ.
Меліа шуны: «Нылукӧй менам»
Отсася тэныд и радейта тэнӧ,
Тэысь пӧ мусаджык кодкӧ мӧй эм-ӧ?
 
Елена Макарова.
 
ЫДЖЫД МАМ
 
Ыджыд мамӧй ёна мудзис:
Ыджыд мамлӧн уна уджыс.
Аски некытчӧ ог мун,
Медым отсасьны оз вун.
Мария Попова.
 
* * *
 
Ыджыд мамкӧд
вода узьны,
Шуа меліа:
«Бур вой!»
Арся войыс
Лоис кузь нин,
Кыа югӧрсӧ
Оз кой.
Мария Попова.
 
* * *
 
Меным мамӧй вывті муса,
Менам мамӧн медся бур,
Муслун сы дінӧ оз куслы,
Мамысь донаыс оз сюр.
Юлия Ширяева.
 
* * *
 
Радейта ме тэнӧ,
Муса, дона мам.
Киясыд зэв мелі
Видзӧдласыд рам.
Владимир Карпов.
 
* * *
 
Менам мамӧй медся шань.
Шуа сылы: «Зарни ань.
Кута радейтны век тэнӧ,
Медся дона мортыс менам».
Евгений Мишарин.
* * *
 
Муса мамук, мича мамук,
Кӧть и овлан стрӧг да скӧр,
Ӧдйӧ бурасян тэ бӧр.
Екатерина Ладанова.
 
* * *
 
Мамӧс радейта ме ёна,
Сійӧ меным медся дона,
Мамӧй — медся муса аньыс,
Медся кужысьыс да шаньыс.
Николай Каракчиев.
 
ОТСАСЬЫСЬ
Аслам муса мамуклы
Отсася ме век:
Тасьті-паньтӧ мыська,
пестӧ пырта, дерт.
Локтас мамук кыськӧ,
Гортын ставыс дась.
Джоджсӧ ачым чышки,
Ломті пыді пач.
Виталий Попов.
 
ТАТТЯН БАБ
 
Бабӧс лыддя ме мӧд мамӧн,
Тӧда сійӧс шаньӧн, рамӧн.
Сёӧд арӧс тыртӧ бабӧй.
Абу вӧлӧма, дерт, слабӧн.
Век на ӧні уджтӧ вӧчӧ,
Пӧжалас на чӧскыд сӧчӧн.
Кыас носки, кепысь меным,
Мед на видзас сійӧс Енмыс.
Александр Каракчиев.
 
МАМЛЫ КОЗИН
 
Еджыд син лапъяса дзоридз —
Борйын быдмысь катшасин.
Кӧть и зэрлас, пӧжас шонді
Мичлун тэнад оз и чин.
Мамлы нимлун кежлас вота
Еджыд дзоридзысь букет.
Дона мамӧй, шудлун вылӧ
Тайӧс козьнала ме тэд.
Антонина Макарова.
 
ЫДЖЫД МАМ
 
Кӧть тэныд абу нин кызь арӧс,
Тэ век на мича, мелі, шань.
Тэд воліс унаысь нин арыс,
Зэв авъя, муса коми ань.
Мед ӧні пӧрысьмин тэ ёна,
И тэнад юрсиыд нин дзор,
Но век на миянлы зэв дона.
Тэ миян медколана морт.
Наталья Гевейлер.
==МЕДВОДДЗА ВОСЬКОВЪЯС ==
 
КЫР ЙЫЛЫН
 
Бара лэбӧны лым чиръяс,
Бара жвиньгӧ вой тӧв,
Коли гожӧм, и арыс нин,
Быттьӧ некор эз вӧв.
Лымйӧн тырисны зым кыръяс,
Челядь ислалӧ сэн.
Кӧть и ывлаыс кӧдзыд зэв,
Он тай найӧс на вен.
Надежда Макарова.
 
ТУРИЯС ЛЭБӦНЫ
 
Лэбзисны турияс саридзса тыясӧ,
Шлывгисны мусаяс нориник шыясӧн.
Колисны бӧрвылӧ тыяс да сён боръяс,
Нуисны пыр водзӧ наясӧс ён бордъяс.
Мунӧны турияс, горзӧны мый вынсьыс,
Тӧдмавны эськӧ мен, шогсьӧны мый йылысь.
Кузь войяс колясны, бӧр ковмас лэбзьыны,
Бара на ковмас сэк енэжӧ лэптысьны,
Лӧз море весьтъясті, сӧдз небесаясті,
Воссялӧм нюръясӧ корсюрӧ саявліг.
Валентина Латкина.
 
КЫДЗ
 
Ассьыс платтьӧ вежӧ кыдз,
Оз нин сьыв сэн кӧкыс.
Зарни рӧмӧн тырӧ видз,
Ставыс быттьӧ вӧтын.
Валентина Ширяева.
ТУЛЫС
 
Ывлаын бара нин тулыс.
Шондіыс став лымсӧ нюліс,
Туй кузя пышйӧны шоръяс,
Пу вылын петӧны коръяс.
Улльӧв кодь небыдик тӧвру
Меліа чужӧмад ӧвтӧ,
Ворсігтыр кытчӧкӧ тӧвзьӧ,
Дурӧмысь сійӧ оз ӧвсьы.
Нина Макарова.
 
ПОЖӦМ
 
Коли гажа гожӧм,
Вижӧдіс нин кор.
Ӧшинь улын пожӧм
Сулаліс зэв нор.
Висьтав меным, пожӧм,
Мыйла жугыль тэ.
Помасьӧ кӧ гожӧм,
Воӧ шог и тэд.
Гожӧм, быттьӧ кыліс,
Кышӧдыштіс ув.
Кыпыд вӧрса кывйӧн
Шуис воча: «Шув-в».
Тӧда, мыйла шогсян,
Мыйла жугыль тэ.
Шоныд пасьтӧ корсян:
Тӧвнас кӧдзыд тэд.
Елена Канева.
ЗЭРА АР
 
Помасис тай гожӧм,
Пуксис зэра ар.
Ывла вежӧ чужӧм,
Лэдзӧ ассьыс жар.
Енэжын зэв вылын
Кывтӧ кымӧр руд,
Вот-вот татчӧ воас,
Шлявӧбтас, он кут.
Быд лэбач нин, кылӧ,
Туйӧ петны дась.
Лэбны ылӧ-ылӧ,
Шоныдінӧ тась.
Зоя Ширяева.
==ЧЕЛЯДЬДЫР==
 
ИЧӦТ ЧОЙ
 
Пуксис кӧдзыд пемыд вой,
Важӧн узьӧ ичӧт чой.
— Узь жӧ, чоюкӧй, тэ узь,
Мед оз пышйӧд тэнӧ сюзь.
Евгений Зарубин.
 
ДЫШ ӦНЬӦ
 
Локтӧ-тапиктӧ
Школаӧ Ӧньӧ,
Кыскӧ сумкасӧ
Муӧдыс вӧньӧн.
Дыш сылы школаысь
Ӧдзӧссӧ восьтны.
Дыш сылы тӧдӧмлун
Школаын босьтны.
Татьяна Королева.
 
ЧУЖАН ЛУН
 
Воӧ менам чужан лун,
Войнас мыйкӧ оз лок ун.
Лача кутны меным позьӧ:
Аски лоас уна козин.
Вероника Габова.
 
ШОНДІ-КӦЧ
 
Чашкапытшса чайысь
Чеччыштӧма кӧч.
Пӧтӧлӧкын сійӧ
Мый сӧмын оз вӧч.
Чеччалӧ да бергалӧ
Дурпоп моза дзик.
Кӧть сійӧ и гажӧдчӧ,
Тайӧ абу чирк.
Сылӧн абу лы ни гӧч —
Пӧтӧлӧкын шонді-кӧч.
Валентина Мишарина.
 
ПЛАТТЬӦ
 
Югыд дзоридзьяса дӧра
Карысь ньӧбис батьӧ.
Мамӧ сыысь вурис меным
Нимлун кежлӧ платтьӧ.
— Аттьӧ, батьӧй! Мамук, аттьӧ!
Новла козин-платтьӧ.
Мария Попова (Владимировна).
 
* * *
 
Кывтӧ ичӧтик кораблик
Визув Ӧдӧк шорті.
Вӧчис сійӧс миян Павлик,
Кӧть на ичӧт мортыс.
Пыдӧс вӧлі чегӧм пӧвйысь,
Пӧвйысь кыкнан бокыс,
Сюмӧд-парус зэвтіс кӧвйӧн,
Мичмӧдіс флажокӧн.
Александр Каракчиев (Валерьевич).
 
ЛЮБА
 
Люба — зэв-зэв вильыш ныв,
Лёка тӧдӧ коми кыв.
«Два»-ыс сылы уна сюрӧ:
Сійӧ урок вылын дурӧ.
Надежда Сидоркина.
 
МЕКӦД ВЕЛӦД
 
Ӧтчыд босьті небӧг ме,
Лыддьысьны ог куж на.
Матыстчис ме дорӧ дед:
«Мый нӧ сэні ружтан?»
«Шыпасъяссӧ ме ог тӧд,
Некод на эз велӧд».
«Тэ кодьыд ӧд уна, тӧд,
Вай тэ мекӧд велӧд».
Виктор Кривошеин.
 
АКАНЬ
 
Дас кык во нин олӧ мекӧд,
Сыкӧд ог торйӧдчыв некор.
Зарань акань медся муса:
радейтӧмтӧ он ӧд кусӧд.
Нырыс чангыля да гӧрдов,
Юрси быттьӧ зарни шӧртысь.
Синмыс сылӧн чӧдлач рӧма.
Чужӧмбаныс банйыштӧма.
Марина Петрова.
 
ЧАСІ
 
Часі мунӧ тик и тик
Петкӧдлыны медым кад:
некытчӧ кӧ ог сёрмӧй,
Сэки сьӧлӧмным оз нормы.
Александр Каракчиев (Сергеевич).
==КОМИ ЛЕГЕНДАЯС СЕРТИ==
 
ШОНДІ ЕНЛӦН НЫВ
 
Енвевтасын оліс Зарань,
Шонді Енлӧн мича ныв.
Ӧтчыд вывсянь аддзис Мусӧ —
Сьӧлӧм нывлӧн лоис сыв.
Зарань кевмысьӧмӧн корӧ:
«Батьӧй, Муӧ лэччывны тэ лэдз,
Кӧсъя видзӧдлыны Мусӧ,
Буретш Му вылыс дзик сэзь»,
Батьыс скӧрмис нылыс вылӧ,
Лёкысь горӧдіс: «Йӧй ныв!
Мунны сэтчӧ ог лэдз тэнӧ,
Кывзы ӧлӧдана кыв!»
Сӧмын Зарань, мича Зарань
Батьлысь шуалӧм эз кыв —
Лэччис Му вылӧ том Зарань,
Кольччис сэтчӧ Енлӧн ныв.
Лидия Микушева.
 
ЗАРАНЬ
 
Лэччин енэжсянь Му вылӧ ань,
Дона Зарань, тэ муса да шань.
Синмыд тувсовъя енэж кодь лӧз,
Помтӧг любуйтчӧ мичлуннад йӧз.
Пера сьӧлӧмӧ пырӧдчин тэ,
Сетіс Пераыд муслунсӧ тэд,
Лоин сылы тэ гӧтыр и ёрт.
Ӧні Му вылын медшуда морт.
Елена Макарова.
ЕН ДА ЗАРАНЬ
 
Оліс кымӧр вылын Зарань,
Оліс бура, шог эз тӧд.
Ӧтчыд аддзис улысь юяс,
Парма — пуясысла сьӧд.
— Батьӧ, меным гажтӧм тані,
Му вылӧ ме ветла, бать.
— Сэні ошъяс — тэныд паныд,
Сэні быдмӧ роска бадь.
Ӧшкамӧшка мышку вывті
Пышйис Зарань Му вылӧ.
Аддзис: кыйсьысь пыжӧн кывтӧ
Зарань — нывлы шуд вылӧ.
Оксана Лобанова.
 
ЗАРАНЬ ДА ПЕРА
 
Енэжын оліс Енлӧн ныв Зарань,
Юрсиыс дзирдаліс зарни моз яра.
Гажтӧм зэв лои Зараньлы гортас,
Окота Му вылысь аддзыны ёртӧс.
Татьяна Королева.
 
ЕН НЫВ
 
Енэж вылын оліс Зарань,
Сійӧ вӧлі Енлӧн ныв.
Сылы гажтӧм лоис сэні,
Енлы шуис татшӧм кыв:
«Батьӧ, лэччыла Му вылӧ,
Кӧсъя здук кӧть овны сэн».
Батьыс стрӧга шуис сылы:
«Эн лысьт мунны, нылӧй, эн!»
Эз тай кывзысь батьлысь Зарань,
Лэччис сійӧ Му вылӧ,
Ӧшкамӧшка аддзис Зарань —
Сійӧ-й лэдзис шуд вылӧ.
Любовь Габова.
 
ЗАРАНЬ ДА ПЕРА
 
Тальччис Му вылӧ Зарань,
Пӧрис мичаник нылӧ.
Синтӧ пӧртмалан мичлун
Вӧлӧм чужӧмыс сылӧн.
Нывлы кажитчис Пера,
Лоис мусаӧн сылы.
Да и Пералӧн сьӧлӧм
Зарань-ныв вӧсна сылі.
Оксана Лобанова.
 
ЗАРАНЬ
 
Лэччис Му вылӧ
Енлӧн ныв Зарань.
Пӧртсис раминик
Мичаник нылӧ.
Зарни юрсиыс
Дзирдалӧ яра,
Эзысь гӧлӧсыс
Небыда кылӧ.
Лидия Микушева.
==ЛЕБАЧЬЯС ЙЫЛЫСЬ==
 
ДЗОДЗӦГ КЕЛЬӦБ
 
Лӧз енэжті лэбӧ со
Зэв уна дзодзӧг,
Пыр кельӧбыс
Ылыстчӧ водзӧ и водзӧ.
Ме, киясӧн ӧвтчӧмӧн,
Колльӧді найӧс,
И дзебсисны донаяс
Вӧртасыс сайӧ.
Галина Петрова.
 
КОЛИПКАЙ
 
Тувсов югыд енэжын
Колипкайыс сьылӧ.
Сьыланкывйыс сылӧн
Ылӧдз-ылӧдз кылӧ.
Муса ичӧт колипкайӧй,
Гажӧд жӧ лунтыр.
Тэнад мича гӧлӧсыд
Менам оз вун дыр.
Елена Макарова.
 
КАТША
 
Катша кузь бӧжа,
Лым еджыд бока,
Зэв топыд ныра,
Вӧсньыдик кока.
Марина Макарова.
КАТША
 
Ме пукала потшӧс вылын,
Видзӧда сӧдз енэжӧ.
Зорӧд вылӧ пуксис катша,
Китшкӧ, менӧ дзерӧдӧ.
Надежда Осипова.
 
ДЯБЫР
 
Дябыр пукалӧ пу йылын,
Сьылӧ мыла сьыланкыв.
Сылӧн позйыс тан жӧ, вылын,
Пиян пӧтӧсь, шы оз кыв.
Любовь Габова.
 
КОЛИПКАЙ
 
Мича гӧлӧса, югыд гӧлӧса
Сьылӧ пу вылын колипкай
Сійӧ мичаник, сійӧ дзоляник,
Сьылӧ гораа, сьылӧ мылаа.
Ольга Панюкова.
 
ИСТАН
 
«Тюр-ли! Тюр-ли!» —
Лыа вывті котралӧ
Вӧсни кока истан:
«Сюри! Сюри!»
«Мый тэд сюри? Висьтав!»
«Тюр-ли! Тюр-ли!» —
Корсьӧ сёян истан:
«Сюр нин! Сюр нин!
Мын тэ он сюр? Висьтась!»
Татьяна Королева.
 
СИЗЬ
 
Пусянь пуӧ лэбалӧ
Гӧрд шляпаа сизь
думсьыс сійӧ корсьӧ, дерт,
Пусӧ, коді сісь.
Ольга Панюкова.
 
СИЗЬӦЙ, СИЗЬӦЙ
 
— Сизьӧй, сизьӧй, кытчӧ бердлін?
— Пуысь корси пучӧйясӧс.
— Пиянтӧ нӧ, сизьӧй, вердлін?
— Вердлі, вердлі мусаясӧс.
Иван Микушев.
 
ЯБЫР
 
Визувтӧны збоймӧм шоръяс,
Потласьӧны пулӧн коръяс.
— Сьылан-тюрган, ябыр, гора,
Поздысь ӧшинь улӧ, кора.
Наталья Гевейлер.
 
РАКА
 
Кутшӧм сюсь ракаыд:
Быдтор вомас кыскӧ.
Весиг еджыд, сакарыд
Сюрӧма тай кыськӧ.
Марина Наумова.
КАЛЬСЫ
 
Тӧвся кӧдзыд асыв.
Лымйӧн тырӧм коз.
Гӧрд морӧса кальсы
Видзӧ ассьыс лоз.
Елена Макарова.
 
ЕНКАЙ
 
Югыдлӧз енэжын, вылын,
Долыда енкайыс сьылӧ.
Асывнас чеччӧмсянь кыла
Мичаник гӧлӧссӧ сылысь.
Ёна жӧ сьылӧмыс мыла,
Кывзыны сійӧс оз дышӧд.
Быд лун ме дзользьӧмсӧ кыла.
Кутшӧм тэ, енкайӧй, лышкыд.
Галина Петрова.
 
КАЛЯ
 
Паськыд бордъяснас шенасьӧ каля,
Сюся видзӧдӧ, мый вӧчсьӧ ваын.
Аддзас черисӧ, суныштас яра,
Кыскас черисӧ ва пиысь бара.
«Киар-кре, киар-кре,
Каля ёртӧй, лок отсав,
Киар-кре, киар-кре,
Лэптам черисӧ ӧтвылысь ортсӧ».
«Киар-кре, киар-кре», —
Каляпиянсӧ корӧны сёйны.
Луныс кольӧ, со матыстчӧ вой нин.
Елена Макарова.
==ВӦРСА ДА ГОРТСА ПЕМӦСЪЯС==
 
ЙӦРА
 
Ӧтчыд батькӧд вӧрын
Аддзылім ми йӧра.
Сійӧ вӧлі ыджыд юра,
Кокъяс кузьӧсь, мича сюрыс.
Пельяс чургӧдӧма водзӧ,
Локтӧ миянлы дзик воча.
Екатерина Исакова.
 
ЙӦРА
 
Ӧтчыд батькӧд пырим вӧрӧ,
Аддзим: сулалӧ со йӧра.
Сюрыс паськыд, кокыс кузь,
Майбыр, котравны оз мудз.
Екатерина Исакова.
 
ОШ
 
Ветлӧ-тапикасьӧ ош,
Вӧрын некытчӧ оз вош.
Чурскас-сёяс юмов ма,
Ёльысь юас кӧдзыд ва.
Александр Косолапов.
 
ПОРСЬ
 
Мӧскӧд гидын олӧ порсьным,
Мӧдӧс сэтшӧмсӧ он корсьӧй.
Зэв кыз кока, гӧгрӧс ныра,
Пыр и рукӧстас, кор пыра.
Видзӧда, а сійӧ нускӧ,
Сыысь полӧ весиг Буско.
Госа вывті порсьным миян,
Эмӧсь сылӧн дзоля пиян.
Ольга Панюкова.
 
КЫСУК
 
Кысук, кысук, татысь—брысь?
Кок улӧ тэ локтін кысь?
Кутін сэні бергавны,
Тэнӧ дойдны верма ме,
Вӧсньыд бӧжыд тальччысяс,
Ёна доймас, аддзылан.
Мария Попова.
 
ЫЖ
 
Мӧдлапӧлӧ йирсьыны
Кӧсйӧ вуджны ыж.
Вожа, гыжъя кокнас
ваӧ йӧткӧ пыж.
Ыж бӧрсяыс вӧтчӧма
Налим сера кань,
Пелыс пыдди босьтӧма
Ичӧтик пу пань.
Вадим Попов.
 
СЮРУК
 
Асывнас и рытнас
сетӧ Сюрук йӧв.
Войнас гидын узьӧ,
рӧмыдзтыштӧ чӧв.
Александр Габов.
 
БУСКО
 
Миян батьӧ видзӧ пон.
Буско вежӧра да ён.
Катӧдас кӧ батьӧ вӧрӧ,
Буско сэні зіля вӧрӧ.
Увтӧ сійӧ ур да тар:
Урыд — пыр и пуӧ шарк!
Тулан кок туйӧ кӧ зурас,
Зверыд понлы пыр и сюрас.
Буско миян вывті пельк,
Чожа кывзӧ сылӧн пель.
Бура видзӧ сійӧ горттӧ,
Буско миян тӧлка морт кодь.
Екатерина Макарова.
 
МУРКА
 
Менам кысук Мурка
Помся сьылӧ-мургӧ.
Гӧныс сылӧн шыльыд,
Кинад кӧть он шыльӧд.
Юлия Ширяева.
 
МАЛАНЬ КАНЬ
 
Малань нима
мича кань.
Пемыдрудов рӧма.
Кургас-сьылас
Тэныд дыр,
Юрсӧ малав сӧмын.
Екатерина Попова.
 
ШЫР
 
Пач бок стенмын олӧ шыр,
Мыйкӧ гиджгӧ-йирӧ пыр.
Мамӧ шырсьыс ёна полӧ.
«Шырсӧ, — шуӧ, — кутны колӧ!»
Евгения Савина.
 
* * *
 
Паччӧр вылын кылӧ: «Ня-в».
Ывла вылын: «Гав да гав».
Йӧрын чипан: «Кот-кот-кот,
Коді локтӧ татчӧ, код?»
Польӧ ропкӧ: «Рук-рук-рук,
Пета воча кӧть кык круг».
Мӧскӧй баксӧ: «Му да му,
Менӧ луд вылӧ тэ ну».
Марина Петрова.
 
МИЯН КАНЬПИ
 
Вайис тӧрыт каньӧй
Ичӧт пушыд каньпи.
Кокыс еджыд рӧма,
Быттьӧ мича кӧма.
Вероника Габова.
ПОН
 
Миян гортын олӧ пон,
Сійӧ зэв ыджыд да ён.
Сылӧн лым кодь еджыд бок,
Смоль сьӧд бӧръя веськыд кок.
Марина Макарова.
 
ПОН
 
Нимлун кежлӧ меным
Козьналісны пон.
Вӧчим батькӧд сылы
Пӧвторъясысь чом.
Понныс ыджыд, мича,
Сувтса пеля, ён.
Сылӧн гӧлӧс гора,
Ёсь пиньяса вом.
Екатерина Попова.
 
МИЯН ТАСЯ
 
Миян Тася — мудер кань,
Вежӧра, но вильыш.
Гусялас то вый, то нянь,
Сэсся пышъяс зіля.
Кутан корны, оз на лок,
Нӧйтасны пӧ, чайтӧ.
Дыша сёйӧ шыд да рок,
Горша — чери-яйтӧ.
Мария Попова.
 
* * *
 
Миян Сюрук нима мӧс
Ыджыд-ыджыд сюра.
Сылӧн синмыс пемыдлӧз
Сьӧда-еджыд юра.
Йирсьӧм бӧрын гортлань со
Локтӧ потшӧс пӧлӧн,
Мед жӧ сыкӧд нем оз ло,
Мед жӧ вердас йӧлӧн.
Андрей Мальков.
 
ПОН
 
Понным миян ловъя мамыс,
Да и мамыслӧн кодь сямыс.
Сійӧ миян лайка рӧдысь,
Парма-вӧртӧ бура тӧдысь.
Марина Петрова.
 
МУРКА КАНЬ
 
Пашкыр бӧжа ыджыд кань
Куйлӧ диван вылын.
Сера каньпи, мича, шань
Веглясьӧ со сылӧн.
Кысук мойдӧ сылы мойд
Шыр да крыса йылысь,
Да и Шавка мед оз дойд,
Велӧдӧ кань нылӧс.
Николай Мишарин.
 
ПОН
 
Мамӧй ньӧбис меным пон,
Нимыс сылӧн Бомбимбон.
Сійӧ мича, дженьыд кока,
Лапъя пеля, еджыд бока.
Анна Ветошкина.
 
КАНЬ
 
Меным мамӧй вайис кань,
Сійӧ мусаник да шань.
Голя вылас еджыд шарп,
Пуад кайӧ ӧдйӧ-шарк.
Ок и лэчыд каньлӧн гыж,
Полӧ сыысь весиг ыж.
Юас ӧтпыр стӧкан йӧв,
Быттьӧ дозъяс нем эз вӧв.
Наталья Шефер.
 
КАНЬӦЙ
 
Каньӧй сёйис уна нӧк,
Вичмис нӧшта чери пӧк.
Сэсся кайис паччӧр вылӧ,
Сӧмын кургӧмыс и кылӧ.
Евгений Мишарин.
 
ЫДЖЫД МАМЛӦН КАНЬЯС
 
Ыджыд мамлӧн уна каньыс,
Ставныс аслыснога шаньӧсь.
Васька ньӧти абу полысь,
Сійӧ порськӧд гидын олысь.
Быд лун крысаясӧс кыйӧ,
Вердны оз ков сійӧс выйӧдз.
Катя миян медся сюсьыс,
Мудерджык на войся сюзьысь,
Кыяс гӧбӧчысь став шырӧс,
Гижйӧдчысьыд ӧдйӧ бырас.
Тася каньным медся ваньыс,
Сыысь лябджык абу каньыс.
Дуся мукӧд дорысь скӧрджык,
Босьтан, пыр жӧ лэччас бӧр жӧ.
Ыджыд мамлӧн каньыс уна.
Эг жӧ некодӧс ӧд вунӧд?
Мария Попова.
 
==ТӦВСЯ СЕРПАСЪЯС==
 
ТӦВ
 
Видзьяссӧ тӧлыс
Шебрӧдіс эшкынӧн.
Видзвывса уджъясыс,
Майбырӧй, эштӧма.
Пуяссӧ тӧлыс
Пасьтӧдіс пасьясӧн,
Тӧвйыны ставныс, дерт,
Лоины дасьӧсь нин.
Андрей Макаров.
 
ТӦВ
 
Тӧв. Ставыс еджыд.
Вӧр-ва шойччӧ.
Чӧскыд унмӧн
Узьӧ му.
Виктор Лаптев.
 
ТӦВ
 
Ошкыд водӧма нин гуӧ,
Едждӧдӧма кӧч.
Шыльыд, шебрас улын муыс,
Кӧнсюрӧ лым рӧч.
Елена Елизарова.
 
* * *
 
Енэжыс кельыдлӧз,
Луныс зэв кӧдзыд.
Гыӧрыс еджговлӧз...
Код сійӧс кӧдзис?
Елена Макарова.
 
* * *
Лымйыс посни тусьясӧн
Усьӧ кын му вылӧ.
Важ нин кӧлысь юсьяслӧн
Лэбӧма зэв ылӧ.
Елена Макарова.
 
* * *
Ывла вылын кӧдзыд тӧв,
Гӧгӧр ставыс еджыд
Кыдз пу сулалӧ со чӧв,
Сы дінӧ ме кежи.
Еджыд турӧбъяса тӧв.
Быдлаті дзик еджыд.
Кор нин, муӧй, еджыд рӧм
Веж вылӧ тэ вежан?
Марина Панюкова.
 
МОРОЗ ПӦЛЬ
 
Увгӧ-шувгӧ Мороз пӧль,
Сійӧ талун скӧрмис.
Лымйӧн сійӧ абу гӧль,
Ставсӧ тыртіс тӧрыт.
Сылӧн чойыс Бушков тӧв,
Локтӧ, быд вой, кылӧ,
Ӧшлӧ, быттьӧ еджыд кӧв,
Гыӧр пуяс вылӧ.
Елена Макарова.
 
ТӦВ ШӦР
 
Ставыс гӧгӧр вата кодь еджыд,
Сӧмын рака со лэбалӧ сьӧд.
Тӧв шӧр му вылас воас нин регыд,
Сэсся Урасьӧм воас, дерт, тӧд.
Елена Макарова.
 
* * *
 
Лызьӧй менам дасьтӧма,
Эстӧн сійӧ виччысьӧ,
Важӧн нин ме паськӧма,
Кор нӧ шонді мыччысяс?
Сэки джуджыд чой вылӧ
Исласьны ме войӧда.
Мӧда лэбны ёртъяскӧд
Увлань, быттьӧ бордъясӧн.
Елена Макарова.
 
МЕДВОДДЗА ЛЫМ
 
Усьӧ му вылӧ уль лым,
Сылас сійӧ бӧр на.
Шонді кӧть и абу пым,
Шонтылас на вӧр-ва.
Виталий Каракчиев.
 
ИСЛАЛАМ
 
Сарай сайын джуджыд кыр,
Ӧшиньсянь ме аддза.
Талун абу кӧдзыд лун,
Ислалышта даддьӧн.
Ислалім пыр нёльӧн ми
Ракашор кыр йывсянь
Рытнас кыкӧн колим нин,
Ӧдва-й гортӧ кыссим.
Татьяна Королева.
 
* * *
Эрдті мунӧ доддя вӧв —
Тайӧ еджыд пася тӧв.
Лымйыс усьӧ, усьӧ муӧ,
Вӧлыс водзӧ сійӧс нуӧ.
Мария Ларукова.
 
ОК И, ГАЖА ТӦЛЫН
 
Дженьдаммисны лунъяс,
рӧмдіс ывла выв.
Кӧдзыд пашляк шковгӧ
лымйыс оз нин сыв.
Зонпосниӧс кыскӧ
Эжва бокса кыр.
Чилзӧм-горзӧм кылӧ,
кӧть и кынмӧ ныр.
Ме тшӧтш босьті лызьӧс,
Нӧрыс вылӧ скач.
Йӧткыштчи кыр йывсянь,
Шуркниті — и сатш...
Ок и, гажа тӧлын!
Ислав, лымйӧн ворс!
Гортӧ кад нин мунны,
Медым мам оз корсь.
Виталий Попов.
 
ИСЛАЛӦМ
 
Воис еджыд кӧдзыд тӧв,
Лымйыс уна — таво.
Юрын бергалӧ со мӧвп:
«Лызьяс вылӧ ставӧн.
Локтім вок, и ме, и чой
Мельнича шор йылӧ.
Крут жӧ, лымйӧн тырӧм чой!
Серам, сёрни кылӧ.
Пӧльтӧ войвывсянь скӧр тӧв,
Омлялӧ тшӧтш турӧб.
Полӧм некодлӧн эз вӧв:
Ислалім тай бура.
Мария Попова (Владимировна).
 
* * *
 
Бара кӧдзыд-кӧдзыд тӧв,
Шувгӧ-пӧльтӧ чизыр тӧв.
Оз нин мургы гора гым
Шлапкӧ-усьӧ еджыд лым.
Оксана Лобанова.
 
* * *
 
Ыджыд вына кӧдзыд тӧв
Кынтіс васӧ-мусӧ.
Быд лун тыртӧ ыззьӧм тӧв
Ставсӧ лымъя бусӧн.
Лидия Микушева.
 
БУШКОВ
 
Рӧмыд. Еджыд бушков туйсӧ кольӧ,
Ассьыс сьыланкывсӧ дольӧ,
Йӧзӧс повзьӧдлыны кужӧ —
Ӧшинь улын шкавгӧ-ружтӧ.
Эрдъяс вылӧ нӧбӧ тола,
Татшӧм уджӧн бушков олӧ.
Галина Петрова.
ЛЫМ ЧИРЪЯС
 
Ӧшинь улын шонді водзын
Дзирдалӧны лым чиръяс,
Быттьӧ вывсянь кодкӧ соддзӧн
Шыблалӧма исерга.
Лым чир-исергасӧ киӧ
Босьті аслым видлыны,
Эг и тӧдлы, кыдзи сійӧ
Сыліс, эз лэдз йитлыны.
Елена Макарова.
 
* * *
 
Йиа кинас тӧлыс
чеплялыштӧ ныртӧ.
— Кынман, муса вокӧй,
Гортад зіля пыр тэ.
Александр Каракчиев.
 
* * *
 
Шонді водзын уна рӧмӧн
Дзирдалӧны лым чиръяс,
Пуяс вылысь усьласьӧны
Эзысь шӧрт кодь лым сыръяс.
Елена Макарова.
 
ТӦВ
 
Дзирдалӧны пуяс,
Ыджыдалӧ тӧв.
Шебрас улын муяс,
Майбыр, шы ни тӧв.
Оз нин нюмъяв шонді
Меным шоныдлуннас,
Жебиника шонтӧ
Тӧвся дженьыд луннас.
Екатерина Макарова.
 
ТӦВСЯ ВОЙ
 
Ӧшинь сайын син пи пель пемыд.
Сӧмын бушков лэбӧдӧ лым.
Кӧть и| тулыс воас нин регыд,
Чизыр тӧлыс кынтӧ на ныр.
Елена Макарова.
 
ТӦВСЯ КЫДЗ
 
Еджыд платтьӧн мичмӧдчис кыдз пу,
Лымъя луд вылын, быттьӧ невеста,
Лымйӧн тырӧма тӧрытъя лызь туй,
Коді кежӧдіс мича кыдз весьтӧ.
Елена Макарова.
 
ТӦВ
 
Таво тӧлыс зэв нин кӧдзыд,
Лымсӧ му вылӧ оз кӧдз и.
Небесаын югыд шонді,
Сӧмын ньӧти тай оз шонты.
Марина Макарова.
 
* * *
 
Мича югыд тӧлын
Ислав мыйта кӧсъян!
Кӧдзыд тӧлыс сӧмын
Чужӧмбантӧ ӧзтас!
Иван Микушев.
 
* * *
 
Воис еджыд сӧстӧм тӧв!
Шоныд пасьӧн тупкис мусӧ.
Кӧдзыд тӧлыс дона, муса
Сэк, кор ывла вылас чӧв.
Анастасия Королева.
 
ТӦЛӦЙ
 
Тӧлӧй, скӧр тӧлӧй,
Мыйла нӧ йӧзсӧ
Жалиттӧг кынтан?
Тӧлӧй, лёк тӧлӧй,
Мыйла нӧ турӧбсӧ
Дом йылысь мынтан?
Виктор Каракчиев.
 
* * *
 
Усис небыд сӧстӧм лым
Паськыд му вылӧ.
Сывтӧг ода-кораӧдз
Лымйыс куйлывлӧ.
Ольга Панюкова.
 
УСЬӦ ЛЫМ
 
Усьӧ, усьӧ, усьӧ лым,
Быттьӧ юсьлӧн гӧныс.
Шоныд зэра гожся гым,
Код тӧдас нин, кӧні.
Андрей Макаров.
 
==ВЫЛЬ ВО==
 
ВЫЛЬ ВО
 
Локтіс гортӧ
вӧрса гӧсть,
мичмӧдім
ми сійӧс.
Ывла вылын
Мороз Пӧль
еджыд лымъя киа.
Часі вылын
дас кык час —
Выль во воис бара,
Ёлка гӧгӧр гажӧдчам,
Йӧктӧ уна пара.
Елена Макарова.
 
ВАЙӦЙ МЕНЫМ КОЗИН
 
Виччыся ме Выль во,
пырас сійӧ гажӧн.
Да и Еджыд Пӧльыс
Локтӧ нин пӧ важӧн.
Вайӧ меным козин:
Книга да тетрадь.
Книгасӧ ме лыддя,
Медым босьтны «пять».
Виталий Попов.
ВЫЛЬ ВО
 
Ветлім вӧрӧ,
Вайим коз,
Шонтім ми
Пач бокын.
Мича чача
уна гоз
Ӧшлім козйӧ
воккӧд.
Йылас пуктім
Югыд кодзув.
Кор нин Пӧльыс
ваяс козин?
Мария Попова.
==ТУВСОВ СЕРПАСЪЯС==
 
* * *
 
Воис варов тулыс,
Ваыс юас туліс.
Векняммисны шоръяс,
Паськалісны коръяс.
Галина Ширяева.
 
* * *
 
Бара тулыс. Шонді вылын,
Гӧгӧр письтӧ шор.
Сылӧ лымйыс, пуяс вылысь
Потӧ пулӧн кор.
Сергей Королев.
 
ТУЛЫС
 
Збодер, уджач тулыс
Восьтіс ыджыд ю.
Юті кывтӧ йиыс,
Сійӧс он нин су.
Шоныд шонді сёйӧ
Еджыд эшкын мулысь,
Югӧръяссӧ койӧ,
Сывдӧ сьӧмӧс пулысь.
Лидия Микушева.
 
* * *
 
Югыд, мича асыв лоис,
Быттьӧ, талун гожӧм воис.
Шоныд, небыд тӧвру ӧвтӧ,
тувсов кӧрсӧ татчӧ кӧвтӧ.
Ылӧдчысь зэв тулыс тайӧ
Шонді эськӧ-й жарсӧ вайӧ.
Шондӧдыштліс, сэсся зэрмис,
Весиг лунтыр зэрны вермис.
Галина Петрова.
 
ТУЛЫС
 
Миян дінӧ воис
Гажа шыӧн тулыс.
Сьӧдӧдісны муяс,
Лымсӧ, шонді нюліс.
Воссялісны шоръяс,
Котӧртӧны юлань.
Тувсов уджлӧн горӧн
Тырӧ чужан муным.
Елена Латкина.
 
* * *
 
Воӧ тулыс,
Сылӧ лым.
Няйтчӧ туйыс,
Кӧть и кын.
Андрей Панюков.
 
* * *
 
Мыйла талун ывла менӧ корӧ?
Кытчӧ кыскӧ менсьым шуда лов?
Тувсов сынӧд льӧмлӧн дзоридз кӧрӧн
Тыртӧ гажӧн лолӧс. Сьӧлӧм—дон.
Еджыд лым кодь дзоридз синтӧ ёрӧ,
Сьӧлӧм бурмӧ, шуда мӧвпӧн тыр. Вежавидзысь льӧмйыс кыскӧ-корӧ,
Мичӧн тыртӧ дзоридзалысь кыр.
Галина Петрова.
ТУВСОВ ШОНДІ
 
Тувсов мелі шонді бан
Сывдӧ-сёйӧ йи,
Восьтлас-кунькыртлас син лап,
Мыччас югӧр — ки.
Шонді уджавтӧг оз ов,
Вештӧ асъя ру.
Шонді югӧр — вильыш лов —
Пӧся кутлӧ му.
Галина Петрова.
 
* * *
 
Шоныд тулыс воис,
Сэтшӧм гажа лоис.
Шонді югӧр койӧ —
Югыд весиг войыс.
Оксана Лобанова.
 
ТУЛЫС
 
Сылӧ небзьӧм тӧвся лым,
Гӧгрӧс шонді нюмъялӧ.
Кӧнкӧ грымнитіс нин гым
Гожӧм йылысь думъясӧн.
Садьмис унмысь тувсов шор,
Паськӧдчыны видзӧдчӧ,
Лун-лун содӧ сылӧн гор,
Ойдӧдӧ вӧр-видзьяссӧ.
Екатерина Макарова.
 
ГАЖӦДЧЫСЬ ТУЛЫС
 
Ывлаын гажӧдчысь тулыс,
Лымйыс со сылӧмӧн сылӧ.
Ловзьӧны пуясыс выльысь
Лэбачлӧн сьылӧмыс кылӧ.
Иван Микушев.
 
* * *
 
Регыд ставыс лоӧ кос,
Няйттӧ вуджны оз ков пос,
Лэбач вӧчас аслыс поз,
Он и тӧдлы, кисьмас оз.
Наталья Коюшева.
 
* * *
 
Воис тулыс — шонді пым,
Сывны кутіс сера лым.
Писькӧдчӧны визув шоръяс
Юын кыпӧдчӧ нин дор ва.
Анастасия Королева.
 
* * *
 
Шондӧдісны лунъяс —
Лымлы сывны кад.
Кӧдзыд тӧвтӧ вунӧд
Нюр, и ты, и вад.
Илья Мишарин.
 
* * *
 
Ыджыд гӧгрӧс шонді
Сывдӧ тӧвся лым.
Тыдалӧ нин муыс,
Кӧть и дзик на кын.
Лидия Микушева.
ТУЛЫС
 
Шоныд-шоныд тулыс
Лымсӧ быттьӧ нюліс.
Тувсов енэж югзис,
Сӧстӧмлуннас юксис.
Елена Макарова.
 
ТУЛЫС
 
Зиль-зёль кутіс кывны ывла вылын;
Шумӧн писькӧдчӧны шоръяс.
Мича енкай дзользьӧ вылын-вылын, Мыччысьӧны пулӧн коръяс.
Марина Макарова.
 
ТУЛЫС
 
Енэжын югъялӧ шонді,
Ывлаыс шоныд да шань.
Эжваыс воссьыныс пондіс —
Бара нин тулысыс тан.
Наталья Федосеева.
 
* * *
 
Муыс важ нин абу кын,
Тӧвлӧн ӧдйӧ бырӧ вын.
Ловзьӧ муыс, зёльгӧ шор,
Польдчӧм гарйысь петӧ кор.
Наталья Коюшева.
 
ШОР
 
Эзысь шорыс визувтӧ,
Визувтӧ да сьылӧ,
Небыд шыа сьыланкыв
Шор потасас кылӧ.
Сергей Шлапаков.
 
ТУЛЫС
 
Бара тулыс, тӧлыс муніс.
Колипкая гажа кад!
Войыс дженьыд, кузьджык луныс,
Югыд шонділы нин рад!
Менам сьӧлӧм, быттьӧ сьылӧ,
Весиг радлӧ миян кань:
Шоныд локтӧм ставным кылам.
Тулыс, тулыс — мича ань!
Шонді лэптіс вылӧ юрсӧ,
Ӧдйӧ сёйис кӧдзыд лым,
Восьтіс юсӧ, тысӧ, нюрсӧ,
Ывла вылын лоис пым.
Сиктса паськыд муяс вылын,
Пуӧ гӧра-кӧдзан кад.
Кылӧ, трактор мургӧ ылын,
Гӧрысь тӧдӧ уджлысь лад.
Арнас небыд вына муыс
Сетас озыр урожай.
Идралігас уджыс пуас,
Быдӧн пуктас ассьыс пай.
Екатерина Макарова.
 
ТУЛЫС
 
Регыд тулыс лоас,
Лэбач сьывны воас.
Пуяс коръяс пасьталасны,
Дзоридзьясыс паськаласны.
Мария Попова.
 
* * *
 
Радейта ме тэнӧ,
Югыд варов тулыс,
Паськӧм выльӧс ваян
Вӧр-валы и мулы.
Сергей Кривошеин.
 
ТУЛЫС
 
Шоръяс, сёрнитчытӧг,
бузгӧны дзик ставӧн.
Тулыс, полігтырйи,
восьлалӧ му вывті.
Вӧчас воськов, сэсся
вӧчас мӧдӧс.
Сэсся вильышмас да
Тӧвлысь кынсӧ сывдас.
Шоныд ловнас
Лолыштас веж вӧр.
Шоръяс, сёрнитчытӧг
бузгӧны дзик ставӧн
паськыд ю дінӧ,
и сійӧ, быттьӧ мам,
мыйкӧ шӧпкӧдӧ
зэв меліа да гажа,
Кӧть и тӧла дырйи
Абу, нин зэв рам.
Елена Макарова.
 
ТУЛЫС ЛОКТІС
 
Мелі югӧр унзіль синмӧс ёрӧ,
Садьмӧм шонді ывла вылӧ корӧ.
Тувсов шыыс сынӧд тырыс юргӧ.
Письтӧм шорыс Эжваланьӧ тюргӧ.
Ярмӧм шонді лымсӧ дзикӧдз сывдіс,
Эжва юысь йиыс шлывгис-кывтіс.
Кельыд енэж шонді йӧгзьӧ,
Вунӧдӧма тӧлыс вылӧ лӧгсӧ.
Тулыс локтіс! Кывзӧй, дона ёртъяс,
Морӧс пытшкысь радлун петӧ ортсӧ.
Галина Петрова.
 
ТУЛЫС
 
Шондіӧн шонтӧм нин
Керкаяс вевтъясӧн
Видзӧдӧ енэжлань
Узьӧмысь садьмӧдчысь сикт.
Пӧсь, тіпкысь сьӧлӧмӧс
Тӧвруыс кӧдзӧдӧ,
Ловзьӧны пуясыс,
вежӧсь нин дзик.
Том мелі муслунӧн
Шонтӧ мен сьӧлӧмӧс
Муыслӧн медводдза
Тувсовъя ваш.
Ловъя би югӧрӧн
Ӧзйӧны дзоридзьяс
Тулыслӧн би киньыс
гажӧдӧ важ.
Кутшӧма радейта
тувсовъя серъяссӧ,
Радейта войтвасӧ,
Сывдӧ код кын.
Радейта шондіӧн
югзьӧдӧм енэжсӧ —
Тулыслӧн мичлуныс
сетӧ мен вын.
Елена Макарова.
ТУЛЫС
 
Шорыс воссис, быгзис друг,
Лымйыс быттьӧ кулі.
Польдӧм тарлӧн кылӧ дук —
Локтіс-воис тулыс.
Шонді косьтӧ тувсов му,
Ывла югзис, ловзис.
Нюдзвиж платтьӧ кышис ну,
Исерга на ковзис.
Марина Петрова.
 
ЫЛӦДЧЫСЬ ТУЛЫС
 
Югыд, мича асыв лоис,
Быттьӧ талун гожӧм воис,
Шоныд небыд тӧвру ӧвтӧ,
Тувсов дуксӧ татчӧ кӧвтӧ.
Ылӧдчысь зэв тулыс тайӧ,
Шонді эськӧ-й жарсӧ вайӧ,
Шондӧдыштас, сэсся зэрмас,
Весиг лунтыр зэрны вермас.
Галина Петрова.
 
ТУЛЫС
 
Тулыс, тулыс!
Шемӧсмӧдан мичӧн
Югзьӧ вӧр-ва,
Койӧ мелі ваш.
Петӧ дзоридз
Дзирдалана кизьӧн
Видзьяс вылад
Джодждӧраыд дась.
Елена Макарова.
 
==ГОЖСЯ СЕРПАСЪЯС==
 
ШОНЫД ГОЖӦМ
 
Шоныд гожӧм воис,
Турун пуктан кад.
Видз вылӧ ми мунам,
Ставнымлы зэв рад.
Весиг дзоля Васюк
Миянкӧд жӧ тан.
Нимкодьысла сылӧн
Ӧзйӧ чужӧмбан.
Коді турун куртӧ,
Коді сюртӧ юр.
Эз коль сэтшӧм мортыс,
Кодлы удж эз сюр.
Отсасьны тшӧтш зіля
Кутіс дзоля Вась.
Серко нима вӧлӧн
Кыскис нин юр дас.
Татьяна Мишарина.
 
ГОЖӦМ
 
Воис гожӧм — мича ныв,
Шонтӧ зарни шонді,
Сьылӧ лэбач сьыланкыв,
Быдтысьны нин пондіс.
Николай Каракчиев.
 
ГАЖА ГОЖӦМ
 
Шоныд, гажа гожӧм.
Давгорувса видз.
Шувгӧ ӧтка пожӧм,
Ты бокас со кыдз.
Варгӧ пӧрысь козкӧд
Уна вося ниа.
Кырйӧ вӧчӧм позйын
Чужӧны джыджпиян.
Висер юлӧн веркӧс
Талун лӧнь да шыльыд.
Видзьяс сэтшӧм вежӧсь,
Быдсӧн петӧ вежыд.
Збой коса сэн сьылӧ,
Шыыс мунӧ ылӧ.
Надежда Макарова.
 
ГОЖӦМ
 
Вот и воис бара гожӧм.
Шоныд гажа гожся лунӧ
Дасьӧн страда кежлӧ ло жӧ,
Турун пуктӧмтӧ эн вунӧд.
Шонді вылісянь зэв шонтӧ,
Ытшкӧм турун косьмӧ чожа.
Кӧрым заптыны кор пондан,
Уджыс тырмӧ гожӧм чӧжыд.
Ольга Попова.
 
ТАВО ГОЖӦМ
 
Таво гожӧм, ок и, жар!
Кутшӧм сӧмын лоас ар?
Батькӧд видзсӧ ытшким дыр,
Турун лои сарай тыр.
Сёяс ыжным чӧскыд турун,
Босьтам сылысь небыд вурун.
Мӧдлапӧлын уна сэтӧр,
Ёна-й вотчис йӧзыс сэтӧн.
Вӧлі гожӧм, ок и, жар!
Кутшӧм бара лоас ар?
Евгений Зарубин.
 
ГОЖСЯ РЫТ
 
Вӧрбокса вуджӧрӧн
Пуксьӧ нин рытыс,
Кӧкъяслӧн кӧкӧмыс
Жугӧдӧ лӧнь.
Вӧр сайӧ гӧгыльтчӧ
Шонділӧн кытшыс,
Регыд и сійӧ
Вошас нин скӧнь.
Лӧзоват енэжсӧ
Пыкӧма вӧрыс,
Синва кодь ваяснас
Бызӧдчӧ ю.
Видзӧдчӧ рӧмпӧштан —
Веркӧсӧ нӧрыс,
Рытъядор шоныдӧн
Онялӧ му.
Елена Макарева.
 
ГОЖӦМ
 
Шоныд гожӧм воис,
Шонді югӧр койӧ.
Гут-гаг сьылӧ-йӧктӧ,
А ме дзоридз ӧкта.
Екатерина Ладанова.
ГОЖСЯ АСЫВ
 
Асъя шонді вештіс ру,
Пальӧдіс став ловсӧ,
Ӧшинювса ӧтка пу
Ӧвтчӧ: «Кыдзи овсьӧ?»
Асывводзыс шоныд, сӧдз,
Шонді синмӧс ёрӧ.
Гортын нинӧм, дзик ог вӧч,
Пета — ывла корӧ.
Галина Петрова.
 
ГОЖӦМ
 
Радейта ме гожӧмӧс,
Сійӧ медся бурыс:
Юын ваыс шоныд-и,
купайтчыны сюрӧ.
Вуграсьны кор ветлывла,
Мык да кельчи вая,
Чери каньлы сета да
Сэсся вӧрӧ кая.
Гӧрд гоб вӧрысь ӧктышта,
Жаритас мед мамӧй,
Турун вайны тшӧктасны,
Ытшка — тырмас сямӧй.
Сергей Рочев.
 
ВИДЗ ВЫЛЫН
 
Зэрыштіс и дугдіс.
Ывла гӧгӧр югдіс.
Шонді гажа ӧзйис,
Ӧшкамӧшка ӧшйис.
Дзивакылӧ пышкай,
Батьӧй, тонӧ, ытшкӧ...
Сьӧлӧм вылын кыпыд,
Серам миян гылыд.
Ольга Макарова.
 
* * *
 
Регыд тулыс лоас,
Лэбач сьывны воас.
Пуяс коръяс пасьталасны,
Горадзульяс паськаласны
Сэсся гожӧм воас,
Лэбачпиян лоас.
Дзоридзьясыс быдмӧны на,
Ветлам-мунам быдлаӧ ми.
Мария Попова.
 
ГОЖӦМ
 
Воис мича шоныд гожӧм,
Сьылӧ лэбач, сьылӧ пожӧм.
Турун лун-лун быдмӧ чожа:
Муса жӧ тэ меным, гожӧм.
Ольга Панюкова.
 
ВАДОРЫН
 
Эжва мича, Эжва лӧнь,
Нюжӧдчӧма, быттьӧ вӧнь...
Шуӧ меным ичӧт вок:
«Чери кыйны ветлам лок».
Вадорынӧсь кыкӧн ми,
Шатин кутӧ миян ки.
Медводз шедіс эзысь мык,
Со нин чериыс кызь кык.
Кыйсим рытӧдзыс ми дыр,
Гортӧ кайим сьылігтыр.
Мамӧй пуис чӧскыд юква,
Ошкигтырйи, сёям-упкам.
Роман Королев.
 
ШОНДІ
 
Миян муса шонді,
Асывсяньыс шонтан.
Рытнас мыйла пыран?
Шоныдыд ӧд бырӧ.
Валентина Мишарина.
 
ГЫМА ЗЭР
 
Кымӧр локтӧ, зэрны кӧсйӧ,
Чардби помся ӧзйӧ, ӧзйӧ.
Сергей Шлапаков.
 
ГОЖСЯ ШОНДІ
 
Гожся шонді шонтӧ-шонтӧ,
Воис турун пуктан кад.
Лунтыр йӧзкӧд олӧ шонді,
Гожся уджлы сійӧ рад.
Роман Королев.
==АРСЯ СЕРПАСЪЯС==
 
ШОНЫД АР
 
Шонді век на пӧжӧ,
Муыс вынсӧ чӧжӧ.
Пуяс вылысь коръяс
Тыдавтӧмӧсь пыр на.
Таво арлӧн мичлун
Оз и кӧсйы бырны.
Наталья Коюшева.
 
АР
 
Сэк, кор коляс август тӧлысь,
Мича, югыд праздник вӧльысь.
Ӧдва пытшкӧ радлун тӧрӧ:
Восьтіс ӧдзӧс школа тӧрыт.
Альбина Ширяева.
 
АРЫН
 
Ывла вылын жугыль ар,
Луныс ньӧти абу жар.
Кымӧр енэжас дзик тыр,
Шондіыс оз петав дыр.
Вероника Габова.
 
ЗАРНИ АРӦН
 
Зарни арӧй, зарни арӧй,
Век на лунъясыд зэв жарӧсь.
Урожайнад озыр пыр,
Ковмас идравны зэв дыр.
Екатерина Попова.
СЁР АР
 
Ыркалӧма ывлаыс,
Петлӧ кӧдзыд зэр,
Сьӧдӧдӧма ю вылыс,
Лӧнис гажа эрд.
Дзоридзьяс со водісны,
Нэрмис налӧн за
Дзузган би моз шондіыс
Шонтӧ вӧр и ва.
Павел Латкин.
 
АРСЯ ШОНДІ
 
Лунъяс рудовӧсь, кӧдзыдӧсь,
Гажтӧм сьӧлӧмлы лои.
Шонді кымӧр пыр сӧдзӧдчӧ,
Медым югӧр мен воис.
Екатерина Попова.
 
КӦДЗЫД АР
 
Вӧтліс арыд мича гожӧмтӧ,
Гажтӧм лои, ёна кӧдзӧдіс.
Арыд йӧзтӧ тшӧктӧ чожмыны:
Рытнас енэж воссьӧ — сӧдздывлӧ.
 
Анастасия Макарова.
 
МЕДБӦРЪЯ КОР
 
Бӧрдӧ-шогсьӧ кыдз пу кор:
«Лӧсьыд овны, гожӧм кор,
Сэки сьылӧ-дзольгӧ шор,
Сэки чалльысь ме ог ор».
Анастасия Макарова.
 
ЗАРНИ АР
 
Воис югыд зарни ар,
Ывла вылын весиг жар.
Турипувйыс нюрын тыр,
Позьӧ чукӧртнытӧ дыр.
Екатерина Исакова.
 
АРСЯ ВӦР
 
Муна вӧрӧ арын,
Чуйма мичсьыс сэн.
Кажитчӧ, мый арыс
Ошйысьыштӧ мен.
Югъялӧны пуяс
Зарни кышӧн сэн —
Панӧмаӧсь талун
«Мичлун кузя» вен.
Ольга Панюкова.
 
ШОР
 
Сьылігтырйи тюрӧ
Юлань арся шор,
Гылалӧма ваас
пуысь орӧм кор.
Иван Осипов.
 
АРСЯ КЫДЗ
 
Сулалӧ кыдз
Зарни сарапана,
Юсьяслы ӧвтчӧ
Майбырӧй-аньӧй.
Андрей Макаров.
АР
 
Гылалӧны коръяс,
Кушмалӧны пуяс.
Мича сера шебрас
вевттьӧ Коми муӧс.
Анастасия Королева.
 
ЗЭРА АР
Арыс таво зэв нин мисьтӧм,
Быд пельӧсын няйтсьыс-няйт.
Лун-лун сьӧд зэр шлявгӧ-кисьтӧ, Мичаммӧмсӧ он нин чайт.
Алина Макарова.
 
ПОВОДДЯЫС ВЕЖСИС
 
Тӧрыт вӧлі шлявгӧ зэр,
Поводдяыс мисьтӧм.
Талун чеччим, гажа зэв,
Муыс лои мичмӧм.
Луннас бара усис лым,
быттьӧкӧ тай эшкын,
Муыс талун кынсьыс-кын,
Арыс ылӧдз вешйис.
Елена Макарова.
 
ЗАРНИ АР
 
Кыпыд зарни арыс
Лолалӧ на жарӧн.
Гажӧн ывла вылыс тыр.
Зарни арӧй, ов тэ дыр.
Мария Попова (Владимировна).
 
ШОНЫД ЗЭРА АР
 
Пуксис шоныд зэра ар,
Абу гожӧмын кодь жар.
Сола тшакыс вӧрын тыр,
Вотам батькӧд пестер тыр.
Александр Косолапов.
 
* * *
 
Кӧть и локтас кӧдзыд ар,
Кӧть и ньӧти оз ло жар,
Гуляйтны ме кута пыр,
Гортӧ рытӧдзыс ог пыр.
Анна Ветошкина.
 
АР
 
Воис зарни мича ар,
Луннас абу, дерт, зэв жар.
Вотӧс вӧрын таво тыр,
Сола тшактӧ вотан дыр.
Наталья Гевейлер.
 
АР
 
Бара, бара ар,
Шоча овлӧ жар.
Пувтӧ чуман тыр
Ӧктывла ме пыр.
Евгений Зарубин.
 
АРСЯ ВОЙ
 
Талун узьны вода водзджык,
Сиа пӧчӧлы бур вой.
Арся войыс лоис кузьджык,
Вевттис енэжсӧ сьӧд ной.
Мария Попова.
 
ВӦРӦ
 
Асывнас ме чеччи,
Сувтлі ӧшинь дорӧ,
Ывлавывса мичыс
Вӧрӧ менӧ корӧ.
Босьті чуман киӧ,
Няньтор сюйи зептӧ,
Мамӧ быд бур сиӧ,
Лолӧс менсьым лэптӧ.
Наталья Гевейлер.
 
==„БИ КИНЬ" ЖУРНАЛ ЙЫЛЫСЬ==
 
«БИ КИНЬ» ЖУРНАЛ МУСА МЕНЫМ
 
«Би кинь» журнал муса меным:
Мича серпас мыйта сэні!
И кроссвордъяс сэні эмӧсь —
Бура-й песа юрлысь вемӧс.
Аттьӧ, «Би кинь», аттьӧ тэныд.
Кутшӧм долыд тэкӧд меным.
Ольга Панюкова.
 
«БИ КИНЬ» ЖУРНАЛ
 
«Би кинь», «Би кинь» — зарни кинь, Ярджыка на ӧзйы.
Мича серпас, висьт да мойд
Уна на тэ вӧзйы.
Быд выль «Би кинь», тӧдан он,
Радлун меным вайӧ.
Нимкодьпырысь, сыкӧд ме
Пукся пызан сайӧ.
Ставсӧ вунӧдла, дерт, сэк,
Кор ме тэнӧ лыддя.
Вайӧдлывлан менӧ тэ,
Лӧсьыд мойдӧ быттьӧ.
«Би кинь», «Би кинь» — зарни кинь.
Мария Попова.
 
«БИ КИНЬ» ЖУРНАЛЛӦН ПЕТӦ СЁӦД НЕБӦГ
 
«Би кинь» ёртлысь сеӧд небӧг
Лыддим нимкодьпырысь ми:
Мамӧй батькӧд, пӧльӧй мекӧд,
Сэсся-й босьтіс чойлӧн ки.
Листалім ми помсянь помӧдз, Гижӧдъяссӧ лыддис чой.
Эг и тӧдлӧй рытлысь помсӧ,
Кватитчим, да локтӧ вой.
Зэв тэ мича, адӧй лӧсьыд,
Муса «Би кинь» — миян ёрт.
Гортын тэкӧд абу гажтӧм,
Кык пӧв гажа тэкӧд горт.
Чуп окыштіс мамӧс Клара:
«Судзӧд «Би киньтӧ» тэ бара!»
«Би кинь» кружокса членъяс.
 
* * *
 
«Би кинь»! Тэ мен медся дона, Кажитчан, ок, ёна-ёна.
Серпас, нӧдкыв тэнад эм,
Овны-вывны тэд кузь нэм.
Надежда Осипова.
 
* * *
 
«Би кинь» журнал медся бур,
Сы кодь муса мӧд оз сюр.
Мичлун тэнсьыд он на вен,
Сьӧлӧм вылӧ воан мен.
Анастасия Макарова.
==ВИСЬТЪЯС==
 
ВОТ ТЭД И ЧЕРИ
 
Ӧтчыд Петя муніс кыйны чери. Сійӧ тайӧ лун кежлас ёна лӧсьӧдчис. Вӧчис ыджыдсьыс-ыджыд таб. Зонка мӧвпаліс: «Ыджыд табнад чериыд унджык да гырысь шедас». Мамыс сійӧс пасьтӧдіс шоныда. Петя аскӧдыс босьтіс понсӧ, чериыс кӧ вугыр йывсьыс усяс ваӧ, Шарикыс уськӧдчас да ваяс черисӧ. Мамыс шуис: «Черитӧгыд эн лок». Петя шуис: «Мешӧк тыр на вая черисӧ!»
И вот сійӧ локтіс вадорӧ. Босьтіс вугыр шатинсӧ и кӧсйис нин пысавны нидзувсӧ, но друг сылы дум вылас уси, мый сійӧ вунӧдіс корсьны нидзувсӧ. Мый вӧчны? Сійӧ муніс корсьны нидзувсӧ, но нидзулыс некысь эз сюр. Кутіс сюмавны кынӧмыс.
И зонкалы быть лои локны гортӧ да ставсӧ висьтавны мамыслы. Мамыс сӧмын шуыштіс: «Эк тэ, мешӧк тыр чери кыйысь!»
Константин Латкин.
 
ЧЕРИ КЫЙИГӦН
 
Ме да Игорь вок ӧтчыд ветлім ва дорӧ кыйсьыны. Но миянлы мыйлакӧ эз шед чериыс. Сэсся ми мунім жугалӧм баржа дорӧ. Но и сэн эз везит. Ми виччысьыштім нӧшта неуна. Ме пукалі лыа вылын, а Игорь неылын бадьяс пытшкын. Друг ме аддзи, мый шатинсӧ кутіс кыскыны. Ва пытшкысь мыччысис ыджыд чери юр. Тайӧ, вӧлӧм, шедӧма ляпа. Игорь кыскис сійӧс сэтшӧм ёна, мый
 
вӧлі кажитчӧ: жилка вот-вот орас. Но ляпа эз кӧсйы петны берегӧ. Недыр думайтӧм бӧрын ме пыри ваӧ гачӧн и ставнас, кватиті черисӧ да зэв ӧдйӧ петі ваысь. Ляпасӧ пуктім пыжӧ, сэні вӧлі пыж ныр тырыс ва.
Меным ковмис зэв дыр косьтысьны. Гортӧ мунігӧн ми вензим, коді кыйис черисӧ. Недыр мысти ме шуи, мый сійӧс кыйим кыкӧн. Ме кӧ эг перйи черисӧ, сійӧ эськӧ муніс, а Игорь эз кӧ кут шатинсӧ, сійӧ эськӧ кывтіс ю шӧрас. Гортын ляпасӧ солалім, лоис ыджыд тасьті тыр. Бать сетіс меным да Игорьлы кузь жилкаяс да вугыръяс.
Александр Каракчиев.
 
ТУВСОВ РЫТ
СЕРПАСТОР
 
Ода-кора. Дас час рыт. Ывлаын ыркыд. Енэжыс пемыдлӧз. Уличьяс вылын оз нин кывны челядьлӧн гора гӧлӧсъясыс да гылыд серамыс. Найӧс важӧн нин коралісны гортаныс.
Быть пыр.
Ставӧн водалісны узьны. Весиг пуяс быттьӧ узьмӧдчӧмаӧсь, оз вӧрны.
Сӧмын небыдик тӧвру пӧльыштлӧ, оз узьсьы сылӧн. А луннас сійӧ вӧлі збой, варов. Рытгорувнад тӧвруыд лӧньӧма, мудзӧма, быттьӧ.
Гӧгӧр ставыс ланьтӧ, лӧньӧ. Чӧлӧдӧм рыт лӧсьӧдчӧ вуджны войӧ.
Ольга Макарова.
 
ЫДЖЫД МАМ
Очерк
 
Павла Петровна Уляшёва — менам ыджыд мамӧй. Ӧні сылы кӧкъямысдас арӧс нин. Том дырйиыс ёна мича вӧлӧма. Пашкыр мича юрсисӧ вӧлӧм кыӧ кӧсаясӧ. Ачыс збой, лӧз синъяса. И зэв тэрыб вӧлӧма. Весиг шулӧмаӧсь, кор пӧ тэ мунан, Павла, кокъястӧ сьӧкыд казявны, быттьӧ лэбан. Ыджыд мамлӧн эм котралӧмысь медаль. Ӧні на сійӧ тэрыб да збой. Дерт, вояс, а на дінӧ колӧ ещӧ содтыны сійӧ сьӧкыдлунъяссӧ да шогсӧ, кодъяс усьлісны сылӧн олӧм вылӧ, босьтӧны ассьыс. Но ӧд мортлӧн олӧмын быд пӧраӧ эм аслас мичлун. А олан туйыс ыджыд мамлӧн вӧлі мича.
Чужис да оліс Павла нима нывка Усть-Куломскӧй районса Парч сиктын. Помаліс начальнӧй школа, да батьыс сэсся дугӧдіс велӧдчӧмысь. Шулісны эськӧ, велӧд пӧ нывтӧ, мортӧн лоӧ, да сійӧ вочавидзис: «Нылӧй и ӧні морт: кӧдзны и гӧрны, вундыны и вартны — ставсӧ кужӧ». Но вывті нин окота вӧлі нывкалы велӧдчыны. Регыд мысти помаліс Кулӧмдін сиктын мӧд ступеня школа.
1924 воын школа помалӧм бӧрын сійӧс ыстӧны велӧдны Бадъёльскӧ. Нёль во колис сэні. Сы бӧрын дас во Вольдінын вӧлі. Тані и аддзис Павла Петровна ассьыс шудсӧ. Сылӧн верӧсыс, Павел Митрофанович Уляшев, сиктса активистъяс лыдысь вӧлі, сідз жӧ пӧсь сьӧлӧма морт. Сэки, комынӧд воясын, колхозъяс котыртан кадӧ, олӧмыс сиктын
 
ключӧн пуис. Том учительница луннас школаын челядькӧд ноксис. Рытъяснас верстьӧ йӧзӧс гижны-лыддьысьны велӧдіс. Вӧлі комсомольскӧй организацияса секретарӧн.
Медся сьӧкыд на вӧліны войнакӧд йитчӧм вояс. Мукӧдъяскӧд радын учительница ытшкывліс, вӧчліс став сикас уджсӧ. А сыысь кындзи, пӧсь кывйӧн зілис личӧдны дойсӧ налысь, кодъяс воштісны ассьыныс батьяссӧ, верӧсъяссӧ война вылын.
Бӧрйывлісны Павла Петровнаӧс сельсӧветса депутатӧн. А партияӧ пырӧм бӧрын сійӧ уна вояс вӧлі сиктса парторганизацияын секретарӧн. Весиг пенсия вылӧ петӧм бӧрас эз эновтчы общественнӧй уджысь. Вӧлі тӧварищескӧй судса председательӧн, райсобесса внештатнӧй инструкторӧн. И, дерт, эз прӧстаысь наградитны Ленинскӧй юбилейнӧй медальӧн да уна Почётнӧй грамотаӧн.
Ыджыд мамлӧн керкаыс, ичӧтик да важиник, сулалӧ сикт шӧрас, кыр горувланьын. Ӧшиньяссянь тыдалӧны мичаа шевкнитчӧм видзьяс, лӧня шлывгысь ю, мӧдлапӧвса вӧрыс. Керка пытшкыс пелькиник. Жыръясын — ас киӧн серпасалӧм уна кузь чышъянъяс, накидкаяс, прошвияс. Стенвывса фотографияяссянь, коді меліа, а коді и зумыша видзӧдӧны дона йӧз. Тшӧкыда, тӧвся кузь рытъясӧ носки либӧ кепысь кыигӧн, ыджыд мамӧ видзӧдӧ на вылӧ. Киясыс ӧні, кыдзи быд уджач пӧрысь мортлӧн, косьмӧмаӧсь, ыджыд сӧнаӧсь, но тэрыба вӧрӧны. Ыджыд мамӧ казьтылӧ верӧссӧ да пиянсӧ, мӧвпалӧ нывъяс, внукъяс да правнукъяс йывсьыс. Став че-
 
лядьнас сійӧ вермӧ гӧрдитчыны. Куимӧн сідз жӧ мунісны учитель туйӧд. Валерий пиыс век кежлӧ коли паметьӧ ӧти пограничнӧй заставаын.
Ӧні ыджыд мамӧ олӧ аслас ыджыд ныв дінас. Век шогсьӧ да радлӧ миянкӧд ӧтув. Радейтӧ видзӧдны телевизор, лыддьӧ миян коми писательяслысь книгаяс, выльӧн локтӧм журналъяс, газетъяс. Мукӧд дырйи ышловзьӧ, водз пӧ чужсьӧма, ӧні пӧ медбур олӧмыс. Ов-на, ов, дона бабукӧй. Кузь нэм да бур шуд тэныд!
Шелепанова Вера, Сторожевск сикт,
9 класса велӧдчысь.
Йӧзӧдӧма «Войвыв кодзув» журналын 5 май 1983.
 
ОМОНИМЪЯС
* * *
— Пиук мун да ыжтӧ шыр
— Ог мун, гидад  олӧ шыр.
* * *
Видз вылын ме жугла юр,
Кыдзи вӧчны медбур юр.
* * *
Вӧрӧ кая вотны оз,
Ог тӧд, сюрас али оз.
Наталья Гевейлер.
* * *
Батьӧй мамкӧд кырссьӧ кер,
Тэ тшӧтш тайӧ уджсӧ кер.
Мария Попова.
* * *
Видзӧд, кутшӧм ыджыд тӧлысь!
Ӧні эськӧ кутшӧм тӧлысь:
Рака, сора, моз аль кӧч?
Кор тэ мунан кыйны кӧч?
Евгений Зарубин.
 
* * *
 
Вӧрысь вотӧс мен эз сюр,
Сӧмын аддзи йӧра сюр.
 
* * *
 
— Кутшӧм джуджыд тайӧ чой! —
нимкодясьӧ воча чой.
Евгений Зарубин.

Текущая версия от 20:08, 20 апреля 2019

Быль ли, небыль... Важын ни эта вӧлӧм. Сэк и тӧв пӧ абу вӧлӧм таланьын. Ыджыт Шонді абу и вешшывлӧм эна местаэзісь. Пыр вӧлӧма мича да гажа. Быдмӧма сэк татӧн басӧк лапья вӧр - Парма. Олӧмась вӧрас зверь-пӧткапӧлӧс. Отир эшӧ абу на вӧлӧм. Уна ли, етша ли чулалас кад - Пармаыс чужтас зонӧс. Шуасӧ сійӧ Пераӧн. Бытшӧм да кодя быдмас хозяин - и вӧрыслӧ, и муыслӧ. Керас сія аслыс ньӧв, лӧсьӧтас ёссез. Ветлӧтӧ пӧ аслас му кузя, видзӧтлӧ, медбы и пуэс быдмисӧ бура, медбы и зверь-пӧткапӧлӧс оліс бытшӧмика, медбы и чериыс уяліс сӧдз ваэзын. Ӧтпыр Пераыс лэдзчас Кӧсва дорӧ, аддзӧ: мышкыртчӧма кымӧрсянь сизим рӧма Енӧшка да юӧ васӧ. - Тэ мыля юан менам юись васӧ? - юалӧ Енӧшкаыслісь Пера. - Мун татісь. - Ме эг тӧд, что ваыс тэнат, - шуӧ Енӧшка, - а ютӧг ме ог вермы овны. Сет юны пӧттӧдз. - Сета, ежели тэ менӧ кайӧтан кымӧрас. Ме бы видзӧта, мый сэтчин керсьӧ. - Пуксьы, - шуӧ Енӧшка, - сюррезӧ вылӧ. Пера пуксяс сы сюррез вылӧ, мӧтыд и лэбтас сійӧ кымӧрас. Сувтас кымӧрас Пера, и оссяс сы одзын Енма. Кытчӧ оз видзӧт, быдлаын городдэз да городдэз - дӧс алмазісь да чар изісь керӧмась. Быдлаын биэз сотчӧны: ыджытӧсь и учӧтӧсь, гӧрдӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. А шӧрас сотчӧ медыджыт би, Шонді-Би. Охота лоас Пераыслӧ босьтны кӧть неыджыт би тор да лэдзчӧтны сійӧ му вылас. Локтас сія Шонді-Биыс дынӧ да кватитас бы... Сэтчӧ кыдз гымыштас, кыдз вирдыштас - и чапкач Перасӧ ылӧ-ылӧ Би дынсяняс. Пондас усьны Пераыс тартарарыӧ. Но вот кутас кинкӧ сійӧ, лэбтас и пуксьӧтас мыйӧкӧ небытӧ. Видзӧтӧ Пераыс - аддзӧ: пукалӧ сія кымӧровӧй подушкаэз вылын, золотӧй додьын, а кыскӧ сійӧ серебрянӧй вӧв. Бокас сыкӧт пукалӧ басӧкся-басӧк нывка. Синнэс сылӧн лӧз кымӧрись, рожабаннэс - асывся зарниись, юрсиыс - чистӧй золотоись, а паськӧмыс свиттялӧ, нельки синнэз янӧтӧ. - Тэ кин сэтшӧмыс? - юалӧ нывкаыслісь Пера. - Ме Зарань, Шонділӧн ныв. Быд асылӧ ме сайма одзджык Шондіысся и быд рытӧ вода сысся сёрӧнжык. Ме дозирайта, медбы Шондіыс некинӧс эз сот. А тэ мыля павкин Шонді-Биас? - юалӧ сія Пераыслісь. - Ме мӧді лэдзчӧтны сійӧ му вылас, - шуӧ Пера. - А мыйлӧ сія тэныт му вылас? - Медбы городдэз сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь быдмисӧ, кыдз Енмаас. - А кин пондас нія городдэзын овны? - юалӧ Зарань. - Миян тэкӧт челядьным. Эд ме тэныт, тыдалӧ, гленитчи, раз тэ менӧ дорйин, - шуӧ Пераыс. - О-о, смев тэ, зонка. Смев да удав, - шуӧ Зарань, - эшӧ некин эз на лысьт кайны татчӧ, а тэ вот кайин. Эшӧ некин эз на лысьт павкӧтны Шонді-Бисӧ, а тэ павкӧтін. Дорйи бы ме кӧть кинӧс, но тэнӧ эшӧ и радейта. - Сэк лэдзчам мекӧт му вылас, - шуӧ Пера. - Ме мыччала тэныт ассим богатствоэз: керӧссэз да вӧррез, юэз да тыэз, видззез да ыббез. И иньдӧтас Зарань ассис серебрянӧй вӧвсӧ увлань, муыслань. Лэдзчасӧ нія му вылӧ, и Пера пондас мыччавны Зараньыслӧ ассис богатствоэз: вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез. Гленитчӧмась нія Зараньыслӧ, и согласитчас сія кольччыны Пераыскӧт му вылас. Сэк окалас Парма-Вӧрлӧн зоныс Шонділісь нывсӧ. Казялас этӧ кымӧрсянь Шондіыс, лӧгасяс Зараньыс вылӧ и пышшас эна местаэзісь: ась пӧ кынмӧны кӧдзытсяняс. Му вылас сэк жӧ лоӧма кӧдзыт да пемыт, пондӧмась пӧльтны ойся тӧввез, кынмӧмась юэз да тыэз, лым столаэз тыртӧмась быд пельӧсок. Лёк тӧвчик пондӧма гӧрдззыны ассис кузь бӧж, каляннэз пондӧмась уннявны-повзьӧтчыны. Сэк Пера лэбтас Зараньсӧ киэз вылас да пыртас вӧрӧ. И Парма-мамыс примитас нійӧ ласкова и дзебас аслас лапъя да небыт уввез увтӧ. Сизим год сьӧрна абу вовлӧма талань Шондіыс, сизим год сьӧрна олӧмась Пера да Зарань вӧр пытшкын. Сы коста Зарань быдтас ни Пераыслӧ сизим зонӧс - вынася-вынаэзӧ да сизим нылӧс - басӧкся-басӧккезӧ. Зоннэс пондасӧ вӧравны ни, и ныввес - гортовисявны. Ветлӧтас-ветлӧтас кытӧнкӧ Шонді и охота лоас сылӧ видзӧтны, мый ни лоис нылыскӧт. Локтас сія талань бӧр. Сэк жӧ лоас бӧра шоныт да югыт. Пышшасӧ тӧввез и каляннэз, дзебсисяс тӧвчик. Сыласӧ юэз да тыэз, пондасӧ цветитны быдмассэз. Енӧшка мышкыртчас Кӧсва весьтӧ юны. Пондас корны Шондіыс Зараньсӧ, медбы кайис сія бӧр кымӧрас, кытӧн пыр шоныт да гажа, кытӧн быдӧс тырмӧ, мый бы эз ков. Зарань оз бы кай. - Меным, - шуӧ, - татӧн бур. Сэк Шонді пондас грӧзитчыны: - Ме бӧра пышша татісь, ась ті кынматӧ. Зарань и баитӧ: - Сизим год олім - эг кынмӧ. Вӧр шонтіс. - Сэк сота быдӧннытӧ ӧтлаын вӧрыскӧт, - повзьӧтлӧ Шонді. Повзяс Зарань и шуӧ Пераыслӧ: - Только кымӧрас ме верма видзны сійӧ, медбы эз сот. Колас кайны. Каям быдӧнным. Пера и шуӧ: - Ме татӧн чужи, быдми, татчӧ и кольчча. Торйӧтасӧ сэк нія челядьнысӧ кык торйӧн - мукӧдсӧ кольны му вылӧ, мукӧдсӧ кайӧтны кымӧрӧ. Но лӧгасяс сэк Парма-вӧр: - Ме нійӧ шонті, верді, а нія пышшӧны бы. Ась мунӧ Зараньыс ӧтнас, кысянь локтіс, а челядьыс ась кольччӧны му вылӧ! И лӧсьӧтас сія говк: ӧтӧрын ыкӧстан - мӧдӧрын кылӧ. Пондас Зарань кытсавны челядьсӧ, медбы кайӧтны Енмаас: ыкӧстас ӧтӧрӧ - мӧдӧр кылӧ. Сідз нія и янсӧтчасӧ: Зарань мунас лунлань, челядьыс - ойлань. Дыр горзас, корас челядьсӧ Зарань, но нія озӧ кылӧ. Эта коста Шондіыс сыбурна пондас сотны ни, нельки ваэз косьмасӧ, муыс потласяс, быдмассэз кельдӧтасӧ. Нем керны - Зарань каяс кымӧрас ӧтнас, медбы не сетны Шондіыслӧ сотны челядьсӧ. Лишь коляс му вылас ассис серебрянӧй вӧв да золотӧй додь, медбы кӧр-нибудь кайисӧ челядьыс сы дынӧ Енмаас. Эта кадӧ Пераыс ӧктас ассис зоннэсӧ, сетас нылӧ ньӧввез да кайӧтас медвылын керӧс вылӧ мыччавны Шондісӧ. - Видзӧтӧ, - шуӧ сія нылӧ, - вон ыджытся-ыджыт би, Шонді-Би; сысянь быдӧс бурыс: шоныт и югыт, сыснь городдэз быдмӧны. Но сысянь жӧ и быдӧс умӧльыс: сія сотӧ и сія кынтӧ, сія янсӧтіс быдӧннытӧ тіянӧс и менӧ мамныткӧт. Ме пондылі сыкӧт вермасьны, но ӧтнам эг вермы. А ӧні мийӧ унаӧсь. Лэбтасӧ сэк сизимнан зоныс ньӧв и лыясӧ веськыт Шонді-Биас. Ӧтдруг ныкӧт лыяс Пера аслас медыджыт ньӧлісь. Зэгалас быдӧс Шонді-Би, чеччӧвтас сы бердісь ыджыт би тор да киссяс бичиррезӧн омӧн му кузяс. Ӧзъясӧ Пармаын сэк биэз, ыджытӧсь и учӧтӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. И пондасӧ быдмыны городдэз, сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь, кыдз Енмаас. Нія городдэзын важся каддэзсянь олӧ отир - Пералӧн да Зараньлӧн челядь. Шуӧны нійӧ пермяккезӧн да зырянаӧн. Кодя отир. И шоныт, и гажа эта странаын. Вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез, а сідзжӧ городдэз да посаддэз - ыджыт богатствоэзӧн тырӧма край. Шонді бы и ӧні пышшӧ татісь (быд годӧ сы коста тӧввез овлӧны), но оз вермы, раз ыджыт тор сылӧн мусӧ шонтӧ. Сія бы и сотӧ гожумнас, но Зарань оз сет. Сія сё медодз чеччӧ асывнас и медбӧръя водӧ рытнас - дозирайтӧ, медбы некинӧс эз сот Шондіыс. Только быд гожумся асылӧ мусӧ да вӧрсӧ вевттьӧ кыз сӧстӧм лысва. Этӧ Зарань одз асывнас, кӧр эшӧ быдӧнныс узьӧны, горзӧ - гажтӧм сылӧ челядьыстӧг. Да и челядьыс сылӧн частожык баитлӧны, кыдз бы адззыны серебрянӧй вӧвсӧ золотӧй додьнас да кайны Енмаас. Одзжык эз веритлӧ, а ӧні веритӧны ни тай, что кымӧрас туйӧ кайнытӧ. Ме бы кайла жӧ сэтчин.