Пос: различия между версиями

Материал из Wiki FU-Lab
Перейти к навигации Перейти к поиску
Нет описания правки
Нет описания правки
 
(не показано 405 промежуточных версий 4 участников)
Строка 1: Строка 1:
==Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд : кывбуръяс. Сыктывкар, 2013. 32 лб.==
Быль ли, небыль... Важын ни эта вӧлӧм. Сэк и тӧв пӧ абу вӧлӧм таланьын. Ыджыт Шонді абу и вешшывлӧм эна местаэзісь. Пыр вӧлӧма мича да гажа. Быдмӧма сэк татӧн басӧк лапья вӧр - Парма. Олӧмась вӧрас зверь-пӧткапӧлӧс. Отир эшӧ абу на вӧлӧм. Уна ли, етша ли чулалас кад - Пармаыс чужтас зонӧс. Шуасӧ сійӧ Пераӧн. Бытшӧм да кодя быдмас хозяин - и вӧрыслӧ, и муыслӧ. Керас сія аслыс ньӧв, лӧсьӧтас ёссез. Ветлӧтӧ пӧ аслас му кузя, видзӧтлӧ, медбы и пуэс быдмисӧ бура, медбы и зверь-пӧткапӧлӧс оліс бытшӧмика, медбы и чериыс уяліс сӧдз ваэзын. Ӧтпыр Пераыс лэдзчас Кӧсва дорӧ, аддзӧ: мышкыртчӧма кымӧрсянь сизим рӧма Енӧшка да юӧ васӧ. - Тэ мыля юан менам юись васӧ? - юалӧ Енӧшкаыслісь Пера. - Мун татісь. - Ме эг тӧд, что ваыс тэнат, - шуӧ Енӧшка, - а ютӧг ме ог вермы овны. Сет юны пӧттӧдз. - Сета, ежели тэ менӧ кайӧтан кымӧрас. Ме бы видзӧта, мый сэтчин керсьӧ. - Пуксьы, - шуӧ Енӧшка, - сюррезӧ вылӧ. Пера пуксяс сы сюррез вылӧ, мӧтыд и лэбтас сійӧ кымӧрас. Сувтас кымӧрас Пера, и оссяс сы одзын Енма. Кытчӧ оз видзӧт, быдлаын городдэз да городдэз - дӧс алмазісь да чар изісь керӧмась. Быдлаын биэз сотчӧны: ыджытӧсь и учӧтӧсь, гӧрдӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. А шӧрас сотчӧ медыджыт би, Шонді-Би. Охота лоас Пераыслӧ босьтны кӧть неыджыт би тор да лэдзчӧтны сійӧ му вылас. Локтас сія Шонді-Биыс дынӧ да кватитас бы... Сэтчӧ кыдз гымыштас, кыдз вирдыштас - и чапкач Перасӧ ылӧ-ылӧ Би дынсяняс. Пондас усьны Пераыс тартарарыӧ. Но вот кутас кинкӧ сійӧ, лэбтас и пуксьӧтас мыйӧкӧ небытӧ. Видзӧтӧ Пераыс - аддзӧ: пукалӧ сія кымӧровӧй подушкаэз вылын, золотӧй додьын, а кыскӧ сійӧ серебрянӧй вӧв. Бокас сыкӧт пукалӧ басӧкся-басӧк нывка. Синнэс сылӧн лӧз кымӧрись, рожабаннэс - асывся зарниись, юрсиыс - чистӧй золотоись, а паськӧмыс свиттялӧ, нельки синнэз янӧтӧ. - Тэ кин сэтшӧмыс? - юалӧ нывкаыслісь Пера. - Ме Зарань, Шонділӧн ныв. Быд асылӧ ме сайма одзджык Шондіысся и быд рытӧ вода сысся сёрӧнжык. Ме дозирайта, медбы Шондіыс некинӧс эз сот. А тэ мыля павкин Шонді-Биас? - юалӧ сія Пераыслісь. - Ме мӧді лэдзчӧтны сійӧ му вылас, - шуӧ Пера. - А мыйлӧ сія тэныт му вылас? - Медбы городдэз сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь быдмисӧ, кыдз Енмаас. - А кин пондас нія городдэзын овны? - юалӧ Зарань. - Миян тэкӧт челядьным. Эд ме тэныт, тыдалӧ, гленитчи, раз тэ менӧ дорйин, - шуӧ Пераыс. - О-о, смев тэ, зонка. Смев да удав, - шуӧ Зарань, - эшӧ некин эз на лысьт кайны татчӧ, а тэ вот кайин. Эшӧ некин эз на лысьт павкӧтны Шонді-Бисӧ, а тэ павкӧтін. Дорйи бы ме кӧть кинӧс, но тэнӧ эшӧ и радейта. - Сэк лэдзчам мекӧт му вылас, - шуӧ Пера. - Ме мыччала тэныт ассим богатствоэз: керӧссэз да вӧррез, юэз да тыэз, видззез да ыббез. И иньдӧтас Зарань ассис серебрянӧй вӧвсӧ увлань, муыслань. Лэдзчасӧ нія му вылӧ, и Пера пондас мыччавны Зараньыслӧ ассис богатствоэз: вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез. Гленитчӧмась нія Зараньыслӧ, и согласитчас сія кольччыны Пераыскӧт му вылас. Сэк окалас Парма-Вӧрлӧн зоныс Шонділісь нывсӧ. Казялас этӧ кымӧрсянь Шондіыс, лӧгасяс Зараньыс вылӧ и пышшас эна местаэзісь: ась пӧ кынмӧны кӧдзытсяняс. Му вылас сэк жӧ лоӧма кӧдзыт да пемыт, пондӧмась пӧльтны ойся тӧввез, кынмӧмась юэз да тыэз, лым столаэз тыртӧмась быд пельӧсок. Лёк тӧвчик пондӧма гӧрдззыны ассис кузь бӧж, каляннэз пондӧмась уннявны-повзьӧтчыны. Сэк Пера лэбтас Зараньсӧ киэз вылас да пыртас вӧрӧ. И Парма-мамыс примитас нійӧ ласкова и дзебас аслас лапъя да небыт уввез увтӧ. Сизим год сьӧрна абу вовлӧма талань Шондіыс, сизим год сьӧрна олӧмась Пера да Зарань вӧр пытшкын. Сы коста Зарань быдтас ни Пераыслӧ сизим зонӧс - вынася-вынаэзӧ да сизим нылӧс - басӧкся-басӧккезӧ. Зоннэс пондасӧ вӧравны ни, и ныввес - гортовисявны. Ветлӧтас-ветлӧтас кытӧнкӧ Шонді и охота лоас сылӧ видзӧтны, мый ни лоис нылыскӧт. Локтас сія талань бӧр. Сэк жӧ лоас бӧра шоныт да югыт. Пышшасӧ тӧввез и каляннэз, дзебсисяс тӧвчик. Сыласӧ юэз да тыэз, пондасӧ цветитны быдмассэз. Енӧшка мышкыртчас Кӧсва весьтӧ юны. Пондас корны Шондіыс Зараньсӧ, медбы кайис сія бӧр кымӧрас, кытӧн пыр шоныт да гажа, кытӧн быдӧс тырмӧ, мый бы эз ков. Зарань оз бы кай. - Меным, - шуӧ, - татӧн бур. Сэк Шонді пондас грӧзитчыны: - Ме бӧра пышша татісь, ась ті кынматӧ. Зарань и баитӧ: - Сизим год олім - эг кынмӧ. Вӧр шонтіс. - Сэк сота быдӧннытӧ ӧтлаын вӧрыскӧт, - повзьӧтлӧ Шонді. Повзяс Зарань и шуӧ Пераыслӧ: - Только кымӧрас ме верма видзны сійӧ, медбы эз сот. Колас кайны. Каям быдӧнным. Пера и шуӧ: - Ме татӧн чужи, быдми, татчӧ и кольчча. Торйӧтасӧ сэк нія челядьнысӧ кык торйӧн - мукӧдсӧ кольны му вылӧ, мукӧдсӧ кайӧтны кымӧрӧ. Но лӧгасяс сэк Парма-вӧр: - Ме нійӧ шонті, верді, а нія пышшӧны бы. Ась мунӧ Зараньыс ӧтнас, кысянь локтіс, а челядьыс ась кольччӧны му вылӧ! И лӧсьӧтас сія говк: ӧтӧрын ыкӧстан - мӧдӧрын кылӧ. Пондас Зарань кытсавны челядьсӧ, медбы кайӧтны Енмаас: ыкӧстас ӧтӧрӧ - мӧдӧр кылӧ. Сідз нія и янсӧтчасӧ: Зарань мунас лунлань, челядьыс - ойлань. Дыр горзас, корас челядьсӧ Зарань, но нія озӧ кылӧ. Эта коста Шондіыс сыбурна пондас сотны ни, нельки ваэз косьмасӧ, муыс потласяс, быдмассэз кельдӧтасӧ. Нем керны - Зарань каяс кымӧрас ӧтнас, медбы не сетны Шондіыслӧ сотны челядьсӧ. Лишь коляс му вылас ассис серебрянӧй вӧв да золотӧй додь, медбы кӧр-нибудь кайисӧ челядьыс сы дынӧ Енмаас. Эта кадӧ Пераыс ӧктас ассис зоннэсӧ, сетас нылӧ ньӧввез да кайӧтас медвылын керӧс вылӧ мыччавны Шондісӧ. - Видзӧтӧ, - шуӧ сія нылӧ, - вон ыджытся-ыджыт би, Шонді-Би; сысянь быдӧс бурыс: шоныт и югыт, сыснь городдэз быдмӧны. Но сысянь жӧ и быдӧс умӧльыс: сія сотӧ и сія кынтӧ, сія янсӧтіс быдӧннытӧ тіянӧс и менӧ мамныткӧт. Ме пондылі сыкӧт вермасьны, но ӧтнам эг вермы. А ӧні мийӧ унаӧсь. Лэбтасӧ сэк сизимнан зоныс ньӧв и лыясӧ веськыт Шонді-Биас. Ӧтдруг ныкӧт лыяс Пера аслас медыджыт ньӧлісь. Зэгалас быдӧс Шонді-Би, чеччӧвтас сы бердісь ыджыт би тор да киссяс бичиррезӧн омӧн му кузяс. Ӧзъясӧ Пармаын сэк биэз, ыджытӧсь и учӧтӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. И пондасӧ быдмыны городдэз, сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь, кыдз Енмаас. Нія городдэзын важся каддэзсянь олӧ отир - Пералӧн да Зараньлӧн челядь. Шуӧны нійӧ пермяккезӧн да зырянаӧн. Кодя отир. И шоныт, и гажа эта странаын. Вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез, а сідзжӧ городдэз да посаддэз - ыджыт богатствоэзӧн тырӧма край. Шонді бы и ӧні пышшӧ татісь (быд годӧ сы коста тӧввез овлӧны), но оз вермы, раз ыджыт тор сылӧн мусӧ шонтӧ. Сія бы и сотӧ гожумнас, но Зарань оз сет. Сія сё медодз чеччӧ асывнас и медбӧръя водӧ рытнас - дозирайтӧ, медбы некинӧс эз сот Шондіыс. Только быд гожумся асылӧ мусӧ да вӧрсӧ вевттьӧ кыз сӧстӧм лысва. Этӧ Зарань одз асывнас, кӧр эшӧ быдӧнныс узьӧны, горзӧ - гажтӧм сылӧ челядьыстӧг. Да и челядьыс сылӧн частожык баитлӧны, кыдз бы адззыны серебрянӧй вӧвсӧ золотӧй додьнас да кайны Енмаас. Одзжык эз веритлӧ, а ӧні веритӧны ни тай, что кымӧрас туйӧ кайнытӧ. Ме бы кайла жӧ сэтчин.
 
Анастасия
БУШЕНЕВА
Уна рӧма шуд
Кывбуръяс
Сиа ставлы, кодӧс ме тӧда, да коді менӧ радейтӧ!
Сыктывкар
2013
 
<Kodko @ "Анастасия Бушеневалӧн тайӧ..." : аннотация // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 2.>
 
Анастасия Бушеневалӧн тайӧ медводдза книга. Кывбуръясыс кокни ловшыаӧсь, сӧстӧм лысва кодь югыдӧсь. Том авторлы эскан.
 
<Бушенева А. В. @ "Ме радейта олӧм..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 3.>
 
* * *
 
Ме радейта олӧм
Да радейта тэнӧ,
Ме радейта ставсӧ,
Мый кытшалӧ менӧ:
И енэж, и кодзув,
И дзоридз, и шонді,
И ставсӧ, мый ловъя,
И быдтор, мый ловтӧм.
Мен ставыс зэв дона
И сьӧлӧмлы муса,
И эска, мый радейтӧм
Некор оз куслы.
 
<Бушенева А. В. @ "Ме кӧсъя..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 4.>
 
* * *
 
Ме кӧсъя...
Сідзкӧ, ставсӧ верма!
И эска...
Аслам кывлы эска!
Ог куж кӧ — велӧдча,
Ог тӧд кӧ — тӧдмала,
Мый колӧ — судзӧда
И дойӧс бурдӧда.
...И тэныд отсала,
Кор лоа колана.
 
<Бушенева А. В. @ "Югыд, зарни кодзулӧй..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 5.>
 
* * *
 
Югыд, зарни кодзулӧй,
Муса, дона мортӧй.
Кӧсъя, медым сьӧлӧмыд
Лоис олан гортӧн.
Мелі би кинь синъясад,
Юрсянь кокӧдз шонтан.
Нӧкйысь чӧскыд вомдортӧ
Окала ме помтӧг.
Сьӧлӧмӧй кӧ жугыльмас,
Гажӧдан бур кывйӧн.
Небыд киӧс кутыштан,
Босьтан аслад сывйӧ.
И мед кадыс котӧртас
Аслас шумӧн-зыкӧн,
Ыджыд сӧстӧм шуднымӧс
Видзам тэкӧд кыкӧн.
 
<Бушенева А. В. @ "Енмыслы нюжӧді киӧс..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 6.>
 
* * *
 
Енмыслы нюжӧді киӧс,
Мед кӧдзыштас сэтчӧ мен шуд.
Сетігас шӧпкӧдіс-шуис:
«Тэ топыда киястӧ кут,
Шудтӧ мед некод оз гусяв,
Мед мӧд дорӧ сійӧ оз лэб,
Видз ассьыд шудтӧ зэв сюся
И быдӧнысь ас пытшкад дзеб».
...Шудаӧн ачымӧс кыла
Да кыпыда восьта быд лун.
Сьӧлӧмӧй корӧ кӧ, сьыла...
А Енмыслӧн шуӧм оз вун!
 
<Бушенева А. В. @ "Тэ дорӧ муслунӧн лолала-ола..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 7.>
 
* * *
 
Тэ дорӧ муслунӧн лолала-ола,
Гашкӧ, дерт, мыйыськӧ коркӧ и пола.
Сӧмын тай муслунӧй отсалӧ, видзӧ,
Бурыс да шаньыс мед сьӧлӧмӧдз йиджӧ.
Аттьӧ тэд, донаӧй, аттьӧ, мый орччӧн!
Шудлунӧс корсигӧн, тӧда, эг сорсьы!
 
<Бушенева А. В. @ "Кор шмонитан, а коркӧ шулан стрӧга..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 8.>
 
* * *
 
Кор шмонитан, а коркӧ шулан стрӧга,
Но нинӧмысь ме тэ вылӧ ог лӧгав,
Ӧд шудтӧ оз позь вузавны ни вежны,
Кыдз олӧм туйсьыд вешйыны ни кежны.
Ме тэкӧд шуда талунъяӧн, збыльӧн,
И лои ачым ловзьӧмӧн да выльӧн.
 
<Бушенева А. В. @ "Юкся тэкӧд радлунӧн..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 9.>
 
* * *
 
Юкся тэкӧд радлунӧн,
Юкся тэкӧд шогӧн,
Сӧмын тэныд висьтавла
Ассьым тӧждӧс-могӧс.
Быд дырйи тай отсалан,
Ышӧдан бур кывйӧн,
Син доръясӧс чышкыштан,
Босьтан аслад сывйӧ.
Эска тэнад шуӧмлы,
Эска тэнад кывлы...
Унджык шудыс колӧ-ӧ
Сиктса коми нывлы?
 
<Бушенева А. В. @ "Эн скӧрав ме вылӧ, эн скӧрав..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 10.>
 
* * *
 
Эн скӧрав ме вылӧ, эн скӧрав,
Да кывнад сьӧлӧмӧс эн дойд!
Тэ тӧдан, гозъя костын олӧм
Оз быд лун артмы быттьӧ мойд.
Ми кыкӧн ставсӧ вуджам-венам,
Тэ сӧмын эскы меным пыр!
Кор муслун сьӧлӧмъясын олӧ,
Сэк керка шудӧн лоӧ тыр!
 
<Бушенева А. В. @ "Тэкӧд орччӧн..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 11.>
 
* * *
 
Тэкӧд орччӧн
и шондіыс югыдджык,
и тӧлыс шоныдджык,
и зэрыс небыдджык...
Тэкӧд орччӧн
и олӧмӧй мичаджык,
и вӧтӧй збыльманаджык,
и шудӧй мӧрччанаджык,
Кор тэ мекӧд орччӧн!
 
<Бушенева А. В. @ Мӧвпалӧм : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 12.>
 
МӦВПАЛӦМ
 
Мый сэтшӧмыс радейтчӧм?
Коді вермас висьтавны?
Код вылӧ кӧ надейтчӧм
Али синва кисьталӧм?
Кӧн нӧ иныс муслунлӧн:
Сьӧлӧмын-ӧ? Вежӧрын?
Мыйысь вермӧ куслыны,
Пӧрны дойдысь эжӧрӧ?
Мед жӧ бара быдӧнӧс
Муслун вермӧ бордъявны,
Ӧта-мӧдӧс радейтысь
Некор мед оз торъявны!
 
<Бушенева А. В. @ "Карандашъяс киын кута ме..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 13.>
 
* * *
 
Карандашъяс киын кута ме,
Мича олӧм серпасавны мед:
Кольквиж рӧмӧн шонта ассьым лун,
Кельыдлӧзӧн югыд лоӧ ун,
Турунвижӧн вӧча паськыд луд,
Енэжыс, дерт, некор оз ло руд!
Гӧрдӧн содта радейтчӧм да вын,
Муслунтӧгыд мортыд лоӧ кын.
(Сьӧлӧмӧс, дерт, быдӧнлы ог восьт!)
Сьӧдсӧ весиг киам ме ог босьт...
 
<Бушенева А. В. @ "Ме Енмыссянь уна ог виччысь..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 14.>
 
* * *
 
Ме Енмыссянь уна ог виччысь,
Мен олӧмсьыс уна оз ков:
Пыр дзоньвидза вӧліс мед мамӧй,
Да некод эз дойд сылысь лов.
Мед шудаӧн быдмисны пиян
И некор эз вунӧдны горт,
Мед котырным паськаліс миян,
Да пыр вӧліс керка тыр ёрт.
Мед юргис на комиӧн сьылӧм,
Ас кывным эз кус мед, эз вун,
Став лёкторйыс бокті мед муніс,
И гажӧдіс талунъя лун!
 
<Бушенева А. В. @ "Ме чужи сэн..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 15.>
 
* * *
 
Ме чужи сэн,
Кӧн Мозыныс окалӧ Пыиссӧ.
Видзӧ.
Дзикӧдз косьмӧмысь.
Ме сёрнита
Аслам пиянкӧд комиӧн.
Видза.
Дзикӧдз кусӧмысь.
 
<Бушенева А. В. @ "Быдӧнлӧн эм аслас чужанін..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 16.>
 
* * *
 
Чужан сиктлы
 
Быдӧнлӧн эм аслас чужанін,
Кӧні ставыс тӧдса, дона, муса.
Меным медся матыс Пыисдін,
Коді лунысь-лунӧ лӧньӧ-кусӧ.
Тайӧ мича удораса сикт,
Быдмылӧма Мозын-Пыис дорын.
Яла ягыс керка дорам дзик —
Вотӧсла да тшакла кыскӧ-корӧ!
Бур совхоз на коркӧ вӧвлі тан,
Батьӧй сэні уджаліс да мырсис,
Быдӧн пуктіс сэтчӧ ассьыс пай...
Мӧскыс мыйта лудъяс вылын йирсис!
Школаыс со мый ыджда на эм,
Сӧмын челядь лыдыс чинӧ-бырӧ...
Забеднӧ, дерт, таысь ставсьыс мем,
Сьӧлӧм шӧрӧдз дойыс пырӧ-кырӧ!
Гашкӧ, вояс кольӧны да бӧр
Пыисдінӧй паськалас да бурмас,
Лоас озыр сиктгӧгӧрса вӧр,
Важ олӧмыс, эска, вежсяс-выльмас!
 
<Бушенева А. В. @ "Кутшӧм паськыд Коми му..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 17.>
 
* * *
 
Кутшӧм паськыд Коми му!
Гулыд вӧр да визув ю,
Сьылысь лэбач, ытшкӧм видз —
Гӧгӧр аслыспӧлӧс мич.
Йӧзыс тані олӧ шань:
Удал зон да рочакань,
Киподтуя, уджач, бур,
Некысь татшӧмыс оз сюр.
Коми муын менам горт,
Бать-мам, пӧль-пӧч, медбур ёрт.
Тані уджала да ола
И ас йӧзлы, чайта, кола.
 
<Бушенева А. В. @ "Важӧн туй эз вӧв..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 18.>
 
* * *
 
Важӧн туй эз вӧв,
Мед ветлывлыны бать ордӧ.
Ӧні эськӧ туйыс эм,
Да батьӧй абу...
 
<Бушенева А. В. @ "Тэ эм..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 19.>
 
* * *
 
Батьӧйлы
 
Тэ эм,
Тэ сӧмын менам
Сьӧлӧм пытшкын олан.
Тэ эм,
И сӧмын меным
Вӧтӧн быд вой волан.
Тэ эм,
Ме таӧ эска
Вичкоын кӧть гортын.
Тэ эм,
Кӧть ставлы важӧн
Колин тэ ас гортъяд.
 
<Бушенева А. В. @ "Эськӧ позьӧ кӧ вӧлі..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 20.>
 
* * *
 
Батьӧйлы
 
Эськӧ позьӧ кӧ вӧлі,
Шыӧдчи Енлы,
Мед пальӧдіс Тэнӧ
Да вайӧдіс меным.
Эськӧ позьӧ кӧ вӧлі,
Кияснам мутӧ
Куралі важӧн,
Мед гусьыд тэ сувтін.
Эськӧ позьӧ кӧ вӧлі....
 
<Бушенева А. В. @ "Пӧри сов дозным..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 21.>
 
* * *
 
Пӧри сов дозным.
Такӧдін менӧ:
Нинӧм пӧ таын лёкыс абу.
Аскинас тэ эн ло.
 
<Бушенева А. В. @ "Быдӧн аслысног сёрнитӧ Енкӧд..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 22.>
 
* * *
 
Быдӧн аслысног сёрнитӧ Енкӧд:
Кодкӧ юрбитӧ вичкоын,
Коркӧ гортса енпӧв водзын.
Ме — тэнад гу выв пас дорад.
 
<Бушенева А. В. @ "Синъясӧй — саридз кодь пыдӧстӧм..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 23.>
 
* * *
 
Синъясӧй — саридз кодь пыдӧстӧм.
Сьӧлӧмам — ӧдзӧсыс игантӧм,
Пырӧмыс — быдӧнлы дон босьттӧг.
Кора ӧтитор —
Тагӧсӧс вуджигӧн
Кольӧй лёкнытӧ
Ӧдзӧс мӧдарас.
 
<Бушенева А. В. @ "Медся мича да муса..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 24.>
 
* * *
 
Мамӧйлы
 
Медся мича да муса,
Медся мелі да шань,
Тэтӧг олӧм би кусас,
Сьӧлӧмшӧр, дона ань.
Менам мӧвпъясын олан
Асыв, лун, рыт и вой,
Меным медъёна колан,
Юкам радлун и дой.
Тэкӧд аддзысьлам шоча,
Вола гортӧ да сэк,
Меным петавлан воча,
Нимкодь синваа век.
Медся муса да дона,
Медся мелі да шань,
Тэысь гаж бырӧ ёна,
Мамук, мам, коми ань!
 
<Бушенева А. В. @ Гортын : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 25.>
 
ГОРТЫН
 
Талун ме и ныв, и гӧсьт —
Дыр кад мысти сиктӧ вои.
Батьӧй ӧдзӧс эз нин восьт,
Куш тай сытӧг гортын лои.
Мамӧй сэкся кодь жӧ том,
Быттьӧ воясыс оз мунны.
Сёрнинымлы абу пом,
Кыкнаннымлы эм мый шуны.
Гортын шуда лои пыр,
Содіс кык пӧв олӧм вынӧй.
Мед жӧ мамӧй олас дыр,
А ме кольчча ичӧт нылӧн!
 
<Бушенева А. В. @ "Юа тэнсьыд синватӧ..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 26.>
 
* * *
 
Ичӧтик пиӧйлы
 
Юа тэнсьыд синватӧ,
Босьта аслым дойтӧ —
Сӧмын ло тэ дзоньвидза,
Менам дона мортӧй.
Енлы лун-лун кевмыся,
Мед тэ шуда лоин,
Быдмин сяма-тӧлкаӧн,
Ыджыд мортӧдз воин.
Олӧмыс ӧд котӧртӧ,
Кытчӧ на оз нуӧд...
Мамтӧ, муса пиукӧй,
Некор тэ эн вунӧд!
 
<Бушенева А. В. @ "Пузчужӧм кагасянь..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 27.>
 
* * *
 
Пузчужӧм кагасянь
Мам йӧлӧн кылӧ.
Ас бердад кутыштан —
Сьӧлӧмыд сылӧ.
Пузчужӧм кагаыд —
Анделӧн чужӧ,
Олӧмтӧ мичмӧдны,
Ловзьӧдны кужӧ.
Пузчужӧм кагаыд —
Зэв ыджыд труд.
Енмыс оз быдӧнлы
Сет татшӧм шуд!
 
<Бушенева А. В. @ "Уна тэ аддзылін, донаӧй, бурсӧ...» : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 28.>
 
* * *
 
Пӧчӧйлы
 
Уна тэ аддзылін, донаӧй, бурсӧ,
Радлін да олін кӧкъямысдас во.
Дерт, вӧвліс шогсьӧм и бӧрдӧмыд сюрліс:
Верӧстӧг олӧмыд ма кодь эз ло.
Сӧмын эн уськӧдчы, уджтӧ эн шыбит,
Кӧть тэ и вӧлін сэк, ныланӧй, том,
Кутчысин, мырсин, но
Енлы эн юрбит,
Матыстін киясӧн войналы пом.
... Ӧні со куйлан тэ, нюжӧдін коктӧ,
Синъясыд пӧдсаӧсь, киясыд кын,
Олӧмыс вайӧдіс тэнӧ гӧрд гортйӧ,
Босьтіс юр-вемтӧ, и эбӧс, и вын.
 
<Бушенева А. В. @ Медводдза велӧдысь : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 29.>
 
МЕДВОДДЗА ВЕЛӦДЫСЬ
 
Вояс сайын зарни арся лунӧ
Медводдзаысь школаӧ ме муні:
Мышкын портпель, еджыд партук, платтьӧ —
Ставсӧ мамлӧн дасьтӧма мен, аттьӧ!
Триньӧбтӧ со гажаа звӧнок,
Заводитчӧ медводдза урок:
Миян водзын мича, том да шань,
Велӧдысьным кызь арӧса ань,
Челядь юрӧ нёль во кӧдзис сям,
Зонпоснилы вӧлі быттьӧ мам...
...Школа век на ас дінас тай корӧ,
Кӧть нин регыд меным комын ар.
Ассьым пиӧс вайӧді Ті дорӧ,
Медводдза сентябрын, кольӧм ар!
 
<Бушенева А. В. @ "Шоныд тувсовъя лунӧ тэ чужин..." : кывбур // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 30.>
 
* * *
 
Олялы
 
Шоныд тувсовъя лунӧ тэ чужин,
Шонді кодьӧн жӧ лоны Тэ кужан.
Тэкӧд быттьӧ ми матысса чойяс,
Юкам кык вылӧ висьӧм и дойяс.
Дась Тэ отсавны ставлы, бур мортӧй,
Помтӧм шуд Тэныд, дона нывъёртӧй!
Мурманск кар дорӧ овмӧдчан регыд —
Кутам гежӧда аддзысьны тэкӧд.
Сӧмын ме йылысь некор эн вунӧд,
Мед кӧть олӧмыс кытчӧ оз нуӧд!
 
<Бушенева А. В. @ Юриндалысь : юриндалысь // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 30.>
 
ЮРИНДАЛЫСЬ
 
«Ме радейта олӧм...»....................................3
«Ме кӧсъя...»...........................................4
«Югыд, зарни кодзулӧй...»...............................5
«Енмыслы нюжӧді киӧс...»................................6
«Тэ дорӧ муслунӧн лолала-ола...»........................7
«Кор шмонитан, а коркӧ шулан стрӧга...».................8
«Юкся тэкӧд радлунӧн...»................................9
«Эн скӧрав ме вылӧ, эн скӧрав...»......................10
«Тэкӧд орччӧн...»......................................11
Мӧвпалӧм...............................................12
«Карандашъяс киын кута ме...»..........................13
«Ме Енмыссянь уна ог виччысь...».......................14
«Ме чужи сэн...»...................................... 15
«Быдӧнлӧн эм аслас чужанін...».........................16
«Кутшӧм паськыд Коми му...»............................17
«Важӧн туй эз вӧв...»..................................18
«Тэ эм...»............................................ 19
«Эськӧ позьӧ кӧ вӧлі...»...............................20
«Пӧри сов дозным...»...................................21
«Быдӧн аслысног сёрнитӧ Енкӧд...»......................22
«Синъясӧй — саридз кодь пыдӧстӧм...»...................23
«Медся мича да муса...»................................24
Гортын.................................................25
«Юа тэнсьыд синватӧ...»................................26
«Пузчужӧм кагасянь...».................................27
«Уна тэ аддзылін, донаӧй, бурсӧ...» ...................28
Медводдза велӧдысь.....................................29
«Шоныд тувсовъя лунӧ тэ чужин...»......................30
 
<Kodko @ Анастасия Бушенева : биогр. пасйӧд // Анастасия Бушенева. Уна рӧма шуд. Сыктывкар, 2013. Лб. 30.>
 
Анастасия Бушенева
 
«Чужи 1984-ӧд вося тулысын Пыисдін сиктын, быдми Мозын да Пыис юяс бокын, муса бать-мам да шань пӧль-пӧч ордын.
Искусство гимназия помалӧм бӧрын велӧдчи Сыктывкарса канму университетысь финн-йӧгра факультетын. Гожся каникул дырйи помалі том гижысьяслысь да вуджӧдчысьяслысь курсъяс. Кык воысь дырджык велӧді Усогорскса шӧр школаын коми кыв. Ӧні уджала Удора районса администрацияын.»

Текущая версия от 20:08, 20 апреля 2019

Быль ли, небыль... Важын ни эта вӧлӧм. Сэк и тӧв пӧ абу вӧлӧм таланьын. Ыджыт Шонді абу и вешшывлӧм эна местаэзісь. Пыр вӧлӧма мича да гажа. Быдмӧма сэк татӧн басӧк лапья вӧр - Парма. Олӧмась вӧрас зверь-пӧткапӧлӧс. Отир эшӧ абу на вӧлӧм. Уна ли, етша ли чулалас кад - Пармаыс чужтас зонӧс. Шуасӧ сійӧ Пераӧн. Бытшӧм да кодя быдмас хозяин - и вӧрыслӧ, и муыслӧ. Керас сія аслыс ньӧв, лӧсьӧтас ёссез. Ветлӧтӧ пӧ аслас му кузя, видзӧтлӧ, медбы и пуэс быдмисӧ бура, медбы и зверь-пӧткапӧлӧс оліс бытшӧмика, медбы и чериыс уяліс сӧдз ваэзын. Ӧтпыр Пераыс лэдзчас Кӧсва дорӧ, аддзӧ: мышкыртчӧма кымӧрсянь сизим рӧма Енӧшка да юӧ васӧ. - Тэ мыля юан менам юись васӧ? - юалӧ Енӧшкаыслісь Пера. - Мун татісь. - Ме эг тӧд, что ваыс тэнат, - шуӧ Енӧшка, - а ютӧг ме ог вермы овны. Сет юны пӧттӧдз. - Сета, ежели тэ менӧ кайӧтан кымӧрас. Ме бы видзӧта, мый сэтчин керсьӧ. - Пуксьы, - шуӧ Енӧшка, - сюррезӧ вылӧ. Пера пуксяс сы сюррез вылӧ, мӧтыд и лэбтас сійӧ кымӧрас. Сувтас кымӧрас Пера, и оссяс сы одзын Енма. Кытчӧ оз видзӧт, быдлаын городдэз да городдэз - дӧс алмазісь да чар изісь керӧмась. Быдлаын биэз сотчӧны: ыджытӧсь и учӧтӧсь, гӧрдӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. А шӧрас сотчӧ медыджыт би, Шонді-Би. Охота лоас Пераыслӧ босьтны кӧть неыджыт би тор да лэдзчӧтны сійӧ му вылас. Локтас сія Шонді-Биыс дынӧ да кватитас бы... Сэтчӧ кыдз гымыштас, кыдз вирдыштас - и чапкач Перасӧ ылӧ-ылӧ Би дынсяняс. Пондас усьны Пераыс тартарарыӧ. Но вот кутас кинкӧ сійӧ, лэбтас и пуксьӧтас мыйӧкӧ небытӧ. Видзӧтӧ Пераыс - аддзӧ: пукалӧ сія кымӧровӧй подушкаэз вылын, золотӧй додьын, а кыскӧ сійӧ серебрянӧй вӧв. Бокас сыкӧт пукалӧ басӧкся-басӧк нывка. Синнэс сылӧн лӧз кымӧрись, рожабаннэс - асывся зарниись, юрсиыс - чистӧй золотоись, а паськӧмыс свиттялӧ, нельки синнэз янӧтӧ. - Тэ кин сэтшӧмыс? - юалӧ нывкаыслісь Пера. - Ме Зарань, Шонділӧн ныв. Быд асылӧ ме сайма одзджык Шондіысся и быд рытӧ вода сысся сёрӧнжык. Ме дозирайта, медбы Шондіыс некинӧс эз сот. А тэ мыля павкин Шонді-Биас? - юалӧ сія Пераыслісь. - Ме мӧді лэдзчӧтны сійӧ му вылас, - шуӧ Пера. - А мыйлӧ сія тэныт му вылас? - Медбы городдэз сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь быдмисӧ, кыдз Енмаас. - А кин пондас нія городдэзын овны? - юалӧ Зарань. - Миян тэкӧт челядьным. Эд ме тэныт, тыдалӧ, гленитчи, раз тэ менӧ дорйин, - шуӧ Пераыс. - О-о, смев тэ, зонка. Смев да удав, - шуӧ Зарань, - эшӧ некин эз на лысьт кайны татчӧ, а тэ вот кайин. Эшӧ некин эз на лысьт павкӧтны Шонді-Бисӧ, а тэ павкӧтін. Дорйи бы ме кӧть кинӧс, но тэнӧ эшӧ и радейта. - Сэк лэдзчам мекӧт му вылас, - шуӧ Пера. - Ме мыччала тэныт ассим богатствоэз: керӧссэз да вӧррез, юэз да тыэз, видззез да ыббез. И иньдӧтас Зарань ассис серебрянӧй вӧвсӧ увлань, муыслань. Лэдзчасӧ нія му вылӧ, и Пера пондас мыччавны Зараньыслӧ ассис богатствоэз: вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез. Гленитчӧмась нія Зараньыслӧ, и согласитчас сія кольччыны Пераыскӧт му вылас. Сэк окалас Парма-Вӧрлӧн зоныс Шонділісь нывсӧ. Казялас этӧ кымӧрсянь Шондіыс, лӧгасяс Зараньыс вылӧ и пышшас эна местаэзісь: ась пӧ кынмӧны кӧдзытсяняс. Му вылас сэк жӧ лоӧма кӧдзыт да пемыт, пондӧмась пӧльтны ойся тӧввез, кынмӧмась юэз да тыэз, лым столаэз тыртӧмась быд пельӧсок. Лёк тӧвчик пондӧма гӧрдззыны ассис кузь бӧж, каляннэз пондӧмась уннявны-повзьӧтчыны. Сэк Пера лэбтас Зараньсӧ киэз вылас да пыртас вӧрӧ. И Парма-мамыс примитас нійӧ ласкова и дзебас аслас лапъя да небыт уввез увтӧ. Сизим год сьӧрна абу вовлӧма талань Шондіыс, сизим год сьӧрна олӧмась Пера да Зарань вӧр пытшкын. Сы коста Зарань быдтас ни Пераыслӧ сизим зонӧс - вынася-вынаэзӧ да сизим нылӧс - басӧкся-басӧккезӧ. Зоннэс пондасӧ вӧравны ни, и ныввес - гортовисявны. Ветлӧтас-ветлӧтас кытӧнкӧ Шонді и охота лоас сылӧ видзӧтны, мый ни лоис нылыскӧт. Локтас сія талань бӧр. Сэк жӧ лоас бӧра шоныт да югыт. Пышшасӧ тӧввез и каляннэз, дзебсисяс тӧвчик. Сыласӧ юэз да тыэз, пондасӧ цветитны быдмассэз. Енӧшка мышкыртчас Кӧсва весьтӧ юны. Пондас корны Шондіыс Зараньсӧ, медбы кайис сія бӧр кымӧрас, кытӧн пыр шоныт да гажа, кытӧн быдӧс тырмӧ, мый бы эз ков. Зарань оз бы кай. - Меным, - шуӧ, - татӧн бур. Сэк Шонді пондас грӧзитчыны: - Ме бӧра пышша татісь, ась ті кынматӧ. Зарань и баитӧ: - Сизим год олім - эг кынмӧ. Вӧр шонтіс. - Сэк сота быдӧннытӧ ӧтлаын вӧрыскӧт, - повзьӧтлӧ Шонді. Повзяс Зарань и шуӧ Пераыслӧ: - Только кымӧрас ме верма видзны сійӧ, медбы эз сот. Колас кайны. Каям быдӧнным. Пера и шуӧ: - Ме татӧн чужи, быдми, татчӧ и кольчча. Торйӧтасӧ сэк нія челядьнысӧ кык торйӧн - мукӧдсӧ кольны му вылӧ, мукӧдсӧ кайӧтны кымӧрӧ. Но лӧгасяс сэк Парма-вӧр: - Ме нійӧ шонті, верді, а нія пышшӧны бы. Ась мунӧ Зараньыс ӧтнас, кысянь локтіс, а челядьыс ась кольччӧны му вылӧ! И лӧсьӧтас сія говк: ӧтӧрын ыкӧстан - мӧдӧрын кылӧ. Пондас Зарань кытсавны челядьсӧ, медбы кайӧтны Енмаас: ыкӧстас ӧтӧрӧ - мӧдӧр кылӧ. Сідз нія и янсӧтчасӧ: Зарань мунас лунлань, челядьыс - ойлань. Дыр горзас, корас челядьсӧ Зарань, но нія озӧ кылӧ. Эта коста Шондіыс сыбурна пондас сотны ни, нельки ваэз косьмасӧ, муыс потласяс, быдмассэз кельдӧтасӧ. Нем керны - Зарань каяс кымӧрас ӧтнас, медбы не сетны Шондіыслӧ сотны челядьсӧ. Лишь коляс му вылас ассис серебрянӧй вӧв да золотӧй додь, медбы кӧр-нибудь кайисӧ челядьыс сы дынӧ Енмаас. Эта кадӧ Пераыс ӧктас ассис зоннэсӧ, сетас нылӧ ньӧввез да кайӧтас медвылын керӧс вылӧ мыччавны Шондісӧ. - Видзӧтӧ, - шуӧ сія нылӧ, - вон ыджытся-ыджыт би, Шонді-Би; сысянь быдӧс бурыс: шоныт и югыт, сыснь городдэз быдмӧны. Но сысянь жӧ и быдӧс умӧльыс: сія сотӧ и сія кынтӧ, сія янсӧтіс быдӧннытӧ тіянӧс и менӧ мамныткӧт. Ме пондылі сыкӧт вермасьны, но ӧтнам эг вермы. А ӧні мийӧ унаӧсь. Лэбтасӧ сэк сизимнан зоныс ньӧв и лыясӧ веськыт Шонді-Биас. Ӧтдруг ныкӧт лыяс Пера аслас медыджыт ньӧлісь. Зэгалас быдӧс Шонді-Би, чеччӧвтас сы бердісь ыджыт би тор да киссяс бичиррезӧн омӧн му кузяс. Ӧзъясӧ Пармаын сэк биэз, ыджытӧсь и учӧтӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. И пондасӧ быдмыны городдэз, сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь, кыдз Енмаас. Нія городдэзын важся каддэзсянь олӧ отир - Пералӧн да Зараньлӧн челядь. Шуӧны нійӧ пермяккезӧн да зырянаӧн. Кодя отир. И шоныт, и гажа эта странаын. Вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез, а сідзжӧ городдэз да посаддэз - ыджыт богатствоэзӧн тырӧма край. Шонді бы и ӧні пышшӧ татісь (быд годӧ сы коста тӧввез овлӧны), но оз вермы, раз ыджыт тор сылӧн мусӧ шонтӧ. Сія бы и сотӧ гожумнас, но Зарань оз сет. Сія сё медодз чеччӧ асывнас и медбӧръя водӧ рытнас - дозирайтӧ, медбы некинӧс эз сот Шондіыс. Только быд гожумся асылӧ мусӧ да вӧрсӧ вевттьӧ кыз сӧстӧм лысва. Этӧ Зарань одз асывнас, кӧр эшӧ быдӧнныс узьӧны, горзӧ - гажтӧм сылӧ челядьыстӧг. Да и челядьыс сылӧн частожык баитлӧны, кыдз бы адззыны серебрянӧй вӧвсӧ золотӧй додьнас да кайны Енмаас. Одзжык эз веритлӧ, а ӧні веритӧны ни тай, что кымӧрас туйӧ кайнытӧ. Ме бы кайла жӧ сэтчин.