Пос

Тимин В. В. И ӧтнам, и йӧзкӧд. Кывбуръяс. Коми книжнӧй издательство. Сыктывкар, 1979.

Владимир Тимин И ӦТНАМ И ЙӦЗКӦД Кывбуръяс Коми книжнӧй издательство Сыктывкар • 1979

<>

Морт кольлӧ ӧтнасӧн — и сэки сійӧ вежӧрнас и сьӧлӧмнас донъялӧ асгӧгӧрса олӧмсӧ, йӧзсӧ, бӧрӧ кольӧмасӧ и ӧніясӧ. Но и йӧзтӧгыд овны он вермы — накӧд тыр вир-яяджык олӧм баныс, и ассьыд сертӧ-сямтӧ йӧз пӧвстын аддзанджык, казяланджык. Татшӧм кымын мӧвпъяс лэптӧ-чужтӧ коми поэт Вл. Тиминлӧн выль книгаыс. «И ӧтнам, и йӧзкӧд» нима книгаӧ пырисны кывбуръяс ас чужан мулӧн мич йылысь, олӧм визувсӧ артмӧдысь йӧз йылысь, сьӧлӧм бурмӧданторъяс да дой-шог йылысь.

<>

ВОДЗКЫВ ПЫДДИ

Тайӧ книгаас Владимир Тиминлӧн эм кывбур, коді медбура восьтӧ сылысь сьӧлӧм кӧсйӧмсӧ:

Ме кывбур гижи Эг нин ӧти дас. Дерт, абу ставыс сэтшӧм, Кутшӧм колӧ, Но весиг медся жебиникыс Ас — Ӧд сэні менам мӧвп И менам олӧм.

Сэтшӧм и могыс поэтлӧн — сьывны аслас гӧлӧсӧн, аслас шыясӧн. Медводдза кывбур серти, кодӧс вӧлі йӧзӧдӧма «Войвыв кодзув» журналын 1963 воын, позьӧ вӧлі казявны, мый коми поэзияӧ пырӧ сійӧс бура кылысь, радейтысь, сюсь вежӧра выль морт. А кор Владимир Тиминлӧн петіс нин медводдза книга «Туйын да гортын», сэк позьӧ вӧлі веськыда да ӧшыбкатӧг шуны: коми войтырлӧн чужис аслас выль поэт! «Туйын да гортын» книгаын вӧліны на сэтшӧм кывбуръясыс, кодъяс мыйӧнкӧ да казьтылісны сыӧн лыддьылӧмасӧ да кывлӧмасӧ. И со ӧні лыддям Владимир Тиминлысь выль книга, коді медводдза бӧрас петӧ кӧкъямыс во мысти. И нимкодь сыысь, мый медводдза кывбур лыддьӧмсянь эскан сылы, поэтыслы. Кывбуръястӧ коминад гижӧ оз ӧти морт, но Владимир Тимин гижӧ ас ногыс, ӧтнасыслы лӧсялана гӧлӧсӧн. Сылӧн киподтуйыс, либӧ мастерствоыс, пыр ӧтарӧ сӧвмӧ, мичаммӧ, ёнмӧ. Выль книгаын куим юкӧн — «Кӧні Сыктыв, быттьӧ эзысь чунькытш», «Коми му» да «Балтикасянь Тихӧй океанӧдз». Гижны босьтчысь петіс аслас ичӧтик Гарья сиктысь, коді пуксьӧма эзысь чунькытшӧн моз песовтчӧм Сыктыв ю дорӧ, быдмис да кытшовтіс пӧшти ставнас чужан Коми мусӧ, эз этшалаӧ волы и Балтикасянь Тихӧй океанӧдз. Ветліг-мунігас мый аддзыліс, кодъяскӧд паныдасьліс, мый медся мичаыс да шудаыс пырис сьӧлӧмас, сы нылысь и гижис. Книгаас кӧть и куим юкӧн, но куимнан юкӧныс йитчӧмаӧсь ӧти мӧвпӧн, торйӧдны позьтӧм ӧти визьӧн. Поэтлы аслас чужан Гарьяыс кодь жӧ дона ыджыд сӧветскӧй мунымлӧн быд воськов, чужан сиктса суседъяс кодьныс жӧ мусаӧсь лунвывса Хоста карысь олысьяс, и Архангельскса морякъяс, и границаяс видзысь салдатъяс. Оз горӧдан пасъясӧн, оз гора кывъясӧн Владимир Тимин мичмӧд ассьыс кывбуръяссӧ. Ме тайӧс верма петкӧдлыны тайӧ книгаын жӧ йӧзӧдӧм кывбуръясысь. Абу ыджыд кывбур «Ар». Арыс поэтӧс суӧдіс чужан Гарьяас, вӧр-ваыс лоис гӧрд да виж, и мамыс Тиминлы друг шуис: «Со мичыс гӧгӧр — босьт да гиж...» И сійӧ гижӧ:

Мам олас серти вӧлі рамӧн, А сьӧлӧм сертиыс — поэт.

Ылыс туйӧ петігӧн («Кор петан туйӧ» кывбур) колльӧдысьяс пӧвстын поэт аддзӧ оз сӧмын муса нылӧс, но и ассьыс мамсӧ, коді

...пӧрысь киӧн Тэд гусьӧн ыстӧ пернапас.

Татшӧм серпасъяссӧ колӧ казявны, аддзыны! Либӧ со ме лыддя «Талун тані ме пи и гӧсть» кывбур. Бокын дыр ветлӧм бӧрын морт локтӧ аслас чужан гортас да аддзӧ, кыдзи

Югзьӧ ваймӧм пач Сартас биӧн, Буретш банйӧма, Небыд, пӧсь Кӧвдум руалӧ менам киын.

Челядь кадсянь на миянлы быдӧнлы муса татшӧм серпасыс — сартаса биӧн югзьӧм пачыд да руалысь кӧвдумыд! И меным ӧні веськаліс пай вылӧ кӧ татшӧм шудыс, ме, дерт, тадз жӧ эськӧ мӧвпышті:

Дзебны нимкодьӧс ме ог кут, Асъя здукъясыс сійӧн шаньӧсь, Мый мен сьӧлӧмӧдз мӧрччӧ шуд — Мамӧ киясысь Небыд няньыс.

Сійӧ, коді лыддяс Владимир Тиминлысь тайӧ книгасӧ, висьталас уна аттьӧ поэтлы, коді вӧрзьӧдас сылысь сьӧлӧмсӧ дона казьтылӧмъясӧн либӧ восьтас мамъяскӧд талунъя паныдасьлӧмъяслысь радлунсӧ, мичлунсӧ. Медым дырджык олӧны му вылас миян мамъяс да чӧсмӧдӧны пиянсӧ-нывъяссӧ небыд-пӧсь кӧвдумъясӧн! Синъяс водзад серпасъяс сувтӧны-чужӧны, кор лыддян Владимир Тиминлысь «Коми му», «Война кадся нянь», «Войнабӧрса нянь», «Патефон», мукӧд кывбуръяс. Оз век удайтчывлы лыддьысьысьыдкӧд сёрнитыштны серам сорӧн, шмонитыштӧмӧн, нюмъялігмоз, а Владимир Тимин кужӧ да ещӧ на содтӧ аслас уджыс дінӧ эсканлунсӧ. Та вӧсна и мусмӧны «Мича нывбаба», «Ӧти гозъя йылысь», «Шуд» да ӧткымын мукӧд серамбанаторъяс. Сӧмын нёль строчка «Шуд» кывбурын:

...А ставыс вӧлі прӧстӧ зэв: Му вылӧ сявкнитыштіс зэр, И сэки тӧдтӧм нывка кинас Зонт улӧ корис сувтны дінас.

Кывъяссӧ, кыдзи аддзанныд, видзӧма абу и уна, а ловъя серпасыс сувтӧ ясыда синъяс водзад. А лыддьылӧй, кыдзи сиктса клубын видзӧдӧны кино, кыдзи сьӧкыд туй вуджигӧн шофёръяс ӧта-мӧдныслы отсалӧны! Владимир Тиминӧс шензьӧдӧ буретш сійӧ, мый шензьӧдӧ быдӧнӧс. Владимир Тимин оз тэрмась гижны ӧдйӧ. Медводдза кывбуръяс йӧзӧдӧм бӧрын колис дас вит во, а, кыдзи аддзанныд, тайӧ сылӧн мӧд книга. Тэрмасьтӧмыд унджыкысьсӧ поэтическӧй уджад овлӧ бурторйӧн. Книгасӧ тупкигӧн ещӧ мӧдысь лыддя со тайӧ медбӧръя строчкаяссӧ поэтлысь:

Ме пытшкын сэтчӧдз лоас Олан шоныд, Оз кытчӧдз Чужан муӧй менам вун.

Тадзи и колӧ овны... Став сьӧлӧмсянь сиам Владимир Тиминлы выль творческӧй вермӧмъяс, выль книгаясысь кӧсъям аддзыны сылысь ещӧ на мичаджык геройясӧс да Чужан муыслысь выль боксянь аддзӧм муса серпасъяссӧ.

СЕРАФИМ ПОПОВ.

<>

ЧУЖАН МУ

БЫДӦНЛӦН ЭМ АСЛАС ЧУЖАН МЕСТА. КӦН КӦТЬ ОЛАН — сійӧ ӧти дзик. ЮАЛАД Кӧ, ВОЧАВИДЗА ВЕСЬТАС: ЧУЖАНІНӦЙ МЕНАМ — гарья сикт, КӦНІ сыктыв, БЫТТЬӦ ЗАРНИ ЧУНЬКЫТШ, ВӦЧӦ кытшов - ДЗИРДАЛАН ДА КРУТ, КӦНІ ТӦВРУ ВИДЗЬЯС ВЕСЬТӦД ШУНЬГӦ, КЫТЧӦДЗ сійӧс джуджыд яг оз кут, КӦНІ СТАВЫС ИЧӦТЫСЯНЬ ТӦДСА, КӦНІ ВОЙТЫР- УДЖАЧ ЗЭВ ДА РАМ. ЛЮБӦЙ ӧдзӧс меным АБУ ПӦДСА СИКТЫН, КӦНІ ОЛӦНЫ БАТЬ-МАМ. БЫДӦНЛӦН ЭМ АСЛАС ЧУЖАН МЕСТА... ТӦДТӦМИНЫН. КАЗЬТЫЛА БЫД ЛУН. ГАЖТӦМЧӦМӦИ СЕРТИ ВЫЛЬ ЁРТ ЭСКАС: ЧУЖАНІНӦЙ МЕНАМ — КОМИ МУ, КӦНІ ПОМТӦМ-ДОРТӦМ ШУВГӦ ПАРМА, ВӦР-ВА УЗЬӦ, КЫТЧӦДЗ ЛЫМ оз сыв, ДЖЕНЬЫД ГОЖӦМ ТЭРМӦДЛӦ, А АРНАС ГАЖА РӦМӦН ӦЗЙӦ ЫВЛА ВЫВ. КӦНІ ЭЖВА ЧУЖТӦ СЬЫЛАНКЫВЪЯС. ГАЖӦДАС КӦН ВИСЕР ВОЖСА МОЙД, ЁНӦСЬ коми зонъяс СЭН, А НЫВЪЯС... НА ПИЫСЬ ДЗИК БЫДӦН БЫТТЬӦ ЧОЙ. БЫДӦНЛӦН ЭМ АСЛАС ЧУЖАН МЕСТА... ЙӦЗ МУЫН МЕ ВОЧАВИДЗА, ДЕРТ: ТІ ОРДАНЫД СЬӦЛӦМӦЙЛЫ ДЗЕСКЫД - ЧУЖАН МУӦЙ МЕНАМ СССР. СӦМЫН СЫЛЫ МАМӦЛЫ МОЗ ЭСКА, СӦМЫН СІЙӦ СЕТІС МЕНЫМ БОРД. ЧУЖАН МУӦЙ СЕРТИ МЕ — СӦВЕТСКӦЙ. И СТРАНАЫН БЫДӦН МЕНАМ ЕРТ. НЕКОД ВОДЗЫН СІЙӦС МЕ ОГ ЯНӦД, СЫ ВӦСНА, МЫЙ КЫТЧӦ КӦТЬ ЭГ МУН, БАЛТИКАСЯНЬ ТИХӦЙ ОКЕАНӦДЗ — ТАЙӦ СТАВЫС МЕНАМ ЧУЖАН МУ.

КӦНІ сыктыв, БЫТТЬӦ ЗАРНИ ЧУНЬКЫТШ...

<>

ПАТЕФОН

Сиктын ветлӧдліс Киысь киӧ, Вӧлі кӧзяинтӧм Да важ. Гежӧд войпукъяс дырйи Сійӧ Швыргис-дзуртліс, Но вайліс гаж. Шӧрӧ петлісны Мудзӧм нывъяс И, кор шыасяс патефон, Сюран йӧктысьлы Шоныд сывъяс: Тэд кӧ дас саяс — Тэ нин зон. Нылӧс, Зонмӧс ли — Быдтор суліс: Верстьӧ уджъясысь Мудзӧм сой, И тшыг кынӧма Гажа тулыс, И бур вӧтъяса Гожся вой. Овліс... ...Музыка Ланьтас дзик кӧ, Вугйӧд бергӧдлам Уна пӧв... Война воясӧ Миян сиктын Ӧти гудӧкасьысь Эз вӧв.

<>

БАТЬӦЛЫ

Тэ пӧрысьмин, Тэ ёнакодь нин пӧрысьмин, И чужӧмыд со чукыръясӧн тыр. Кор чужан сиктӧ вола Ылі карысь ме, Тэ Керка дорсянь Локтан воча пыр. А сэсся пуксям Ыджыд пызан сайӧ ми, Код гӧгӧр коркӧ Пукавлім чой-вок... А мамӧ, Мамӧ нюмъялігтыр вайӧ нин Медчӧскыд сёян: Яя шыд да рок. Ми сёям-юам, Кольӧм кадсӧ казьтывлам. Тадз — кытчӧдз вой Оз топӧд ассьыс сыв... А сиктысь мунан лунӧ Бара казяла, Мый шутӧг коли Сымда мелі кыв.

<>

• * *

Ар менӧ чужан сиктын суис, И лои вӧр-ва гӧрд и виж. Мем мамӧ мыйлакӧ друг шуис: «Со мичыс гӧгӧр — босьт да гиж». Вой тӧв шы улӧ дзорга вывлань, Сэн енэж помсянь помӧдз руд. А, сідзкӧ, бара зэрмас ывла Да чужтас войбыд кежлӧ ру. И быттьӧ аслыс содтіс мамӧ: «Мед мичсӧ сьӧлӧм восьтас тэд»... Мам олас серти вӧлі рамӧн, А сьӧлӧм сертиыс — поэт.

<>

• * *

Кор петан гортысь ылі туйӧ (Век кыскӧ мортӧс тӧдтӧмшӧр), Кӧть ставсӧ петтӧдзыд на шуин, Мед унджык морӧс пытшкад нуин — Эн вунӧд видзӧдлыны бӧр. Со яг тэд мыйкӧ шувгӧ-сиӧ, Со войтыр, сьӧлӧмшӧрӧдз ас, Со нывка колльӧдысьяс пиын, А орччӧн мамыд пӧрысь киӧн Тэд гусьӧн ыстӧ пернапас.

<>

СТРАДНА КАДӦ

Ӧмидз кӧрӧн ӧвтӧ Сыктыв дорын ывла, Котӧртӧны кӧмтӧг Оз тусь вира нывъяс. Быттьӧ вильыш тӧвру Йӧршитчӧма наӧ. Вирдыштісны... Чӧвлы — Дурӧны нин ваын. Сёльӧдчӧны, радӧсь, Тонӧсь нин, ю шӧрас... Майбыр, страдна кадӧй, Том йӧзлӧн бур пӧра. Весиг ӧбед дырйи Вын песны оз дышӧд, Дзирдалӧны дыр нин Ыргӧн рӧма мышъяс. Коркӧ-нисьӧ нывъяс Петалісны ваысь, Видзӧдлісны вывлань — Пемдӧ небесаыс. Уськӧдчисны куртны Коді кыдзи вермӧ, Удитісны муртса — Гымыштіс и зэрмис. Медым чомныс письтіс, Медым делӧ вӧрны, Сёрни-серам киссьӧ, Ку пытшкас оз тӧрны. Гымыштіс... и найӧ Дрӧгнитісны сыысь, Сӧмын вӧлӧм тайӧ «Беларусьлӧн» шыыс. «Нывъяс, энӧ ёрччӧй! — Ортсысь кылӧ гӧлӧс. — Позьӧ кӧ, ме орччӧн Шойччӧдышта «вӧлӧс». Чайта, онӧ дӧзмӧй, Ставныд ті зэв бурӧсь... Но вот кытысь йӧзлы Скӧр гӧтырыс сюрӧ?» Сералӧны нывъяс, Шмонитӧны воча: «Сідзкӧ, мелі кывйыс Вичмӧ сылы шоча. Медым лоин шуда, Висьталамӧй инӧ: Бӧрйы гӧтырпутӧ Эн рытйысянінын». Сыктыв юӧ ылын Ӧшкамӧшка уси. Нывка том зон вылӧ Видзӧдлывлӧ гусьӧн. Сӧмын зэрыд, аттӧ, Кобис сёрни шӧрын. Майбыр, страдна кадӧй, Том йӧзлӧн бур пӧра.

<>

СЫКТЫВ ДОРЫН

Шонді лэччӧ Сыктыв сайӧ, Шочмӧ локтысь-мунысь. Бара асшӧр мудзлун вайис Меным гожся луныс. Сӧмын таысь абу дзугыль — Лэччи Сыктыв дорӧ. Джуджыд ваӧ чӧвтӧм вугыр Чептӧн быттьӧ дорӧ. Долыдлунсӧ сьӧлӧм кылӧ — Табйӧй йӧктӧ-эльтчӧ. Со нин куйлӧ берег вылын ёкыш, сын дай кельчи. Овлӧ, табйыд дӧб-дӧб керас, Кыскан ыджыд вынӧн... Сё мокасьтӧ, бӧрд кӧть серав, Чериыд кӧ мынӧ. Ваас сюль-сяльмунӧ сӧмын, Ыдждысь кругъяс коляс. Сыктыв пӧлӧн — рытъя рӧмыд, Эзысь лысва мольяс. Кокъяс дінӧ уси стӧча Паськыд щӧтя чери... Йӧршыд ведра юква вӧчас — Артель вылӧ керам. Ыркыд тӧвру мунны ликтӧ. Ваыс лои гыа. Менӧ колльӧдіс на сиктӧдз Рытъя кусан кыа.

<>

• * *

Тан сэтшӧм лӧнь, Мый лӧньсӧ кылан... Ме дзорга пемдӧм крестъяс вылӧ, А мӧвпъяс, Быттьӧ мартын турӧб, Оз узьны — Бергалӧны юрын. Тась быдӧн Олӧм эштытӧдзыс Му вылын вӧлі гӧрысь-кӧдзысь. Ас нэмсӧ вуджисны И ӧні Кыдз быттьӧ менсьым юасьӧны: Кыдз ола? Кытчӧ вошта эбӧс? Мый коя весь? Мый тӧлктӧг дзеба? Кыдз вӧдитча — Мӧвп йиджӧ татӧн — Медыджыд озырлунӧн, Кадӧн? Сюрс юалӧм. И чайтсьӧ меным, Мый гӧгӧр крест пыдди — Антенна.

<>

СЫКТЫВ

Оз ыпъяв талун рытъя кыа — Тимансянь вой тӧв ӧвтӧ скӧр. Зэв крутӧсь быглясьӧны гыяс, Ю пӧлӧн шувгӧ пемыд вӧр. Но таысь дӧзмыны ог понды, Мед сявкйӧ зэр, и шӧйтӧ ру — И меным оз век нюмъяв шонді, И овлӧ олӧм гыыс крут. Да некор майшасьнысӧ вывті: Быд лунся удж. Прӧст кад ог тӧд. Кыдз Сыктыв, асшӧр тӧждӧн кывта, А океанӧдз — воас мӧд.

<>

ВЕЛӦДЛІСНЫ МАМ И ПӦЧ

Пыр велӧдлісны мам и пӧч, Мед любӧй кадӧ бура тӧді: — Быд удж тэ сьӧлӧмсяньыд вӧч, А эн вур кулӧмалы кӧті.

<>

ШУМСЬЫС ВОЛЫВЛАН ПИКӦ

Шумсьыс волывлан пикӧ Уна гӧлӧса карад, Сэки ас чужан сиктӧ Кыскӧ выль вынӧн бара. Сувтлы, тэрыб автобус, — Сиктсянь неылын чечча. Верст кык-куимсӧ подӧн Тӧдса вӧр пырыс лэчча. Козъяс шувгӧны кӧні, Аддза векньыдик ордым. Чӧла мӧдӧдча... Ӧні Лыддя ачымӧс гортын. Быд пу вожъяссӧ мыччӧ, Ӧдва чуткасьӧ емнас. Кокни восьлавны, кытчӧдз Тэнӧ виччысьысь эм на. Кодкӧ ышмысь да наян Эськӧ важӧн нин веніс, Эз кӧ отсав да сайӧд Ай-мам керкалӧн стеныс. Шумсьыс волывлан пикӧ Уна гӧлӧса карад, Сэки ас чужан сиктӧ Кыскӧ выль вынӧн бара.

<>

• * *

Талун тані ме пи и гӧсть... Югзьӧ Ваймӧм пач Сартас биӧн, Буретш банйӧма, Небыд, Пӧсь Кӧвдум руалӧ менам киын. Дзижгӧ кашникын сывдӧм вый — Бертышт кӧвдумтӧ Да и чуняв — Пӧсь нянь дорад век вунӧ, мый Ньӧти кынӧмыд эз на сюмав. Дзебны нимкодьӧс ме ог кут, Асъя здукъясыс сійӧн шаньӧсь, Мый мен сьӧлӧмӧдз мӧрччӧ шуд — Мамӧ киясысь Небыд няньыс.

<>

• * *

Галя чойлы

Ме бара Гарьяын. Кӧть ог и мунлы тась. Мед лымсӧ гартлӧ ӧшинь сайын турӧб, А тані шоныд, Каньпи ӧтнас дурӧ, И варовитӧ мамкӧд Опонась. Суседъяс костын пыр нин Сёрни эм: Мый тӧждысьӧдӧ, Вӧчсьӧ гӧгӧр, Кывсьӧ... Сук тшынӧн пуркйӧ Тола сайын пывсян. Бать лӧдсалӧ, А ва лӧсьӧдны — мем. А помнитан? Сикт весьтын енэж лӧз, И малыштны быд дзоридз Вӧлі дась тэ... Шӧвк туруна веж видзьяс йылысь казьті Стен сайын ньӧжйӧ Бакӧстыштлӧ мӧс. Рад воны татчӧ Любӧй кадӧ дзик, И вояс чӧжӧн йитӧдъяс оз кусны, Ӧд Чужан муӧй дінӧ Ыджыд муслун Ме пытшкын ӧзтӧ Ичӧт Гарья сикт.

<>

РЫТЪЯ

Лун коли, Сійӧс он нин бергӧд бӧр. Кӧть кутшӧм жаль, Но миритчыны колӧ. Ок, ёна жӧ тэ тэрыб, сьӧлӧмшӧр, Бать-мамлӧн медся дона козин — Олӧм!

КОМИ МУ

<>

СЫКТЫВКАРЫН ЮБИЛЕЙНӦЙ ПЛОЩАДЬ

Юбилейнӧй площадь. Паськыд эрд. Ставыс тані югыд, стрӧг да мича. Сӧветъяслӧн Керка весьтын — Герб. Площадь шӧрын — Памятник Ильичлы. Казьтывла ме тані Унатор: Ыджыд праздник Аслас гажӧн ӧзтӧ. Музыкалӧн кылӧ Кыпыд гор. Восьлала ме Топыд радын йӧзкӧд. Нимкодьлунӧс Ас пытшкӧ ог дзеб — Нуа флаг И ставыскӧд тшӧтш сьыла. Пӧсь приветӧн, Сьылан миян, лэб, Медым быд бур сьӧлӧм Тэнӧ кыліс! Казьтывла ме Кыпыд тӧвся рыт: Площадь тырыс йӧз, А налы воча Сулалӧны, киӧн ӧвтчигтыр, Бажуков, Сметанина да Рочев. Комиыд пӧ Гортас сӧмын збой, — Ас костаным кодісюрӧ эльтчӧ... Менам тэрыб вокъясӧй да чой Чуймӧдісны мирсӧ Зеефельдын. * Площадь вылын ёлка. Лымйысь кар. Гажӧдчӧны верстьӧ йӧз и челядь. Заводитчис сӧмын на Январь... — Шудаӧн ло, — Вашниті ме пеляд. Вочавидзин: — Шуда ме и сідз, Кыдзи шуда ставнас Миян олӧм... Площадь вывсянь видзӧдӧ Ильич. Тӧв и гожӧм Сы дінӧ ми волам.

• Зеефельд — Австрияын кар, кӧні 1976 воын мунісны XII Олимпийскӧй тӧвся ворсӧмъяс.

<>

ВОЙНА КАДСЯ НЯНЬ

Ӧчередьыд кузь, но абу помтӧм, Вески дорӧдз воин — сувт да ланьт. Гираясӧн кылан тэрыб ковгӧм, Аддзан тэныд торйӧдыштӧм нянь. Нянь... Кор петан йӧз костіыс ортсӧ, Кокни сумка оз пык мунан ӧд, Торпыригсӧ бырӧдан на гортӧдз, Эм кӧ нӧшта — Бырас на и мӧд. Газетъяс ми, зонпосни, Эг лыддьӧй, Но ӧд ставсӧ тӧдім — Война кад! Классӧн тэчлім сьыланкывъяс пыдди: «Ми-ян де-лӧ пра-вӧй, Гит-лер — гад». Нывбабаяс эскӧдлісны мудзтӧг, Ордйысьӧмӧн ӧктывлім кор шеп: Врагӧс вӧтлам — и не сӧмын рудзӧг, Шобді кӧлач сёйны кутам сэк. Война кад! Руд енэж, Кӧдзыд школа, Нянь карточка шымыртӧма ки... Ас костаным шог юким да олім Нывбабаяс, пӧрысьяс Да ми.

<>

НОШУЛЬСА ТРАКТ

Великӧй Отечественнӧй война воясӧ Прилузскӧй районса вӧвлӧм Летскӧй МТС-ысь шофёръяс Елена Косолаповалы да Евфросиния Рубцовалы Ношульса тракт весьтын ӧшалӧ ру, Слабиник мотор оз кыскы, оз ну. Руль сайын нывбаба тайкӧ оз бӧрд, Но, а мый машина? — Машина кӧрт. Ыпъяліс му вылын ыджыд война, Мый эм, став вынъяссӧ зэвтіс страна. Фронт вылын верӧсыс, фронт вылын вок, Сӧмын со во джын нин письмӧ оз лок. Садӧкын колип моз чепӧсйис ки: «Вешйӧй жӧ на дорысь пуля и би. Вӧрӧгыд ён, но и ми-вок нин скӧр, Тальыштӧй пежӧс да воӧдчӧй бӧр». Машина сьӧкыда веніс крут чой. Юкалӧ коскыс и юкалӧ сой. Ышловзис нывбаба: доймӧ нин син. Сувтны... Но кузовтыр сылӧн бензин. Сёйтӧгыд олан на некымын лун — Ломтастӧг машина воськов оз мун. Войт весиг дона и сувтны оз позь, Мед кӧть и няйт вылӧ пуксьывлӧ ось. Ньӧжйӧник-ньӧжйӧник матысмӧ горт, Машина пессьӧ, а сыкӧд тшӧтш морт. Фараяс югӧрын туй визьыс руд, Ношульса тракт весьтын ӧшалӧ ру.

<>

ВОЙНАБӦРСЯ НЯНЬ

Весиг няньыд Сьӧкыдӧн зэв овлӧ: Мешӧк... коймӧд... нёльӧд... Дас и кызь... Мышку вылын Баржа вылысь новлам Ыджыд кулля мешӧкъясын Пызь. Новлам нянь, А сійӧ личкӧ мулань, Быттьӧ видлӧ Том войтырлысь вын. Трапным дзуртӧ Тэрыб кокъяс улын, Пароходсянь Разалӧ сьӧд тшын. Ми — студентъяс. Огӧ тӧдӧй шогсӧ. Варовитіг бергаламӧй тат — Ректысьны да сӧвтчыны ми воксӧ Чукӧртлывліс Войнабӧрся кад. Тӧдім: сьӧкыд. Гӧгӧрвоны колӧ — Неважӧн на помассис война. Том и пӧрысь Надеяӧн олім: Ӧтув уджӧн озырмас страна. Лоас мыйта колӧ — Нянь ли, сов ли, Мича паськӧм, Кыпыд оланін... Ми, студентъяс, Пызь мешӧкъяс новлім — Вежӧр таысь содіс, А эз чин.

<>

• * *

Оз пӧ радейтны комияс Дзоридз... Налӧн сад йӧрыс — Став Эжва дорыс, Небыд шӧвкаӧсь Кытӧні видзьяс, Ӧтар-мӧдарас кӧн Эзысь кыдзьяс. Оз пӧ радейтны комияс Сьывны, Оз пӧ нимавны ёна, Оз кывны... А ті кывзӧй, Кыдз сьылӧны тані, Весиг тӧв сьылӧ со «Шондібанӧй». Оз пӧ донъявны комияс Мичлун... Найӧс нэмъяс чӧж Олӧмыс личкис, Ӧні — Шудаӧсь, кыпыдӧсь найӧ. Медся мичаыс му вылас — Тайӧ.

<>

МИЧА НЫВБАБА

«Мича нывбаба верӧстӧг — Быттьӧ потшӧстӧм йӧр...» Гортас лэччӧдан керӧсті Старшина воӧ бӧр. Гӧгӧр — лыа выв пожӧмъяс, Коркӧ котравліс кыт. Вӧлі мудзтӧдысь гожӧмыс, Вӧлі лысваа рыт. Тадз жӧ руаліс мусяньыс, И став зон пиысь тан Сылы мича ныв гусьӧник Пӧся вашнитіс: «Да». Ӧзтіс чӧскыда окасьӧм, Быттьӧ сӧдз вина штоп. Сӧмын мортыд тай, мокасьтыд, Либӧ бур, либӧ лёк. Чужис ошкысь и завидьтысь, Петіс шӧйтны лёк кыв, Но эз ло нывлы забеднӧ — Лои гӧтырӧн ныв. Ӧні кодкӧ мед висьталас, Видлас сьӧдмӧдны пель... Сэсся кык во чӧж письмӧяс Да сьӧд флотскӧй шынель. Лун и вой грымгис-стрӧитіс, Водзӧ сӧвмис страна. Уна мореті прӧйдитіс Служба чӧж старшина. И прӧст кадӧ эз ӧтчыдысь Кыскыв югыд конверт. Кык во чӧж, колӧ тӧдчӧдны, Сійӧ гажтӧмчис, дерт. Ёртъяс, фотосӧ видзӧдіг, Певнас вӧчлісны: «Во! — Асъя шонді кодь мичаник, Лӧсьыд гӧгӧрбок. Но...». Кодкӧ черӧн моз керыштіс (Ӧнӧдз сы вылӧ скӧр): Мича нывбаба верӧстӧг — Быттьӧ потшӧстӧм йӧр. Кӧть и фотоысь эскӧдіс Сьӧлӧм вӧрзьӧдан нюм, Век жӧ наяна дзескӧдіс, Йирис лӧсьыдтӧм дум. Мӧвпъяс дугдісны бергавны — Воис аддзысян кад. Со и ас рӧднӧй керкаыс, Гӧгӧр том льӧм пу сад. Войся зэр бӧрын гажаа Сёльгӧ ӧшинь ув шор. (Пасйис: кильчӧ вевт важмӧма — Буретш лӧсьӧдантор). Керка ӧдзӧсыс дзурккерис, Здук — и важсьыс на шань, Быттьӧ шонділӧн югӧрыс, Воча чепӧсйис ань. Чӧла верӧссӧ кутыштіс, Пуктіс морӧсас юр. Старшина сӧмын думыштіс: «Гортын ставыс на бур...». Кыдзи олісны-вылісны, Сьӧлӧм восьтіс да ки, Кодыр ӧтлаын пырисны, Кодыр ӧзтісны би. Сӧмын нюммуніс гӧтырыс: «Эг нин чышкысь лун вит — Нокся фермаын ӧтырыш... Эн, кӧзяинӧ, вид». Ачыс вежсянтор кыскӧ нин, Сыысь сӧстӧм оз сюр — Гӧтыр киясӧн мыськӧмыд Век тай лӧсьыд да бур. Самӧвар пытшкысь жар кайӧ, Ужын руалӧ сэн. Гозъя лэптісны чаркаяс: Мед бур шуд да кузь нэм. Быд салдат аслас керӧсті Тадз жӧ воис мед бӧр. А мый «нывбаба верӧстӧг»... Медым некод эз сӧр!

<>

ШУД

...А ставыс вӧлі прӧстӧ зэв: Му вылӧ сявкнитыштіс зэр, И сэки тӧдтӧм нывка кинас Зонт улӧ корис сувтны дінас.

<>

• * *

Ак, кутшӧм асъя вӧрын Чӧскыд сынӧдыс! Тан аддзан бурджыка, Кыдз садьмӧ Чужан му, Кыдз тӧвру Пуяс кокньыдика сыналӧ, И, быттьӧ шебрас, Кывтӧ бокӧ ру. Пув вотысьӧс ме чолӧмала Радпырысь, Мед чӧсмасьыштас гортас Сылӧн пи. И вотӧны тан йӧзыс Топыд ягсеръяс, И дона гоблань Нюжӧдчӧ со ки. А водзын чера войтыр Со нин мыччысьӧны. Оз, татшӧм вӧрыд Быдлаысь оз сюр! Но вӧдитчӧй жӧ пила-чернад Виччысьӧмӧн, Мед парма Нэмыс Вермис сетны бур.

<>

МЕДВОДДЗА ЫТШКӦМ

Кор збоя босьті киӧ коса И эг лысьт шуны, мый ог куж, Кыдз мукӧд, видлі чуньӧн: ёсь-ӧ. И... нывъяс петкӧдлісны пуж. Мый лои сэк, ог вунӧд кувтӧдз, И оз жӧ ло мед сэсся нэм, Но сэк жӧ орччӧн нывка сувтіс Да муртса нюммуныштіс мем. — Эн шогсьы, — шуис, — колӧ тадзи. Час-мӧд — и суам йӧзсӧ ми... Кыдз колӧ ытшкыны, ме аддзи, А регыд кужны кутіс ки. И сэтшӧм нимкодь лои меным, Мый тан ме абу лишнӧй морт, Мый ассьым кужтӧмлунӧс вені, Мый мекӧд орччӧн татшӧм ёрт. Жар шонді улын лунтыр ытшким, Вын оз ков корсьны, морт кӧ том. Ныв сетіс чышъян: «Пӧсьтӧ чышкы. Со шонді пуксьӧ. Уджлы пом». Ме рытлы рад, и свежӧй йӧвлы, И кыпыд гажлы, кор нин пӧт. Код тані ньӧтчыдысь эз вӧвлы, Кӧть мый, а унатор оз тӧд. Кор бипур гӧгӧр лои пемыд, Кор унмовсисны мудзӧм йӧз, Лӧз синъяс казьтывсисны меным Да енэж, синъяс кодь жӧ, лӧз.

<>

ӦТИ ГОЗЪЯ ЙЫЛЫСЬ

Ас костаныс гозъя Спормылісны коркӧ: Код пӧ налӧн позйын Тӧдчанаджык мортыс? Гӧтыр чӧв оз сулав, Верӧсыслы кайтӧ: — Тшыгла метӧг кулан Либӧ пӧдан няйтас. Гынмӧм балябӧжсӧ Гыжъялыштіс верӧс: — Ме ӧд олӧм чӧжсӧ Унатор жӧ кери. Гӧтыр горзӧ: Меным Эн тэ ошйысь уджӧн! Аскисянь жӧ медым Орчча жыръяс вуджин... Асывсяньыс найӧ Овмӧдчисны орччӧн — Верӧс няйт оз ваяв, Гӧтырыс оз ёрччы. Воаласны кыськӧ, Верӧс, кылӧ, жӧдзӧ. Гӧтыр чышкӧ-мыськӧ, Сӧмын жыръяс кӧдзыд. Лӧглун воши-муні, Быттьӧ серпас вӧтын. Верӧс дась нин шуны: — Миритчам вай, гӧтыр. Гусьӧн, каитчӧмӧн Мыжалӧ мӧд асьсӧ: — Йӧй ме да и сӧмын — Ӧбидиті Васьсӧ. Ас поз йылысь венныс Велӧдыштіс найӧс: Верӧс — ортсы стеныс, Гӧтыр — пытшкӧссаыс.

<>

ПЕТРӦВАН

Видза олан, Петрӧван, Чӧскыд юкватор пуан! Сёйысьясыд лоӧны, Аддзан — гӧстьяс воӧны. Петыр, кылӧ, броткыштіс: Васӧ, инӧ, содтышта.

<>

ЖАР ЛУНӦ

Став карыс — ваын. Некодӧс он кый, Кӧть довъяв бӧр и водз кар пасьталаыс. Ю вылӧ видзӧдлан и эскан сэки, Мый Став ловъя ловыс петавлӧма ваысь.

<>

СЫКТЫВКАРЫН КОСЯЛӦНЫ КЕРКА

Сыктывкарын косялӧны керка, Лэбӧ тьӧс и плака — Тат эн бергав. Торъялӧны сьӧкыда зэв керъяс, Пӧсявлан, Кор пазысь найӧс перъян. Сьӧкыд лӧмӧн бертан, Вӧлись усьӧ, Сӧмын тшын-бус чепӧсйыштас мусянь. Войтыр мырсьӧ, Зіля уджсӧ вӧчӧ. Бокын ӧтнас думыштчӧма пӧчӧ... Тайӧ вӧлі Нелямын во сайын: Кӧзяиныс ачыс вӧрсӧ вайис. Шыльыд керъяс тэчис ыджыд бунтӧ, Тӧлӧдас мед найӧс Вой и лун тӧв. Быд кер пасйис, Бура косьтіс-видзис: Клёнган — Ыргӧн шыӧн вочавидзӧ. Ошкыссьӧ, Кӧть тайӧ вӧлі важӧн: Керка артмис лӧсьыдик да гажа. Ылын, Весиг вӧтӧн шоча волӧ Выль керкаын Сэкся шуда олӧм. Кыпыд лунъяс, Кыа ӧзъян рытъяс, Майбыр, томлун — Югыд тувсов ытва. Тырмис бура пасьтасьны и сёйны. Сэсся челядь — Ӧти, мӧд и коймӧд... Налӧн сёрни-серам Визув шор кодь... Сӧмын шудсӧ Злӧдей-война торкис. Молитваӧн лои: «Венам. Воас.» Верӧс уси война эштан воас. Джын сьӧкыдсӧ кӧть нин вуджны колӧ, Медым тӧдны дӧва-мамлысь олӧм. Смена бӧрын воан, Сьӧлӧм нормӧ — Киад кутан семья вылӧ норма. Ӧткӧн колӧ пасьтӧдны и вердны, Войяс пукны висьысь кага бердын... Война бӧрад Дыр на вӧлі сьӧкыд, Мырсис-пессис, Эз вӧв позтӧм кӧкӧн. Йӧзсянь кывлан, Уджач мам пӧ быттьӧ Аслас бурӧн Дыш челядьӧс быдтӧ... Быдмисны и разалісны челядь — Некод вылӧ нинӧмысь эз элясь. Кынӧм — пӧт, И абусӧ эз корны. Завидьтысьӧс Паськӧмӧн эз ёрны. Удж йылысь кӧ... Быд лун вӧлі сюрӧ. Куимнанныс Велӧдчисны бура. Ас нянь вылӧ воӧдчисны батьтӧг. Таысь — государствонымлы аттьӧ. Аттьӧ кыв И кӧзяин ним кузя, Семьясяньыс ылын куйлӧ-узьӧ. Дивъя вӧлі бур керкаын овны, Зэръясысь ни кӧдзыдысь не повны. Сьӧкыдыс да шогыс Быттьӧ бырас, Кодыр гортад Челядь дінӧ пыран: Кык вок пестӧ-ватӧ пыртлӧмаӧсь. Пач дорынӧсь — Ки и чужӧм саӧсь. Вӧласьӧны, Гаж эз корсьны кыськӧ. Дзоля чойныс Чышкысьӧ да мыськӧ... Казьтылан да, Быттьӧ вӧлі тӧрыт... А, со, челядь верстьӧ. Ачыд пӧрысь. Карыс Гӧгӧр паськалӧ и кыптӧ, Мӧлӧт Бетон сюръяӧ, со, гыпкӧ. Экскаватор гудйӧ-перйӧ мусӧ. Воысь-во кар весьтын Пач тшын кусӧ. Керка чукӧр — кирпичысь, бетонысь, Ва вайны оз ков И пачтӧг шоныд. Овмӧдчис кӧть важ керкаыс дорӧ, Морӧс пытшкын мыйкӧ быттьӧ ори: Быттьӧ коли ас керкаас лов, Быттьӧ йитӧд олӧмас эз ло Нывкӧд, зятькӧд, налӧн ныла-пикӧд... Но а найӧ... мыйла абу йитӧд? Зятьыс шофералӧ, Нылыс вурсьӧ, Гортад некор гыжйыштны и юртӧ. Ыджыд пиыс мастер, Гижӧ-волӧ, Воркутаын семьяыскӧд олӧ. Ичӧтджыкыс — Ылын, нем он кер, Армияын сійӧ офицер. Видзӧдліс кӧ эськӧ ӧні верӧс, Челядь вӧсна элясьны эз кут, Куимнансӧ быдтіс, кыдзи вермис, Таын — Мамлӧн медся ыджыд шуд. Здук кежлӧ оз весиг Сувтовкер кад. Помтӧм-дортӧм олӧм. Тайӧ збыль. Сыктывкарын косялӧны керка — Сы местаӧ кыптас вылӧдз Выль.

<>

ПОНЛЫ

Мывкыд синъяса, Тэрыб да ён, Понъяс чукӧрын Тӧлын и арын... Мыйла тані тэ, Вӧралан пон, Коді эновтіс Ӧтнадтӧ Карын?

<>

БОЛЬНИЧАЫН

Гӧгрӧс лампа, быттьӧ тӧлысь. Ортсын, кылӧ, киссьӧ зэр. Рытъявылыс талун вӧлись Морӧс пытшкӧсӧс оз зэвт. Чӧла куйлӧмын став уджӧй — Рыт кӧть асыв, вой кӧть лун. Ӧшинь сайын ветлӧ вуджӧр, Помтӧг жӧдзӧ, но оз мун. Талун аддзи: тайӧ пожӧм, Мыссьӧ зэрӧн, топыд, ён. Быттьӧ казьтӧ колян гожӧм, Ӧвтӧ, ӧвтӧ пашкыр вожӧн — Ыстӧ пармасянь поклон.

<>

ПАРМАЫН

Тэнӧ, парма, чолӧмавны рад ме — Гажтӧмчӧмӧс некыдзи ог вен. Асывводзын либӧ рытъя кадын Рӧдня ордӧ вола быттьӧ ме. Меліа тэ шувган: «Босьт, мый колӧ, Тан ӧд тэнад дедъясыдлӧн горт.» Аттьӧ тэд, мый сетін ассьыд олас. Ылыстча кӧть ӧні, тэ он ёр. Восьлала дзор пуяс костті чӧла, Быттьӧ корся сюрс во сайся тшын. Мунан туйӧс югдӧдыштӧ тӧлысь, Сӧстӧм сынӧд содтӧ менсьым вын.

<>

КЫВБУРЪЯС ЙЫЛЫСЬ

Ме кывбур гижи Эг нин ӧти дас. Дерт, абу ставыс сэтшӧм, Кутшӧм колӧ, Но весиг медся жебиникыс Ас — Ӧд сэні менам мӧвп, Ӧд сэні менам олӧм.

<>

ВОЗЕЙ

Тягач... Бульдозер... Ыджыд бипур сотчӧ... Нефтепровод Лым вылын, Быттьӧ змей. Ме дінӧ шыасис Да индіс вертолётчик: — Зэв гажа места! Тӧдмасьӧй — Возей! И збыльысь вӧлӧм тані Гажа места. Том войтыр збой, Но наянлун оз тӧд. Веж коз пу, Быттьӧ вӧччӧдӧм невеста: Лым еджыд платтьӧа, А туфли кокас — сьӧд. Мый сьӧдыс тырмӧ, Абу дивӧ сійӧ: Му пытшкын нефтьыс — Быдса океан. И мыйта вобыд сетліс Важ Россия, Во чӧжӧн унджык Судзӧдасны тан. Ми варовитам. Войтыр — коді кытысь, Но ӧтувтіс Возейса нефть и газ. Тан быттьӧ орччӧн Бипур гӧгӧр рытын И Коми му, И Роч му, И Кавказ. Том йӧз... Ас чужан пельӧс дзескыд налы, Ни лым, ни кӧдзыд Абу налы шог, И лозунг: «Унджык нефть да газ страналы!» — Тан быдлунся И медся ыджыд мог.

<>

КМГ 56-90 АВТОФУРГОНСА ШОФЁРЛЫ

...Жугаліс машина туйын. Рыт. Отсӧг виччысьны кысь? И кыдз сьӧкыд кӧлуйӧн уян, Кор матыса сиктӧдз верст кызь. Дерт, ветлігад быдторйыс овлӧ, Но миянӧс шымыртіс шог, Мый помасис командировка, А олӧмӧ пӧрттӧм на мог. Шофёр пуксис миянкӧд орччӧн И руль вылын кресталіс ки. Мый вӧчны? Кӧть асылӧдз ёрччы... Но зэв ылын тыдовтчис би. И со, дженьыд шыяс нин сетӧ, Ми водзвылын сувтіс фургон, И пыр жӧ кабинаысь петіс Кузь тушаа томиник зон. Кыв-мӧд миян жугыль шофёркӧд И шутёвтіс: «Вот тайӧ да! Дзик весьшӧрӧ чӧв-лӧньсӧ торки, Но босьтны буксир вылӧ дась». А ачыс капот сайын ноксьӧ. Кык юрыд век ӧтисьыд бур. И со мотор кыкнанлабоксянь Шофёръясным жуглӧны юр. Ёсь тӧв улын разьны ни гартны Оз топалӧм кӧртыд зэв шед. Но код тӧдас, гашкӧ, и артмас, Быд позянлун видласны мед. Оз сёрнитсьы тан и оз овсьы, А ми гӧгӧр рӧмыд и чӧв. Мем кажитчӧ: вӧр-ва тшӧтш ловзис, Кор шыасис миян кӧрт вӧв. Сэк ас костын юаліс кодкӧ: А нимсӧ кӧть тӧданныд он? Ме чепӧсйи сёрнитны морткӧд, Но пырис кабинаас зон. — Сё аттьӧ тэд этша на шуны! Кыдз нимыд? Кӧн уджалан, ёрт? — Сӧветскӧй Союзын... И муніс. ...А кадыс, дерт, вӧлі нин сёр.

<>

• * *

Эзысь кодзувъяс енэж шӧрын Со нин мыччысьӧны. Джуджыд чом сайын тэрыб кӧръяс Чӧла виччысьӧны. Шоныд маличаӧ, паськыд маличаӧ Регыд сунам, Сӧмын чашка-мӧд крепыд чайтӧгыд Кутшӧм мунӧм?! Сёй кӧть асылӧдз, чай кӧ он видлы, Он и пӧтлы. Сэсся куритчан вӧзъям шмонитіг Ӧта-мӧдлы. — Помӧдз сёрнитам, — кодкӧ шуӧ нин, — Локтӧм бӧрын... Мада кӧръясӧй, ноко войӧдӧй Тундра шӧрӧдз! Со и туйынӧсь. Тӧлыс чуймӧдӧ: Ворсӧ, сьылӧ. Тэ кӧ чом пытшкас, некор туй вылысь Ог ме ылав.

<>

СЬЫЛАНКЫВ

Важиник пианино. Клуб сцена вылын ныв Ловзьӧдӧ кокни кинас Йӧзкостса сьыланкыв. Чужтӧны тӧдса шыяс Кутшӧмкӧ югыд дум, Уналӧн, гашкӧ, сыысь Тыдалӧ лӧсьыд нюм. Тэрыбӧсь нывлӧн чуньяс... Та ӧдйӧ тӧвзьӧ кӧр, Толаяс вомӧн чомлань Мӧдӧдчам кодыр бӧр. Аддза, кыдз миян весьтын Пӧртмасьӧ небеса. Мӧд асыв лоӧ дзескыд Чом шӧрын пызан сай. Ёртъяскӧд гажа содтӧд, Сёрнилы оз ло пом. Тундраті ветлысь мортлы Шойччанін — любӧй чом... Шыбитлӧ увлань, вывлань Дадьнымӧс еджыд гы. Абу-ӧ та йылысь нывлӧн Талунъя сьыланкыв?

<>

• * *

Тамаралы

Уна йӧз пиын Кыпыд гажын Ӧта-мӧднымӧс казялім ми... Тайӧ кадыс кӧть Коли важӧн, Менӧ вӧрзьӧдӧ пыр тэнад мич. Вӧлін томджыкӧн Тэ, дерт, водзті, Но ог та йылысь висьтавны мӧд: Тэнсьыд пытшкӧсса мич Ме восьті, Коді воясысь чусмӧм оз тӧд.

<>

• * *

Со и исковтіс дженьыд гожӧм, Он нин кокниа пет да мун. Кӧть и лунвылын Сыктыв вожным, Абу лунвылын Коми му. Йиа саридзсянь дыр-ӧ воны... Лунтыр юр весьтын кӧдзыд зэр. А ме виччыся пыр на шоныд, Ог на арыслы эскы зэв. Усьӧм коръяссӧ вой тӧв гартлӧ, Муыс пужъявлӧ асъядор... Мыйла, висьталӧй, сідзи артмӧ — Сёрӧн тӧдмалан кадлысь дон?..

<>

И. М. ВАВИЛИН ОРДЫН

I.

Выльгорт. Нӧрыс йылын керка. Каян туйыс ок и крут, Но оз сійӧ менӧ бергӧд, Но оз сійӧ менӧ кут. Вӧвлі тані гажа пӧра, Зэр ли шонді, лым ли няйт, Аддзан: мошкоритчӧ йӧрас — Кыдз нӧ сы дорӧ он кай. Дорӧсалӧм керка дінас Огӧ варовитӧй дыр — Пыр жӧ индас сӧна кинас: Мый нӧ, эм кӧ кадыд — пыр. И, дерт, гӧгӧрвоа ачым: Торки гортгӧгӧрса удж... — Пӧрччысь, ломті буретш пачӧс, — Шуӧ, — пыдіас и вудж. Кымын кывбур чужис тані? — Татшӧм думъясысь ог мын. А кӧзяин сёрни панӧ, Лэдзӧ небыд табак тшын. Первой дзоньвидзалун йылысь, Ывла йылысь казьтас тшук, Кодӧс ранаяснас кылӧ, Торксяс поводдя кӧ друг. — Мырсям на тай, мый эм вынным, Сизимӧд кӧть тырта дас. Катыд ёна лоӧ сынны, Медым кольны берег пас.* Унатор, дерт, ог нин удит. Черед воас... Мый кӧть кер. Но да быдмӧ, чурти-буди, Том войтырлӧн гижӧд сер. Дуб поэзиятӧг олӧм — Сійӧс сьылысь кыдз оз сюр! Сӧмын вунӧдны нин колӧ Сьӧд вӧр шӧр да няйт сён нюр. Гижӧд сюрӧсъясыд эмӧсь, Сӧмын олӧм шӧрас пет. Пӧра босьтны ёнджык тема,** Кыдзи тӧдчӧдліс поэт.

• И. А. Куратовлӧн «Пыж» кывбурысь.
  • И. А. Куратовлӧн «Менам муза» кывбурысь.

II.

Аминь лӧсьыд светас овны, Кодыр аддзан ассьыд мог. Аминь лӧсьыд йӧзлы ковны, Кывны налысь гаж и шог. Урал изйӧдз, кӧні лымйыс Весиг гожӧмын оз сыв, Долыд коми сьыланкывйӧн Шызьӧдыштны ывла выв. Медым гораджыка сьыліс Миян вердысь — коми сикт. Медым сійӧс бура кыліс И Вуктыл и том Усинск. Помсянь помӧдз кӧрт туй кузя Сьылан исковтіс мед пыр, Уса юӧдз Эжва юсянь Медым йӧлӧга эз быр. Шыяс кыліг, парта сайын Челядь лэптыштасны юр. Ас кыв радейтӧмысь Савин Тэчис эськӧ уна «бур». Бур йӧз вӧсна сиа висьны, А лёк водзын — эн ло рам... Кыв поэтлысь разӧдлісны Радио и лӧз экран.

III.

Выльгорт. Нӧрыс йылын керка. Каян туйыс ок и крут, Но оз сійӧ менӧ бергӧд, Но оз сійӧ менӧ кут. Овны свет вылын поэтлӧн Кыкысь позянлуныс эм: Ӧтчыд — ачыс олӧ-ветлӧ, Мӧдысь — гижӧдъясын нэм. Колис уна «Сьӧлӧм сьылӧм» * Миян тӧдчана поэт... Даньдор сиктын олӧ-вылӧ Важмоз збодер Тарас дед. Дышӧс ёрны сійӧ сяммӧ И оз кывзы Варукӧс. Уна лэчыд эпиграмма Казьтывлӧны коми йӧз. Прӧст минутаяс кор эмӧсь, Кыскӧ ас дінас стеллаж. Кымын кывбур да поэма Дасьӧсь сетны олан гаж. Менам киын сылӧн книга, Йиджтӧ лирикалӧн мич. Быттьӧ рытсӧ коллялігмоз Бара варовитам ми. Вунӧдчыла асъя часӧдз, Со нин бокӧ вешйӧ вой. Лоӧ олӧм нӧшта ясыд — Аттьӧ! Войтыр сьӧлӧмъясын Сиа овны уна во!

• И. М. Вавилинлӧн кывбур да татшӧм жӧ нима бӧръя сборникыс.

<>

ТУЛЫС (Ёрта пародияяс)

1.

Тулысыс чуксалӧ, Тулысыс корӧ... А. Мальцев.

Тулысыс чуксалӧ, Тулысыс корӧ. Сьӧлӧмӧн кывза ме сійӧс. Шутёвтас шӧштакыс Вой саридз дорӧ, Кокниа лолыштам мийӧ. Дзоридзыс Сюрс рӧмӧн сявкнитас мусянь, Воссясны Сыктыв и Луза... Воасны дзодзӧгъяс, Воасны юсьяс, А накӧд и ыждалысь Муза.

2.

Тэкӧд менӧ вочаӧдіс тулыс... Вл. Попов.

Тэкӧд менӧ вочаӧдіс тулыс... Ме тэд лои — ас, и тэ мен — ас. Уна ва Печора юным нуис, Но эз вунӧд тэнӧ изьватас. Сьӧлӧм мыйкӧ водзӧ вылӧ ликтӧ, Унатор на висьтала ме тэд. Эжва берег дорсянь Кыдзкар сиктӧдз Оз сюр меысь варовджык поэт.

3.

Видза олан, гажа тулыс... А. Мишарина.

Видза олан, гажа тулыс! Видза олан, Сыктыв ю! Видза олан, карса улич — Менам ӧнъя кокув му! Видз олад, парма-вӧрӧй, Шоныд паччӧр, кыдз пу пес, Челядь котыр, гажа нӧрыс, Ыджыдвидзӧй-сьӧлӧмшӧрӧй (Мыйкӧ бара вуні эз?)!

БАЛТИКАСЯНЬ ТИХӦЙ ОКЕАНӦДЗ...

<>

КРЕМЛЬЫН СЪЕЗДЪЯСЛӦН ДВОРЕЦЫН «КАМЕННЫЙ ЦВЕТОК» БАЛЕТ

Данила-мастер, Данила-мастер, Тэ мичлун вӧсна он жалит асьтӧ. Ме вои Кремльӧ Сад пыр Манежсянь... Данила-мастер, Ми ёна вежсим. Мӧд серпас сувтӧ: Во комын сайын Киномеханик Выль лента вайис. Юр весьтын лампа. Йӧз — керка тырыс. Но гажаинас Йӧз век на пырӧ. Кодсюрӧ няйтсӧ Верст куим лойис. Со конюк Вӧжжи чукӧрӧн воис. Ки пӧла Ӧльӧ Нёль сиктлы дорччысь — Оз нюмъёвт некор, Но оз и ёрччы. Кӧть йӧзыс тырыс, Оз некод элясь. Тан джынйыс — верстьӧ, Мӧд джынйыс — челядь. Механик ставсӧ Кыдз колӧ дасьтіс, И со экранын Данила-мастер. Ас нэмӧн вӧчис Вель уна бурсӧ, Но ветлӧ жугыль И жуглӧ юрсӧ: Из дзоридз вӧчны Либӧ не овны — Мед вӧлі мича! Мед вӧлі ловъя! Данила-мастер Лёк вынкӧд вензьӧ, А сиктса войтыр Ме гӧгӧр шензьӧ: Со кутшӧм повтӧм, Со кутшӧм удал — Мед жӧ нин венас Да лоас шуда. Ак, муса войтыр, Салдат и вердысь, Дась ставсӧ босьтны Ас сьӧлӧм бердад! Он аддзы мойдын, Мый вичмис тэныд — Нёль сьӧкыд воӧн Фашизмӧс венін. Быд карысь, сиктысь Эз этша усьны, Но йиджӧ эбӧс Ас мездӧм мусянь. Ӧд быд герой Сетіс ассьыс ловсӧ, Мед Чужан му вылын Бура овсис. И бурыс олӧмын Уна эм нин. Важ мойдлы радла Ог кӧнкӧ — Кремльын! Ме гӧгӧр войтырыс Коді кытысь, И нимкодь быдӧнлы Гажа рытысь. Вель ыджыд чукӧрӧн Кремльысь мунам, И меным окота Лои шуны: Став бурсьыс вӧчамӧй, Шуда котыр, Ас Чужан мунымлы Муӧдз копыр.

<>

ЛЕНИНГРАДЫН, ПИСКАРЕВСКӦЙ МЕМОРИАЛ ДОРЫН

Вашкӧда: Тайӧ вӧлі — Гожӧмын, арын, тӧлын Паськыд Нева ю пӧлӧн Снаряд бӧрся лэбис снаряд. Видзӧдіс став му шарыс, Тышкасьӧ кыдзи карыс, Уна во мысти бара Дорйысьӧ Ленинград. Некодлысь смеллун Ог удждӧй, Копрасьны ми ог кужӧй — Тан революция чужліс, Бӧрыньтчыны оз позь. Вокъяс моз Сувтім стенӧн, Ӧти дум: Врагӧс венам, Миянкӧд — Партия, Ленин. Карнымӧс враг Оз босьт! Вашкӧда: Тайӧ вӧлі — Гожӧмын, арын, тӧлын Вӧръяс да юяс пӧлӧн Состав бӧрся тӧвзис состав. Ӧти дум: Колӧ воны, Отсавны, Сетны шоныд. Стрӧгмим ми сійӧ вонас, Но вӧлім сэк Быдӧн прав. Оз на мед шуны Водзвыв — Тылӧн пӧ вӧлі Войвыв. Ті юалӧй: Мый ми сёйлім Да кымынӧс воштім тан. Но вӧлі Кыдз ыджыд награда, Кор лун и вой — Любӧй кадӧ — Вӧрзьывліс Ленинградӧ Из шом тыра состав. Мудзӧмаӧсь да сьӧдӧсь, Эг вӧлӧй няргысь рӧдысь — Тӧвзьы, состав, тыр ӧдӧн, Мед олас Победа лун! Радуйтчис сэки сьӧлӧм, Бӧрсяньыс дзоргим чӧла... Вашкӧда: Тайӧ вӧлі — И некод, И нинӧм оз вун.

<>

ЧУЖАН МУЛӦН СЬЫЛАНКЫВЪЯС

Кӧть ылын горт И старшина кӧть стрӧг, Палатка весьтын кӧть и Зэрӧ бара, Салдатыд, эскӧй, жугыльлун оз тӧд, Кор киысь киӧ Ветлӧдлӧ гитара. Со юрнас збоя пыркнитіс Том зон, Тадз быттьӧ сьывны Ёртъяссӧ тшӧтш корӧ. И юргӧ гӧлӧс, Лӧсьыд зэв и ён, Кыдз нывъяс лэччалісны Эжва дорӧ. Сэн, сьылан шыас, Мамлӧн мелі кыв. Сэн мӧвпъяс — Наысь кӧдзыд дырйи шоныд. Сэн батьлӧн му, Сэн шӧвк юрсиа ныв, А тайӧ ставыс Быдӧнлы зэв дона. Латыш, бурят, Казах и одессит... И мый нӧ, Тӧдтӧмӧсь кӧ налы коми кывъяс: Оз сьӧлӧмнымӧс Некод сідзи йит, Кыдз чужан муысь вайӧм Сьыланкывйыс.

<>

АРАУКАРИЯ

Тайӧ пуыс зэв чуткасьысь: зверь сійӧс гӧгӧртӧ, лэбач оз пуксьы. Быдмӧ араукария Чилиын... Экскурсовод Сочи паркын. Кӧть туйын дзикӧдз бырӧма нин эбӧс, И ӧдва-ӧдва ӧвтӧ мудзӧм борд, Оз пуксьы тайӧ пуыс вылӧ лэбач И кыпыд шыӧн ёртъяссӧ оз кор. Гож сай ни кобув корсьны зверь оз тэрмась. Оз весьшӧрӧ пов, куыс мед эз тшык — Кузь емъяснас пу вины весиг вермас, Ӧд быд ем ёсь да чорыд, быттьӧ штык. А водзын — Чёрнӧй море, лӧнь да шыльыд, И некыдзи оз лӧсяв пуыс тан... Араукариялӧн чужаніныс Чили, Кӧн Тихӧй, медся ыджыд океан. Кӧн талун — - сьӧлӧм дойман сьыланкывъяс, Кӧн морт — фашизмлӧн джагӧдана сывйын, И быд пельӧсын каска да ёсь штык. Араукария, тэ ов, кӧн бур да шоныд, Но хунталы дыр олысьӧн не лоны — Винтовка чужтӧ властьсӧ, но оз пык.

<>

МОРТ

Ӧти мойдын Кодкӧ шуліс Морт пӧ медся ён... Мортлы паныд Ружйӧ улын Талун кызь миллион. Дас вит грамм взрывчатка Сылысь Пусь-пась керас нэм... Дас вит тонна Быд морт вылӧ Талун кежлӧ эм. Висьӧмысь Да тшыгъялӧмысь Эз на мын Му шар... Война вылӧ Быд во вичмӧ Куимсё миллиард. Морт! Тэ уна вӧчан-кужан... Сӧмын тӧдан он: Кодыр шыбитан ӧружье, Лоан медся ён.

<>

«СЛАВЯНСКӦЙ БАЗАР»

«Москваӧ воӧм бӧрын сійӧ (Анна Сергеевна) сувтліс «Славянскӧй базарӧ» и пыр жӧ ыстывліс Гуров дінӧ гӧрд шапкаа мортӧс. Гуров волывліс, и некод Москваын та йылысь эз тӧд». А. Чехов, Дама с собачкой.

«Славянскӧй базарын» — свадьба. «Славянскӧй базарын» — музыка. Ме пола, мый вот-вот садьма — Ӧд вӧтасян сӧмын узигӧн. Ме талун 19-ӧд нэмын. Важ паськӧма ань кывтӧ тшапа. — Тан сёйлісны, — висьталӧ меным, — Чайковский, Куприн и Шаляпин. Гӧрд дӧрӧма збой гудӧкасьысь «По Питерской» няръялӧ-ворсӧ. И веськыда югыд жар пачысь Мен вайӧны тан сёянторсӧ. Мен йӧзыскӧд гажа и лӧсьыд, И пызаныс сёянсьыс чегӧ. Ас олӧм чӧж веськалі ӧтчыд, Кӧн вӧлӧмны Репин и Чехов. Кӧн вӧлӧмны уна бур вежӧр, И найӧс ме зэв гӧгӧрвоа: Оз аттьӧав шойччӧмысь гежӧд, Код удж бӧрын пукыштны воас. Дивъя тані гыжъявны устӧ — Сё аттьӧ, код пӧжасис-пусис! Ӧд пӧварлӧн чӧскыд искусство Оз весь дасӧд музаӧн шусьы.

<>

ХОСТАЫН РЫНОК

Шонді Жарысла Быттьӧ тшынын, Уна гӧлӧса Ызгӧ рынок. Быдӧн пробуйтны Ассьыс вӧзйӧ, Киад сюйыштас, Кӧть он кӧсйы. Видлӧй: Персикъяс, Слива, Вишня... Ньӧбны тэрмасьӧй — Буретш кисьмӧм. Дзор абхазец Пуджӧма сосъяс: А-лы-ча, Ар-буз, Аб-ри-косъяс! Жарсьыс ковтатӧм, Сӧмын липта, Тьӧтка вӧзйӧ кор Эвкалиптлысь: Кынмӧм, Юкалӧм, Мыт и пӧрӧс — Висьӧм сибавлӧ Уна пӧлӧс. Пӧжӧм коръясӧн Пӧсь ва юад — Пыр жӧ личӧдас, Аттьӧ шуад! Водзын — Ӧрешки, яблӧг, груша... Сюйны-вӧзйыны Войтыр кужӧ. Джуджыд чукӧрӧн — Помидор, Ягӧд-фруктаыд — Пом ни дор! Жӧдза йӧз пытшкын, Петны жаль на, Тар моз гонняла Шензигтыр. Бокын чӧв олӧ Ӧтка пальма, Асшӧр думъясӧн быттьӧ Тыр.

<>

ВОЙСЯ ВОКЗАЛ

Авив Лыткинлы, журналистлы

Тырыс йӧз — И чукӧрӧн, и торйӧн. Кодкӧ ассьыс висьтавлӧ история. Кодкӧ пуксӧн узьӧ, Кодкӧ жӧдзӧ. Ывла вылын — Пемыд вой и кӧдзыд. Быдӧн мунысь Кытчӧкӧ да кыськӧ. Дзескыд тан, Но йӧзыс дінӧ кыскӧ. Ланьтӧм войын Югыд, шоныд діӧн Кажитчӧ вокзал, И кыскӧ сійӧн. Туйыс уна — Некод абу пӧдса. Сюрас ӧдйӧ Кык-ӧ-куим тӧдса. Ёртасям... И — разаламӧй ылӧ, Гашкӧ, некор аддзысьлытӧм вылӧ. Олӧм вояс, Эг ме йӧртчыв стенӧн — Кымынысь ті корлід туйӧ менӧ? Кымынысь ме чолӧмавлі асыв Тӧдтӧм йӧзкӧд, Тӧдтӧм местаясын? Быд вокзалын лабич — Менам парта, Велӧді кӧн Рӧдиналысь карта Юасьны эг пов И кывзі чӧла, Быдлаын ме йӧзкӧд Шуда вӧлі.

<>

1978 ВОСЯ ЯНВАРЬ 26 ЛУНӦ АРХАНГЕЛЬСКЫН

Руд кымӧръяс кывтӧны уліті. Двина пӧлӧн восьлала дыр. Павлин Виноградовлӧн улича. Трамвай мунӧ зёльӧдчигтыр. Ме Комиын кывлі бать-мамъяссянь, Мый пӧль ловсӧ сетӧма тан. Со усьӧм геройяслы памятник, А со интервентъяслӧн танк. Ас думъяснам веськалі сэтчӧ ме, Кыз йиӧн кӧн дорӧма порт. Но юӧртӧм кыла диспетчерлысь, Мый эз навигация ор. Мый суднояс — нёль океанын, Код воӧма портӧ, код — эз. Со «Вычегда» — Выль Орлеанын, Гаванаын — «Печоралес». Антверпенлань матысмӧ «Мезень» И кыпӧдӧ Шельдалысь * нюйт. Ме шмонита: Юӧртӧй месянь Зэв дженьыдик сиӧм «Бур туй»! Мед кывтӧны лунын кӧть войын, Землякъяслы сьӧлӧмсянь рад — Ӧд буретш ме сэтчаньысь вои, Кысь нимъяссӧ новлӧ корабль. Тшӧтш радӧсь Луанда и Дакка, Марсель, Лиссабон и Алжир, Ӧд нуӧны миян землякъяс Бур йитӧдъяс, дружба да мир.

• Бельгияын Шельда ю пӧлӧн нюжалӧма Антверпен порт.

<>

• * *

Лым чир, Ва войт, Быд ки пыдӧс тыр му Мем пыдди пуктана, Зэв матысса И дона. Ме пытшкын сэтчӧдз лоас Олан шоныд, Оз кытчӧдз Чужан муӧй менам вун. Быд кыдзкӧд рӧдняася, Турун чиркӧд, шоркӧд... Но сынӧд вашкӧдӧ: Тэ уна на он тӧд. Эз прӧстӧ сідзи Подӧн ӧтчыд мӧд Россия пытшса туйяс кузьта Горький.

<>

XXI НЭМСЯ МОРТЛЫ

Кутшӧмӧн тэ лоан сё во мысти? Эска — Вичмас радлун, а оз шог. Кодзувъяслань тэ ракета ыстан, Тӧдмалан ас мулысь тэчасног. Мунны верман ылӧ, Верман — матӧ, Быд граница — Ёртъяс костын визь. Оз нин понды повзьӧдчыны атом, Сё арӧсӧдз некоді оз вись. Вӧр-ва лоӧ быдсяманас озыр, Виччысьтӧг оз лымъяв, ни оз зэр, И, дерт, сӧстӧм юяс кузя оз нин Гожӧмбыдӧн кывт ни ӧти кер. Унаторйын ылӧ водзӧ мунан, Аслад уджӧн содтан мулысь мич... Сӧмын миян йылысь эн жӧ вунӧд — Бур вӧснаыс пессим тшӧтш и ми.