Пос: различия между версиями

Материал из Wiki FU-Lab
Перейти к навигации Перейти к поиску
Нет описания правки
Нет описания правки
 
(не показана 301 промежуточная версия 4 участников)
Строка 1: Строка 1:
ВЕЛӦԀЫԌЈАСЛЫ.
Быль ли, небыль... Важын ни эта вӧлӧм. Сэк и тӧв пӧ абу вӧлӧм таланьын. Ыджыт Шонді абу и вешшывлӧм эна местаэзісь. Пыр вӧлӧма мича да гажа. Быдмӧма сэк татӧн басӧк лапья вӧр - Парма. Олӧмась вӧрас зверь-пӧткапӧлӧс. Отир эшӧ абу на вӧлӧм. Уна ли, етша ли чулалас кад - Пармаыс чужтас зонӧс. Шуасӧ сійӧ Пераӧн. Бытшӧм да кодя быдмас хозяин - и вӧрыслӧ, и муыслӧ. Керас сія аслыс ньӧв, лӧсьӧтас ёссез. Ветлӧтӧ пӧ аслас му кузя, видзӧтлӧ, медбы и пуэс быдмисӧ бура, медбы и зверь-пӧткапӧлӧс оліс бытшӧмика, медбы и чериыс уяліс сӧдз ваэзын. Ӧтпыр Пераыс лэдзчас Кӧсва дорӧ, аддзӧ: мышкыртчӧма кымӧрсянь сизим рӧма Енӧшка да юӧ васӧ. - Тэ мыля юан менам юись васӧ? - юалӧ Енӧшкаыслісь Пера. - Мун татісь. - Ме эг тӧд, что ваыс тэнат, - шуӧ Енӧшка, - а ютӧг ме ог вермы овны. Сет юны пӧттӧдз. - Сета, ежели тэ менӧ кайӧтан кымӧрас. Ме бы видзӧта, мый сэтчин керсьӧ. - Пуксьы, - шуӧ Енӧшка, - сюррезӧ вылӧ. Пера пуксяс сы сюррез вылӧ, мӧтыд и лэбтас сійӧ кымӧрас. Сувтас кымӧрас Пера, и оссяс сы одзын Енма. Кытчӧ оз видзӧт, быдлаын городдэз да городдэз - дӧс алмазісь да чар изісь керӧмась. Быдлаын биэз сотчӧны: ыджытӧсь и учӧтӧсь, гӧрдӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. А шӧрас сотчӧ медыджыт би, Шонді-Би. Охота лоас Пераыслӧ босьтны кӧть неыджыт би тор да лэдзчӧтны сійӧ му вылас. Локтас сія Шонді-Биыс дынӧ да кватитас бы... Сэтчӧ кыдз гымыштас, кыдз вирдыштас - и чапкач Перасӧ ылӧ-ылӧ Би дынсяняс. Пондас усьны Пераыс тартарарыӧ. Но вот кутас кинкӧ сійӧ, лэбтас и пуксьӧтас мыйӧкӧ небытӧ. Видзӧтӧ Пераыс - аддзӧ: пукалӧ сія кымӧровӧй подушкаэз вылын, золотӧй додьын, а кыскӧ сійӧ серебрянӧй вӧв. Бокас сыкӧт пукалӧ басӧкся-басӧк нывка. Синнэс сылӧн лӧз кымӧрись, рожабаннэс - асывся зарниись, юрсиыс - чистӧй золотоись, а паськӧмыс свиттялӧ, нельки синнэз янӧтӧ. - Тэ кин сэтшӧмыс? - юалӧ нывкаыслісь Пера. - Ме Зарань, Шонділӧн ныв. Быд асылӧ ме сайма одзджык Шондіысся и быд рытӧ вода сысся сёрӧнжык. Ме дозирайта, медбы Шондіыс некинӧс эз сот. А тэ мыля павкин Шонді-Биас? - юалӧ сія Пераыслісь. - Ме мӧді лэдзчӧтны сійӧ му вылас, - шуӧ Пера. - А мыйлӧ сія тэныт му вылас? - Медбы городдэз сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь быдмисӧ, кыдз Енмаас. - А кин пондас нія городдэзын овны? - юалӧ Зарань. - Миян тэкӧт челядьным. Эд ме тэныт, тыдалӧ, гленитчи, раз тэ менӧ дорйин, - шуӧ Пераыс. - О-о, смев тэ, зонка. Смев да удав, - шуӧ Зарань, - эшӧ некин эз на лысьт кайны татчӧ, а тэ вот кайин. Эшӧ некин эз на лысьт павкӧтны Шонді-Бисӧ, а тэ павкӧтін. Дорйи бы ме кӧть кинӧс, но тэнӧ эшӧ и радейта. - Сэк лэдзчам мекӧт му вылас, - шуӧ Пера. - Ме мыччала тэныт ассим богатствоэз: керӧссэз да вӧррез, юэз да тыэз, видззез да ыббез. И иньдӧтас Зарань ассис серебрянӧй вӧвсӧ увлань, муыслань. Лэдзчасӧ нія му вылӧ, и Пера пондас мыччавны Зараньыслӧ ассис богатствоэз: вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез. Гленитчӧмась нія Зараньыслӧ, и согласитчас сія кольччыны Пераыскӧт му вылас. Сэк окалас Парма-Вӧрлӧн зоныс Шонділісь нывсӧ. Казялас этӧ кымӧрсянь Шондіыс, лӧгасяс Зараньыс вылӧ и пышшас эна местаэзісь: ась пӧ кынмӧны кӧдзытсяняс. Му вылас сэк жӧ лоӧма кӧдзыт да пемыт, пондӧмась пӧльтны ойся тӧввез, кынмӧмась юэз да тыэз, лым столаэз тыртӧмась быд пельӧсок. Лёк тӧвчик пондӧма гӧрдззыны ассис кузь бӧж, каляннэз пондӧмась уннявны-повзьӧтчыны. Сэк Пера лэбтас Зараньсӧ киэз вылас да пыртас вӧрӧ. И Парма-мамыс примитас нійӧ ласкова и дзебас аслас лапъя да небыт уввез увтӧ. Сизим год сьӧрна абу вовлӧма талань Шондіыс, сизим год сьӧрна олӧмась Пера да Зарань вӧр пытшкын. Сы коста Зарань быдтас ни Пераыслӧ сизим зонӧс - вынася-вынаэзӧ да сизим нылӧс - басӧкся-басӧккезӧ. Зоннэс пондасӧ вӧравны ни, и ныввес - гортовисявны. Ветлӧтас-ветлӧтас кытӧнкӧ Шонді и охота лоас сылӧ видзӧтны, мый ни лоис нылыскӧт. Локтас сія талань бӧр. Сэк жӧ лоас бӧра шоныт да югыт. Пышшасӧ тӧввез и каляннэз, дзебсисяс тӧвчик. Сыласӧ юэз да тыэз, пондасӧ цветитны быдмассэз. Енӧшка мышкыртчас Кӧсва весьтӧ юны. Пондас корны Шондіыс Зараньсӧ, медбы кайис сія бӧр кымӧрас, кытӧн пыр шоныт да гажа, кытӧн быдӧс тырмӧ, мый бы эз ков. Зарань оз бы кай. - Меным, - шуӧ, - татӧн бур. Сэк Шонді пондас грӧзитчыны: - Ме бӧра пышша татісь, ась ті кынматӧ. Зарань и баитӧ: - Сизим год олім - эг кынмӧ. Вӧр шонтіс. - Сэк сота быдӧннытӧ ӧтлаын вӧрыскӧт, - повзьӧтлӧ Шонді. Повзяс Зарань и шуӧ Пераыслӧ: - Только кымӧрас ме верма видзны сійӧ, медбы эз сот. Колас кайны. Каям быдӧнным. Пера и шуӧ: - Ме татӧн чужи, быдми, татчӧ и кольчча. Торйӧтасӧ сэк нія челядьнысӧ кык торйӧн - мукӧдсӧ кольны му вылӧ, мукӧдсӧ кайӧтны кымӧрӧ. Но лӧгасяс сэк Парма-вӧр: - Ме нійӧ шонті, верді, а нія пышшӧны бы. Ась мунӧ Зараньыс ӧтнас, кысянь локтіс, а челядьыс ась кольччӧны му вылӧ! И лӧсьӧтас сія говк: ӧтӧрын ыкӧстан - мӧдӧрын кылӧ. Пондас Зарань кытсавны челядьсӧ, медбы кайӧтны Енмаас: ыкӧстас ӧтӧрӧ - мӧдӧр кылӧ. Сідз нія и янсӧтчасӧ: Зарань мунас лунлань, челядьыс - ойлань. Дыр горзас, корас челядьсӧ Зарань, но нія озӧ кылӧ. Эта коста Шондіыс сыбурна пондас сотны ни, нельки ваэз косьмасӧ, муыс потласяс, быдмассэз кельдӧтасӧ. Нем керны - Зарань каяс кымӧрас ӧтнас, медбы не сетны Шондіыслӧ сотны челядьсӧ. Лишь коляс му вылас ассис серебрянӧй вӧв да золотӧй додь, медбы кӧр-нибудь кайисӧ челядьыс сы дынӧ Енмаас. Эта кадӧ Пераыс ӧктас ассис зоннэсӧ, сетас нылӧ ньӧввез да кайӧтас медвылын керӧс вылӧ мыччавны Шондісӧ. - Видзӧтӧ, - шуӧ сія нылӧ, - вон ыджытся-ыджыт би, Шонді-Би; сысянь быдӧс бурыс: шоныт и югыт, сыснь городдэз быдмӧны. Но сысянь жӧ и быдӧс умӧльыс: сія сотӧ и сія кынтӧ, сія янсӧтіс быдӧннытӧ тіянӧс и менӧ мамныткӧт. Ме пондылі сыкӧт вермасьны, но ӧтнам эг вермы. А ӧні мийӧ унаӧсь. Лэбтасӧ сэк сизимнан зоныс ньӧв и лыясӧ веськыт Шонді-Биас. Ӧтдруг ныкӧт лыяс Пера аслас медыджыт ньӧлісь. Зэгалас быдӧс Шонді-Би, чеччӧвтас сы бердісь ыджыт би тор да киссяс бичиррезӧн омӧн му кузяс. Ӧзъясӧ Пармаын сэк биэз, ыджытӧсь и учӧтӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. И пондасӧ быдмыны городдэз, сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь, кыдз Енмаас. Нія городдэзын важся каддэзсянь олӧ отир - Пералӧн да Зараньлӧн челядь. Шуӧны нійӧ пермяккезӧн да зырянаӧн. Кодя отир. И шоныт, и гажа эта странаын. Вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез, а сідзжӧ городдэз да посаддэз - ыджыт богатствоэзӧн тырӧма край. Шонді бы и ӧні пышшӧ татісь (быд годӧ сы коста тӧввез овлӧны), но оз вермы, раз ыджыт тор сылӧн мусӧ шонтӧ. Сія бы и сотӧ гожумнас, но Зарань оз сет. Сія сё медодз чеччӧ асывнас и медбӧръя водӧ рытнас - дозирайтӧ, медбы некинӧс эз сот Шондіыс. Только быд гожумся асылӧ мусӧ да вӧрсӧ вевттьӧ кыз сӧстӧм лысва. Этӧ Зарань одз асывнас, кӧр эшӧ быдӧнныс узьӧны, горзӧ - гажтӧм сылӧ челядьыстӧг. Да и челядьыс сылӧн частожык баитлӧны, кыдз бы адззыны серебрянӧй вӧвсӧ золотӧй додьнас да кайны Енмаас. Одзжык эз веритлӧ, а ӧні веритӧны ни тай, что кымӧрас туйӧ кайнытӧ. Ме бы кайла жӧ сэтчин.
Тајӧ гіжӧԁсӧ лӧԍӧԁӧма воԇԇа школаӧ. Ԋоԉӧԁ воӧ поԅӧ-ԋін віԍтавны велӧԁчыԍјаслы унатор ывлавыв олӧмыԍ. Мукӧԁ школајасын поԅӧ-ԋін ԍетны тајӧ гіжӧԁсӧ којмӧԁ воԍа велӧԁчыԍјаслы. Гіжӧԁын лоӧ еща, вывті еща ԍерпас. Мукӧԁ школајасын емӧԍ уна-коԃ гырыԍ ԍерпасјас. Став лӧԍалыԍ ԍерпасјассӧ колӧ петкӧԁлыны велӧԁчыԍјаслы. Сеԍԍа уна петкӧԁӧмјас (опытјас) поԅӧ вӧчны велӧԁыԍлы велӧԁчыԍјас ԍін-воԇын, мукӧԁсӧ поԅӧ щӧктыны вӧчны гортас велӧԁчыԍлы (сов кубікјас — крісталлјас).
Сещӧм петкӧԁӧмсӧ велӧԁыԍлы щощ колӧ гортас вӧчны бурҗыка, сеԍԍа налы бӧрынҗык петкӧԁлыны. Зев уна поԅӧ чеԉаԃкӧԁ ывлавылын уҗавны. Унатор ԋіга-пыщса гіжӧԁ-ԍерԏі ԍӧкыԁ тӧԁмавны комі школаын. Сещӧм торсӧ ԍујӧма велӧԁчыԍӧс тӧԁмӧԁны омӧԉіка мукӧԁ інса олӧмӧн.
Гашкӧ сещӧм тӧԁмӧԁӧмыс оз кут артмыны, вывті ԍӧкыԁ лоӧ, петкӧԁлыны ԋінӧмӧн; секі сещӧм інјассӧ поԅӧ бӧрӧҗык коԉны, меԁ велӧԁчыԍјас уԃітасны-ԋін тӧԁмаԍны ас гӧгӧрса олӧмыскӧԁ, ывлавывкӧԁ. Гіжӧԁ помын роча-коміӧн гіжӧма гӧгӧрвотӧм выԉ кывјас, меԁ еԍкӧ ԋекоԁ ез сорлаԍ.
Леԋінкар 1925-во.
ПЫРТӦС.
Му, јенеж, увтасјас, вывтасјас, вӧрјас, вајас, быԁмӧгјас, пемӧсјас, јӧз, јӧз кіӧн вӧчӧм торјас — ставыс чукӧрын лоӧ ывлавыв. Став міјан гӧгӧрса торјас ӧтвылыԍ лӧԍӧԁӧны ывлавыв. Му, керӧс, пу, турун, пемӧс, керка, пызан — ставныс лоӧны ывлавыв торјас. Керка, пызан, рос, чер вӧчіс морт — сіјӧ ставыс морт кіӧн вӧчӧм торјас. Мукӧԁ пӧлӧс торјасыс артмісны морт отсӧгтӧг, поԅӧ шуны, аԍныс. Му, пу, ва, пемӧс — ставыс сіјӧ мортӧн вӧчтӧм тор.
Мортӧн вӧчтӧм торјас овлӧны ловтӧмӧԍ: із, керӧс, ва, ју, сынӧԁ; овлӧны і ловјаӧԍ: пемӧсјас, быԁмӧгјас. Ловја торјас вермасны кувны. Кулӧм торјас коркӧ вӧліны ловјаӧԍ. Ва, керӧс, із, му, сынӧԁ ԋекор ез вӧвны ловјаӧԍ, сы-понԁа најӧјасӧс ог шуӧј кулӧм торјасӧн — шуам ловтӧм торјасӧн.
Быԁԍама ловја тор кулӧ; быԁԍама кулӧм тор пӧрӧ бусӧ, разалӧ — лоӧ ловтӧм.. Ловтӧмыԍ сеԍԍа артмӧны став ловјаторјасыс, сӧмын зев јона вежԍӧм-бӧрын.
Міјан-гӧгӧр быԁԍама тор вежԍӧ; вежԍӧны ловјајас, кулӧмјас, ловтӧмјас. Став вежԍӧмјассӧ ас-гӧгӧрыԍ понԁам шуны ывлавыв петкӧԁчӧмјасӧн.
Петкӧԁчӧмјас овлӧны уна пӧлӧс.
Шыбітам із; із вермас уԍігӧн жугавны, сӧмын кӧлујыс оз вежԍы — бӧр важыс коԉӧ. Ԍој ԍар шыбітӧм-бӧрын уԍӧ ԁај жугалӧ: ԍар міјан вежԍіс, жугавліс, торјавлі уна пеԉӧ, кӧлујыс ез вежԍы — ԍојыс бӧр лоі ԍој. Ԍаркӧԁ лоі петкӧԁчӧм. Сіјӧ петкӧԁчігӧн кӧлујыс ԍарлӧп ез вежԍы. Сещӧм петкӧԁчӧмјассӧ понԁам шуны піԅіка (физика) петкӧԁчӧм-
јасӧн. Піԅіка петкӧԁчігӧн колујыс ԁај асԍамлуныс торлӧн оз вежԍы.
Ӧзтам сартас — сартас сотчас. Сартасыԍ міјан артмасны шом, пӧјім, щын. Став кӧлујыс сартаслӧн вежԍіс. Сещӧм петкӧԁчӧмјассӧ понԁам шуны кіміја (химия) петкӧԁчӧмјасӧн. Кіміја петкӧԁчігјасын торлӧн вежԍӧ кӧлујыс, асԍамлуныс.
Кӧԇам кущӧмкӧ којԁыс; кӧјԁысыс чужас, быԁмас, мытчыԍас веж ныр, быԁмас, ԇорԇалас ԁај бара артмас кӧјԁыс. Пуктам курӧг-улӧ коԉк; курӧг пӧжас, коԉкјыԍ петас курӧг пі, понԁас лолавны, ԍојны, быԁмыны; быԁмас, ачыс коԉкјалас, ԁај аслас лоӧны курӧг піјан.
Чужӧм, ԍојӧм, лолалӧм, быԁмӧм, чужтыԍӧм, быԁтыԍӧм, кулӧм — аслыс пӧлӧс петкӧԁчӧмјас. Сещӧм петкӧԁчӧмјас лоӧны ловја петкӧԁчӧмјас.
Сіԇкӧ ывлавылын овлӧны кујім пӧлӧс петкӧԁчӧмјас: піԅіка, кіміја ԁај ловја.
Ловтӧм ԁај кулӧм торјаслӧн овлӧны сӧмын піԅіка ԁа кіміја петкӧԁчӧмјас. Ловја торјаслӧн овлӧны кујімнан пӧлӧс петкӧԁчӧмјас. Морт лолалӧ — сіјӧ ловја петкӧԁчӧм, морт ветлӧԁлӧ — сіјӧ піԅіка петкӧԁчӧм; ветлӧԁлігӧн, сулалігӧн, уԅігӧн морт оз вежԍы; морт вермас сотчыны, сіԍмыны — секі вежԍӧ морт ԇікӧԇ, сіјӧ вежԍӧм-бӧрын оз-ԋін ло морт — морткӧԁ лоі кіміја петкӧԁчӧм.
Пемӧсјас, быԁмӧгјас лолалӧны, ԍојӧны, чужӧны, кулӧны. Быԁтор керігӧн налӧн пыщкӧсныс, кӧлујыс вежԍӧ. Најӧ оліганыс оз вежлавны сӧмын аԍԍыс олан інсӧ, налӧн вежԍӧ јај-пыщкӧсныс.
Велӧԁчӧм јӧз каԅалісны: ловја петкӧԁчӧмјас — сіјӧ-жӧ кіміја ԁа піԅіка петкӧԁчӧмјас. Сӧмын сіјӧ ловја петкӧԁчӧмас піԅіка ԁа кіміја петкӧԁчӧмјас зев уна ногӧн кӧртаԍлӧмаӧԍ, гартчалӧмаӧԍ. Сы-понԁа піԅіка ԁа кіміја петкӧԁчӧмјас колӧ јона тӧԁны. Сӧмын сіԇікӧн поԅӧ гӧгӧрвоны ловја петкӧԁчӧмјас. Сы-понԁа мувыв олӧм велӧԁыԍлы колӧ бура војԁӧр велӧԁны піԅіка ԁај кіміја. Піԅіка велӧԁӧ піԅіка петкӧԁчӧмјас, кіміја велӧԁӧ кіміја петкӧԁчӧмјас. Олан петкӧԁчӧмјас, ловја петкӧԁчӧмјас велӧԁӧ „біологіја“. Кӧні, кыԇі велӧԁны піԅіка, кіміја, біологіја? Меԁ-кокԋі, ԃерт, накӧԁ тӧԁмаԍны школаын. Сӧмын быԁԍама школа оз вермы отсавны тӧԁны став піԅікасӧ, кіміјасӧ, біологіјасӧ.
Чеԉаԃ школајасын сӧмын вермасны зев ічӧԏіка тӧԁмавны, сені оз уԃітны велавны велӧԁчыԍјас — кыԇ еԍкӧ колӧ тӧԁмавны воԇӧ. Сыкӧԁ поԅӧ тӧԁмаԍны сӧмын гырыԍ школајасын — Уԋіверԍіԏетјасын. Сіјӧ школајасас емӧԍ аслыс пӧлӧс јӧртӧԁјас-керкајас. Сіјӧ јӧртӧԁјасас чукӧртӧмаӧԍ быԁԍама пӧлӧс уҗалан кӧлујјассӧ. Сіјӧ јӧртӧԁјасыс шуԍӧны лабораторіјајасӧн. Быԁмӧгјас, пемӧсјас велӧԁны емӧԍ вӧрјасын ԇоріԇјас; јујас, тыјас-берԁын аслыс пӧлӧс керкајас (лабораторіјајас, стантсіјајас).
Поԅӧ зев унатор ывлавылыԍ тӧԁмавны лабораторіјајасын, ещаԋік кӧлујӧн — сы-понԁа ковмас тӧԁмаԍны војԁӧр ԋігакӧԁ. Ԋіга отсалас гӧгӧрвоны меԁ-гырыԍ ывлавыв петкӧԁчӧмјассӧ. Ԋіга інԁас кор, кыті ывлавылыԍ поԅӧ тӧԁмавны. Сіԇікӧн поԅӧ зев уна тӧԁмавны лабораторіјајасын. Ставсӧ ԃерт он понԁы тӧԁны. Тајӧ ԋігаыс гіжӧма сещӧм јӧзлы. Унаӧн оз вермыны веԍкавны ԋекущӧм лабораторіјаӧ — налы отсӧг-пыԃԃі лоӧ тајӧ ԋіга.
Тані абу став піԅіка, кіміја, біологіја. Тані емӧԍ сӧмын меԁ-колан торјас. Тајӧ ԋігаыс ԍетас сӧмын ічӧԏік јукӧн ывлавыв велӧԁыԍлы.

Текущая версия от 20:08, 20 апреля 2019

Быль ли, небыль... Важын ни эта вӧлӧм. Сэк и тӧв пӧ абу вӧлӧм таланьын. Ыджыт Шонді абу и вешшывлӧм эна местаэзісь. Пыр вӧлӧма мича да гажа. Быдмӧма сэк татӧн басӧк лапья вӧр - Парма. Олӧмась вӧрас зверь-пӧткапӧлӧс. Отир эшӧ абу на вӧлӧм. Уна ли, етша ли чулалас кад - Пармаыс чужтас зонӧс. Шуасӧ сійӧ Пераӧн. Бытшӧм да кодя быдмас хозяин - и вӧрыслӧ, и муыслӧ. Керас сія аслыс ньӧв, лӧсьӧтас ёссез. Ветлӧтӧ пӧ аслас му кузя, видзӧтлӧ, медбы и пуэс быдмисӧ бура, медбы и зверь-пӧткапӧлӧс оліс бытшӧмика, медбы и чериыс уяліс сӧдз ваэзын. Ӧтпыр Пераыс лэдзчас Кӧсва дорӧ, аддзӧ: мышкыртчӧма кымӧрсянь сизим рӧма Енӧшка да юӧ васӧ. - Тэ мыля юан менам юись васӧ? - юалӧ Енӧшкаыслісь Пера. - Мун татісь. - Ме эг тӧд, что ваыс тэнат, - шуӧ Енӧшка, - а ютӧг ме ог вермы овны. Сет юны пӧттӧдз. - Сета, ежели тэ менӧ кайӧтан кымӧрас. Ме бы видзӧта, мый сэтчин керсьӧ. - Пуксьы, - шуӧ Енӧшка, - сюррезӧ вылӧ. Пера пуксяс сы сюррез вылӧ, мӧтыд и лэбтас сійӧ кымӧрас. Сувтас кымӧрас Пера, и оссяс сы одзын Енма. Кытчӧ оз видзӧт, быдлаын городдэз да городдэз - дӧс алмазісь да чар изісь керӧмась. Быдлаын биэз сотчӧны: ыджытӧсь и учӧтӧсь, гӧрдӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. А шӧрас сотчӧ медыджыт би, Шонді-Би. Охота лоас Пераыслӧ босьтны кӧть неыджыт би тор да лэдзчӧтны сійӧ му вылас. Локтас сія Шонді-Биыс дынӧ да кватитас бы... Сэтчӧ кыдз гымыштас, кыдз вирдыштас - и чапкач Перасӧ ылӧ-ылӧ Би дынсяняс. Пондас усьны Пераыс тартарарыӧ. Но вот кутас кинкӧ сійӧ, лэбтас и пуксьӧтас мыйӧкӧ небытӧ. Видзӧтӧ Пераыс - аддзӧ: пукалӧ сія кымӧровӧй подушкаэз вылын, золотӧй додьын, а кыскӧ сійӧ серебрянӧй вӧв. Бокас сыкӧт пукалӧ басӧкся-басӧк нывка. Синнэс сылӧн лӧз кымӧрись, рожабаннэс - асывся зарниись, юрсиыс - чистӧй золотоись, а паськӧмыс свиттялӧ, нельки синнэз янӧтӧ. - Тэ кин сэтшӧмыс? - юалӧ нывкаыслісь Пера. - Ме Зарань, Шонділӧн ныв. Быд асылӧ ме сайма одзджык Шондіысся и быд рытӧ вода сысся сёрӧнжык. Ме дозирайта, медбы Шондіыс некинӧс эз сот. А тэ мыля павкин Шонді-Биас? - юалӧ сія Пераыслісь. - Ме мӧді лэдзчӧтны сійӧ му вылас, - шуӧ Пера. - А мыйлӧ сія тэныт му вылас? - Медбы городдэз сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь быдмисӧ, кыдз Енмаас. - А кин пондас нія городдэзын овны? - юалӧ Зарань. - Миян тэкӧт челядьным. Эд ме тэныт, тыдалӧ, гленитчи, раз тэ менӧ дорйин, - шуӧ Пераыс. - О-о, смев тэ, зонка. Смев да удав, - шуӧ Зарань, - эшӧ некин эз на лысьт кайны татчӧ, а тэ вот кайин. Эшӧ некин эз на лысьт павкӧтны Шонді-Бисӧ, а тэ павкӧтін. Дорйи бы ме кӧть кинӧс, но тэнӧ эшӧ и радейта. - Сэк лэдзчам мекӧт му вылас, - шуӧ Пера. - Ме мыччала тэныт ассим богатствоэз: керӧссэз да вӧррез, юэз да тыэз, видззез да ыббез. И иньдӧтас Зарань ассис серебрянӧй вӧвсӧ увлань, муыслань. Лэдзчасӧ нія му вылӧ, и Пера пондас мыччавны Зараньыслӧ ассис богатствоэз: вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез. Гленитчӧмась нія Зараньыслӧ, и согласитчас сія кольччыны Пераыскӧт му вылас. Сэк окалас Парма-Вӧрлӧн зоныс Шонділісь нывсӧ. Казялас этӧ кымӧрсянь Шондіыс, лӧгасяс Зараньыс вылӧ и пышшас эна местаэзісь: ась пӧ кынмӧны кӧдзытсяняс. Му вылас сэк жӧ лоӧма кӧдзыт да пемыт, пондӧмась пӧльтны ойся тӧввез, кынмӧмась юэз да тыэз, лым столаэз тыртӧмась быд пельӧсок. Лёк тӧвчик пондӧма гӧрдззыны ассис кузь бӧж, каляннэз пондӧмась уннявны-повзьӧтчыны. Сэк Пера лэбтас Зараньсӧ киэз вылас да пыртас вӧрӧ. И Парма-мамыс примитас нійӧ ласкова и дзебас аслас лапъя да небыт уввез увтӧ. Сизим год сьӧрна абу вовлӧма талань Шондіыс, сизим год сьӧрна олӧмась Пера да Зарань вӧр пытшкын. Сы коста Зарань быдтас ни Пераыслӧ сизим зонӧс - вынася-вынаэзӧ да сизим нылӧс - басӧкся-басӧккезӧ. Зоннэс пондасӧ вӧравны ни, и ныввес - гортовисявны. Ветлӧтас-ветлӧтас кытӧнкӧ Шонді и охота лоас сылӧ видзӧтны, мый ни лоис нылыскӧт. Локтас сія талань бӧр. Сэк жӧ лоас бӧра шоныт да югыт. Пышшасӧ тӧввез и каляннэз, дзебсисяс тӧвчик. Сыласӧ юэз да тыэз, пондасӧ цветитны быдмассэз. Енӧшка мышкыртчас Кӧсва весьтӧ юны. Пондас корны Шондіыс Зараньсӧ, медбы кайис сія бӧр кымӧрас, кытӧн пыр шоныт да гажа, кытӧн быдӧс тырмӧ, мый бы эз ков. Зарань оз бы кай. - Меным, - шуӧ, - татӧн бур. Сэк Шонді пондас грӧзитчыны: - Ме бӧра пышша татісь, ась ті кынматӧ. Зарань и баитӧ: - Сизим год олім - эг кынмӧ. Вӧр шонтіс. - Сэк сота быдӧннытӧ ӧтлаын вӧрыскӧт, - повзьӧтлӧ Шонді. Повзяс Зарань и шуӧ Пераыслӧ: - Только кымӧрас ме верма видзны сійӧ, медбы эз сот. Колас кайны. Каям быдӧнным. Пера и шуӧ: - Ме татӧн чужи, быдми, татчӧ и кольчча. Торйӧтасӧ сэк нія челядьнысӧ кык торйӧн - мукӧдсӧ кольны му вылӧ, мукӧдсӧ кайӧтны кымӧрӧ. Но лӧгасяс сэк Парма-вӧр: - Ме нійӧ шонті, верді, а нія пышшӧны бы. Ась мунӧ Зараньыс ӧтнас, кысянь локтіс, а челядьыс ась кольччӧны му вылӧ! И лӧсьӧтас сія говк: ӧтӧрын ыкӧстан - мӧдӧрын кылӧ. Пондас Зарань кытсавны челядьсӧ, медбы кайӧтны Енмаас: ыкӧстас ӧтӧрӧ - мӧдӧр кылӧ. Сідз нія и янсӧтчасӧ: Зарань мунас лунлань, челядьыс - ойлань. Дыр горзас, корас челядьсӧ Зарань, но нія озӧ кылӧ. Эта коста Шондіыс сыбурна пондас сотны ни, нельки ваэз косьмасӧ, муыс потласяс, быдмассэз кельдӧтасӧ. Нем керны - Зарань каяс кымӧрас ӧтнас, медбы не сетны Шондіыслӧ сотны челядьсӧ. Лишь коляс му вылас ассис серебрянӧй вӧв да золотӧй додь, медбы кӧр-нибудь кайисӧ челядьыс сы дынӧ Енмаас. Эта кадӧ Пераыс ӧктас ассис зоннэсӧ, сетас нылӧ ньӧввез да кайӧтас медвылын керӧс вылӧ мыччавны Шондісӧ. - Видзӧтӧ, - шуӧ сія нылӧ, - вон ыджытся-ыджыт би, Шонді-Би; сысянь быдӧс бурыс: шоныт и югыт, сыснь городдэз быдмӧны. Но сысянь жӧ и быдӧс умӧльыс: сія сотӧ и сія кынтӧ, сія янсӧтіс быдӧннытӧ тіянӧс и менӧ мамныткӧт. Ме пондылі сыкӧт вермасьны, но ӧтнам эг вермы. А ӧні мийӧ унаӧсь. Лэбтасӧ сэк сизимнан зоныс ньӧв и лыясӧ веськыт Шонді-Биас. Ӧтдруг ныкӧт лыяс Пера аслас медыджыт ньӧлісь. Зэгалас быдӧс Шонді-Би, чеччӧвтас сы бердісь ыджыт би тор да киссяс бичиррезӧн омӧн му кузяс. Ӧзъясӧ Пармаын сэк биэз, ыджытӧсь и учӧтӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. И пондасӧ быдмыны городдэз, сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь, кыдз Енмаас. Нія городдэзын важся каддэзсянь олӧ отир - Пералӧн да Зараньлӧн челядь. Шуӧны нійӧ пермяккезӧн да зырянаӧн. Кодя отир. И шоныт, и гажа эта странаын. Вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез, а сідзжӧ городдэз да посаддэз - ыджыт богатствоэзӧн тырӧма край. Шонді бы и ӧні пышшӧ татісь (быд годӧ сы коста тӧввез овлӧны), но оз вермы, раз ыджыт тор сылӧн мусӧ шонтӧ. Сія бы и сотӧ гожумнас, но Зарань оз сет. Сія сё медодз чеччӧ асывнас и медбӧръя водӧ рытнас - дозирайтӧ, медбы некинӧс эз сот Шондіыс. Только быд гожумся асылӧ мусӧ да вӧрсӧ вевттьӧ кыз сӧстӧм лысва. Этӧ Зарань одз асывнас, кӧр эшӧ быдӧнныс узьӧны, горзӧ - гажтӧм сылӧ челядьыстӧг. Да и челядьыс сылӧн частожык баитлӧны, кыдз бы адззыны серебрянӧй вӧвсӧ золотӧй додьнас да кайны Енмаас. Одзжык эз веритлӧ, а ӧні веритӧны ни тай, что кымӧрас туйӧ кайнытӧ. Ме бы кайла жӧ сэтчин.