Пос: различия между версиями

Материал из Wiki FU-Lab
Перейти к навигации Перейти к поиску
Нет описания правки
Нет описания правки
 
(не показано 310 промежуточных версий 4 участников)
Строка 1: Строка 1:
Мувыв коԋӧріас, ӧтувтчӧј!
Быль ли, небыль... Важын ни эта вӧлӧм. Сэк и тӧв пӧ абу вӧлӧм таланьын. Ыджыт Шонді абу и вешшывлӧм эна местаэзісь. Пыр вӧлӧма мича да гажа. Быдмӧма сэк татӧн басӧк лапья вӧр - Парма. Олӧмась вӧрас зверь-пӧткапӧлӧс. Отир эшӧ абу на вӧлӧм. Уна ли, етша ли чулалас кад - Пармаыс чужтас зонӧс. Шуасӧ сійӧ Пераӧн. Бытшӧм да кодя быдмас хозяин - и вӧрыслӧ, и муыслӧ. Керас сія аслыс ньӧв, лӧсьӧтас ёссез. Ветлӧтӧ пӧ аслас му кузя, видзӧтлӧ, медбы и пуэс быдмисӧ бура, медбы и зверь-пӧткапӧлӧс оліс бытшӧмика, медбы и чериыс уяліс сӧдз ваэзын. Ӧтпыр Пераыс лэдзчас Кӧсва дорӧ, аддзӧ: мышкыртчӧма кымӧрсянь сизим рӧма Енӧшка да юӧ васӧ. - Тэ мыля юан менам юись васӧ? - юалӧ Енӧшкаыслісь Пера. - Мун татісь. - Ме эг тӧд, что ваыс тэнат, - шуӧ Енӧшка, - а ютӧг ме ог вермы овны. Сет юны пӧттӧдз. - Сета, ежели тэ менӧ кайӧтан кымӧрас. Ме бы видзӧта, мый сэтчин керсьӧ. - Пуксьы, - шуӧ Енӧшка, - сюррезӧ вылӧ. Пера пуксяс сы сюррез вылӧ, мӧтыд и лэбтас сійӧ кымӧрас. Сувтас кымӧрас Пера, и оссяс сы одзын Енма. Кытчӧ оз видзӧт, быдлаын городдэз да городдэз - дӧс алмазісь да чар изісь керӧмась. Быдлаын биэз сотчӧны: ыджытӧсь и учӧтӧсь, гӧрдӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. А шӧрас сотчӧ медыджыт би, Шонді-Би. Охота лоас Пераыслӧ босьтны кӧть неыджыт би тор да лэдзчӧтны сійӧ му вылас. Локтас сія Шонді-Биыс дынӧ да кватитас бы... Сэтчӧ кыдз гымыштас, кыдз вирдыштас - и чапкач Перасӧ ылӧ-ылӧ Би дынсяняс. Пондас усьны Пераыс тартарарыӧ. Но вот кутас кинкӧ сійӧ, лэбтас и пуксьӧтас мыйӧкӧ небытӧ. Видзӧтӧ Пераыс - аддзӧ: пукалӧ сія кымӧровӧй подушкаэз вылын, золотӧй додьын, а кыскӧ сійӧ серебрянӧй вӧв. Бокас сыкӧт пукалӧ басӧкся-басӧк нывка. Синнэс сылӧн лӧз кымӧрись, рожабаннэс - асывся зарниись, юрсиыс - чистӧй золотоись, а паськӧмыс свиттялӧ, нельки синнэз янӧтӧ. - Тэ кин сэтшӧмыс? - юалӧ нывкаыслісь Пера. - Ме Зарань, Шонділӧн ныв. Быд асылӧ ме сайма одзджык Шондіысся и быд рытӧ вода сысся сёрӧнжык. Ме дозирайта, медбы Шондіыс некинӧс эз сот. А тэ мыля павкин Шонді-Биас? - юалӧ сія Пераыслісь. - Ме мӧді лэдзчӧтны сійӧ му вылас, - шуӧ Пера. - А мыйлӧ сія тэныт му вылас? - Медбы городдэз сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь быдмисӧ, кыдз Енмаас. - А кин пондас нія городдэзын овны? - юалӧ Зарань. - Миян тэкӧт челядьным. Эд ме тэныт, тыдалӧ, гленитчи, раз тэ менӧ дорйин, - шуӧ Пераыс. - О-о, смев тэ, зонка. Смев да удав, - шуӧ Зарань, - эшӧ некин эз на лысьт кайны татчӧ, а тэ вот кайин. Эшӧ некин эз на лысьт павкӧтны Шонді-Бисӧ, а тэ павкӧтін. Дорйи бы ме кӧть кинӧс, но тэнӧ эшӧ и радейта. - Сэк лэдзчам мекӧт му вылас, - шуӧ Пера. - Ме мыччала тэныт ассим богатствоэз: керӧссэз да вӧррез, юэз да тыэз, видззез да ыббез. И иньдӧтас Зарань ассис серебрянӧй вӧвсӧ увлань, муыслань. Лэдзчасӧ нія му вылӧ, и Пера пондас мыччавны Зараньыслӧ ассис богатствоэз: вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез. Гленитчӧмась нія Зараньыслӧ, и согласитчас сія кольччыны Пераыскӧт му вылас. Сэк окалас Парма-Вӧрлӧн зоныс Шонділісь нывсӧ. Казялас этӧ кымӧрсянь Шондіыс, лӧгасяс Зараньыс вылӧ и пышшас эна местаэзісь: ась пӧ кынмӧны кӧдзытсяняс. Му вылас сэк жӧ лоӧма кӧдзыт да пемыт, пондӧмась пӧльтны ойся тӧввез, кынмӧмась юэз да тыэз, лым столаэз тыртӧмась быд пельӧсок. Лёк тӧвчик пондӧма гӧрдззыны ассис кузь бӧж, каляннэз пондӧмась уннявны-повзьӧтчыны. Сэк Пера лэбтас Зараньсӧ киэз вылас да пыртас вӧрӧ. И Парма-мамыс примитас нійӧ ласкова и дзебас аслас лапъя да небыт уввез увтӧ. Сизим год сьӧрна абу вовлӧма талань Шондіыс, сизим год сьӧрна олӧмась Пера да Зарань вӧр пытшкын. Сы коста Зарань быдтас ни Пераыслӧ сизим зонӧс - вынася-вынаэзӧ да сизим нылӧс - басӧкся-басӧккезӧ. Зоннэс пондасӧ вӧравны ни, и ныввес - гортовисявны. Ветлӧтас-ветлӧтас кытӧнкӧ Шонді и охота лоас сылӧ видзӧтны, мый ни лоис нылыскӧт. Локтас сія талань бӧр. Сэк жӧ лоас бӧра шоныт да югыт. Пышшасӧ тӧввез и каляннэз, дзебсисяс тӧвчик. Сыласӧ юэз да тыэз, пондасӧ цветитны быдмассэз. Енӧшка мышкыртчас Кӧсва весьтӧ юны. Пондас корны Шондіыс Зараньсӧ, медбы кайис сія бӧр кымӧрас, кытӧн пыр шоныт да гажа, кытӧн быдӧс тырмӧ, мый бы эз ков. Зарань оз бы кай. - Меным, - шуӧ, - татӧн бур. Сэк Шонді пондас грӧзитчыны: - Ме бӧра пышша татісь, ась ті кынматӧ. Зарань и баитӧ: - Сизим год олім - эг кынмӧ. Вӧр шонтіс. - Сэк сота быдӧннытӧ ӧтлаын вӧрыскӧт, - повзьӧтлӧ Шонді. Повзяс Зарань и шуӧ Пераыслӧ: - Только кымӧрас ме верма видзны сійӧ, медбы эз сот. Колас кайны. Каям быдӧнным. Пера и шуӧ: - Ме татӧн чужи, быдми, татчӧ и кольчча. Торйӧтасӧ сэк нія челядьнысӧ кык торйӧн - мукӧдсӧ кольны му вылӧ, мукӧдсӧ кайӧтны кымӧрӧ. Но лӧгасяс сэк Парма-вӧр: - Ме нійӧ шонті, верді, а нія пышшӧны бы. Ась мунӧ Зараньыс ӧтнас, кысянь локтіс, а челядьыс ась кольччӧны му вылӧ! И лӧсьӧтас сія говк: ӧтӧрын ыкӧстан - мӧдӧрын кылӧ. Пондас Зарань кытсавны челядьсӧ, медбы кайӧтны Енмаас: ыкӧстас ӧтӧрӧ - мӧдӧр кылӧ. Сідз нія и янсӧтчасӧ: Зарань мунас лунлань, челядьыс - ойлань. Дыр горзас, корас челядьсӧ Зарань, но нія озӧ кылӧ. Эта коста Шондіыс сыбурна пондас сотны ни, нельки ваэз косьмасӧ, муыс потласяс, быдмассэз кельдӧтасӧ. Нем керны - Зарань каяс кымӧрас ӧтнас, медбы не сетны Шондіыслӧ сотны челядьсӧ. Лишь коляс му вылас ассис серебрянӧй вӧв да золотӧй додь, медбы кӧр-нибудь кайисӧ челядьыс сы дынӧ Енмаас. Эта кадӧ Пераыс ӧктас ассис зоннэсӧ, сетас нылӧ ньӧввез да кайӧтас медвылын керӧс вылӧ мыччавны Шондісӧ. - Видзӧтӧ, - шуӧ сія нылӧ, - вон ыджытся-ыджыт би, Шонді-Би; сысянь быдӧс бурыс: шоныт и югыт, сыснь городдэз быдмӧны. Но сысянь жӧ и быдӧс умӧльыс: сія сотӧ и сія кынтӧ, сія янсӧтіс быдӧннытӧ тіянӧс и менӧ мамныткӧт. Ме пондылі сыкӧт вермасьны, но ӧтнам эг вермы. А ӧні мийӧ унаӧсь. Лэбтасӧ сэк сизимнан зоныс ньӧв и лыясӧ веськыт Шонді-Биас. Ӧтдруг ныкӧт лыяс Пера аслас медыджыт ньӧлісь. Зэгалас быдӧс Шонді-Би, чеччӧвтас сы бердісь ыджыт би тор да киссяс бичиррезӧн омӧн му кузяс. Ӧзъясӧ Пармаын сэк биэз, ыджытӧсь и учӧтӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. И пондасӧ быдмыны городдэз, сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь, кыдз Енмаас. Нія городдэзын важся каддэзсянь олӧ отир - Пералӧн да Зараньлӧн челядь. Шуӧны нійӧ пермяккезӧн да зырянаӧн. Кодя отир. И шоныт, и гажа эта странаын. Вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез, а сідзжӧ городдэз да посаддэз - ыджыт богатствоэзӧн тырӧма край. Шонді бы и ӧні пышшӧ татісь (быд годӧ сы коста тӧввез овлӧны), но оз вермы, раз ыджыт тор сылӧн мусӧ шонтӧ. Сія бы и сотӧ гожумнас, но Зарань оз сет. Сія сё медодз чеччӧ асывнас и медбӧръя водӧ рытнас - дозирайтӧ, медбы некинӧс эз сот Шондіыс. Только быд гожумся асылӧ мусӧ да вӧрсӧ вевттьӧ кыз сӧстӧм лысва. Этӧ Зарань одз асывнас, кӧр эшӧ быдӧнныс узьӧны, горзӧ - гажтӧм сылӧ челядьыстӧг. Да и челядьыс сылӧн частожык баитлӧны, кыдз бы адззыны серебрянӧй вӧвсӧ золотӧй додьнас да кайны Енмаас. Одзжык эз веритлӧ, а ӧні веритӧны ни тай, что кымӧрас туйӧ кайнытӧ. Ме бы кайла жӧ сэтчин.
В. I. Ԋевскіј.
Важ ԁа выԉ праԅԋікјас.
 
Коміӧн лӧԍӧԁіс А Н. Чеусова.
1923 во.
Комі ԋіга леԇан ін.
Сыктывԁін кар.
Тираж 3000
ВАЖ ԀА ВЫԈ ПРАԄԊІКЈАС
 
Праԅԋікјастӧ-ӧԁ ачыс ыҗыԁ мілӧԍта јен-баԏушкоыс лӧԍӧԁӧма“ — ӧні-на шуӧны уна міԉԉон јӧз. Шуӧны, а аԍныс оз гӧгӧрвоны, оз чајтны сіјӧ ыҗыԁ мілӧԍта јенсӧ, јурбітӧмсӧ сылы, праԅԋікјассӧ мортӧн лӧԍӧԁӧмӧн.
Попјас ӧні на віԍтавлӧны: јен-баԏушкоыԁ-пӧ ставсӧ, мыј ем му вылас і му пыщкас, ва вылас і ва пыщкас, вӧчӧма ԋінӧмыԍ квајт лунӧн. Сеԍԍа зев јона муԇӧма, ԁа ԍіԅімӧԁ лунас лунтыр шојтчӧма (јенмыԁ ԁа муԇлывлӧма). Шојтчытӧгыԁ уҗавны јона, тыԁалӧ, ԍӧкыԁ, быԁ квајт лун ужалӧм мыԍԏі ԍіԅімӧԁас щӧктӧма јенмыԁ шојтчыны, субӧтаӧн (шојтчӧгӧн) ԋімтӧма сіјӧ лунсӧ. Јеврејјас быԁ субӧта і празнујтлісны, мі вӧскреԍеԋԋа-ԁај (Крісԏослыԍ быԏԏӧ ловԅӧмсӧ каԅтылам).
Турокјаслӧн, тотарајаслӧн, быԁ пӧлӧс јӧзлӧн асланыс праԅԋік. Крістосӧс јенмӧн лыԃԃыԍјас — Крістослы празнујтӧны; магометанајас асланыс јенлы — Аллаклы, буԃԃістјас — Буԁԁалы. Сіԇкӧ, кымын ԍікас кевмӧм (вера) му вылын, сымын ԍікас јен, сымын пӧлӧс і праԅԋікыс. Крістослы јурбітыԍ попјас кыԇ вермӧны ошкӧны асԍыныс Крістоссӧ, асԍыныс верасӧ; шуӧны сіјӧс меԁ бурӧн, меԁ
веԍкыԁӧн. Мукӧԁ пӧлӧс вераа јӧз: катоԉікјас, магометанјас, буԃԃістјас, ԉуԏеранајас оз ԍетчыны налы, асԍыныс јенјаснысӧ ошкӧны, асԍыныс праԅԋікјаснысӧ праԅԋікӧн лыԃԃӧны. Міјан Сӧветскеј Роԍԍіјаын быԁ пеԉӧсын быԁ-ԍама ԍікас јозыԁ ем. Сіԇкӧ, быԁ лун кӧнкӧ ԁа кӧнкӧ праԅԋік. Ԁугӧԁны праԅԋічајтӧмыԍ ԋекоԁӧс оз поԅ: мыјӧн тӧԁан кӧԁлӧн меԁ бур јеныс.
Магӧметаԋінлы-кӧ шуан: „Іісус Крістос бурҗык тіјан Аллакыԍ,“ сіјӧ теԁ воча шуас; „ен-пӧ ылӧԁлы, Аллакыԁ-пӧ Крістосԍыԁ јона ыҗыԁ. Крістосыԁ-пӧ тіјан сӧмын пророк-на, сіјӧс-пӧ јеннаԁ оз-на пӧԅ шуны."
Буԃԃістлы-кӧ шуан: „міјан Іісус Крістос ыҗыԁҗык тіјан Буԁԁаыԍ, мучітчіс, куліс грека јӧз-вӧсна, сіјӧ скӧрмас ԁај шуас воча: „лаԋт! Крістоснаԁ і ставнаԁ. Аԁԇӧмыԁ ошјыԍан тор. Міјан Буԁаа Крістосԍыԁ воԇҗык овлӧма му вылас, воԇҗык мучітчылӧма ԁа кувлӧма јӧз-вӧсна.“ Збыԉ сіԇ. Буԁԁа воԇҗык Крістос ԁорыԍ овлӧма. Буԁԁалы кеммыԍӧмыԍ важыԍаԋҗык кысԍӧ Крістослы ԁорыԍ. НајӧԅеЈІбԁӧм-ԍерԏі, Буԁԁз КріСтос-моз-жӧ мучггчылӧма ԁа кувлӧма јӧз-вӧсна.
Јеврејкӧԁ венԅыны абу-жо зев бур. Сіјӧ шуас: .Крістосыԁлӧн-пӧ баԏ-мамыс јевреЈЈас вӧлӧмаӧо, Крістосыԁлы јурбітыԍјас бішстјасӧ јевреЈЈаСлыԍ-жӧ гуԍалӧмаӧо. Став віԍтсб ԅіу-
ва вӧчӧм-јылыԍ, аԋԃелјас-јылыԍ, муԏііас-јылыԍ міјанлыԍ-жӧ боԍтӧмаӧԍ."
Веԍіг-ӧԁ јазычԋікјаскӧԁ он зев лыԍт венԅыныԁ. Православԋӧјлыԍ јентӧ быԁногыс најӧ віԁасны, асԍыныс ошкасны.
Кыԇ ен бӧрјыԍ, коԁар бокԍаԋ ен віԁлаԍ, — јен уна, уна і праԅԋік.
Крістослы кеммыԍыԍ поп велӧԁӧ аслас јӧзсӧ сӧмын Крістослы јурбітны. Ԋекущӧм мукӧԁ пӧлӧс јен-пӧ сеԍԍа абу. Буԁԁаӧс-кӧ-пӧ, Аллакӧс јен-пыԃԃі лыԃԃӧны, сіјӧ асланыс ічӧт вежӧрысла, ԃавӧлыс најӧс торкӧ веԍкыԁ тујас петны, ылӧԁлӧ најӧс. Міјан јен-пӧ віԇӧ сещӧм јӧзсӧ му вылас сӧмын аслас ыҗыԁ мілӧԍт-куԅаыс.
— Мыјла-нӧ еԍкӧ Крістос-јенмыс сещӧм ыҗыԁ вӧԉасӧ ԍетӧма ԃавӧлјасыслы: јӧзӧс муԏітны, уна пӧлӧс вера лӧԍӧԁны?
— Сетчӧԇ теԁ ԋекущӧм мог абу, — шуасны попјас: — ԋемтор те он гӧгӧрво.
— Мыјла-нӧ еԍкӧ гӧгӧрвотӧм торсӧ віԍтавлан мем? Мыјла-нӧ велӧԁан? Ԏешкоԃ мыјкӧ тајӧ, Тыԁалӧ, ачыԁ он вежӧрав мыј вылӧ велӧԁан, ԉібӧ ԉока пӧрјавлан мі-вок-коԃсӧ.
Ӧні кежлӧ еновтам попјас-јылыԍ ԍорԋі, праԅԋікјас-јылыԍ ԍорԋітамӧј. Мі со щуім-ԋін: ескӧмыԁ (вераыԁ) уна вӧлӧма, јенмыԁ уна, праԅԋікыԁ вывті-ԋін уна. Крістос вераса јӧзлы быԁлун поԅӧ праԅԋічајтны, кӧԏ ен і
уҗавлы. Воԁ паччӧраԁ ԁа сӧмын шојтчы. Праԅԋікаԁ-ӧԁ, шуӧны-тај вӧлі, оз-пӧ поԅ уҗавны: јен грек суас.
Воԍтам каԉенԁарыԍ апреԉ тӧлыԍ. Кущӧм ԋімыс абу сен! Ӧԏі лунас кымын ԍватӧјлы поԅӧ праԅԋічајтны! Ыҗыԁлун вежон-мыԍԏі ԇоԋ вежончӧж празԁнујтӧны Помалы. Нӧшта сіјӧ вежонас ӧԏі лунӧ празнујтӧны: Агапонлы, Пеԁуллы. Ԍемӧлы, Пеԁӧр Ԍелунскӧјлы, Марко Апінскӧјлы, Платон Стуԃітлы, мучеԋік Јогорлы; мӧԁ лунӧ — Јӧвԏікӧјлы, Мепоԃејлы, Јерӧміјлы, Грігореј Апінскӧјлы. Быԁлун аслыс полӧс уна ԍватӧј. Лыԁтӧм-щӧттӧм ԍватӧјыԁ вӧлӧма.
Сӧмын тајӧјас посԋіԃік ԍватӧјјас. Вічкоыс-кынԇі јӧзыс налы оз і празнујтлыны. Емӧԍ гырыԍ праԅԋікјас, ԁас кык сещӧмыс. Најӧс ӧԏітӧг став православнӧјыс тӧԁӧ, празнујтӧ. На пыщкын меԁ ыҗыԁыс Ыҗыԁлун, сеԍԍа мунӧ ԁас ӧԏі ӧтыжԁа праԅԋік: Рӧштво, Вавежӧԁӧм, Среԏеԋԋӧ, Благӧвешщеԋԋӧ, Вӧԅԋеԍеԋԋо, Тројітса, Шӧр спас (Преображеԋԋӧ), Уԍпеԋԋӧ, Прічістаја, ԅвіжеԋԋӧ, Веԁеԋԋо. Тајӧ ԁас кык праԅԋікыс кынԇі емӧԍ нӧшта бура јон праԅԋікјас: тӧвԍа Мікӧла, тувсов Мікӧла ԁа нӧшта кущӧмкӧ Мікӧла; сеԍԍа Іԉԉа лун, Іван лун, Петыр лун, Пӧкрӧв. Іван поснӧј, Казанскӧј ԁа мукӧԁ пӧлӧс. Уна крам праԅԋік ем: быԁ вічколӧн-ӧԁ аслас праԅԋік. Манастырјасын бара
кущӧмкӧ чуԃӧса вӧчыԍ јен (ӧбраз) віԇӧны ԁај, сылы праԅԋікјас лӧԍӧԁалӧны. Быԁ карын, быԁ волӧԍтын, быԁ ԍіктын (часовԋајасын), быԁ манастырын-ԋін ем кущӧмкӧ ԍватӧј ыҗыԁ пыԃԃі, празнујтӧны сылы. Став праԅԋіксӧ-кӧ еԍкӧ праԅԋічајтны быԁӧнлы — лолыштныԁ он ештыв
Коԁі-нӧ, кор тајӧ праԅԋікјассӧ лӧԍӧԁӧма?
Боԍтам меԁ ыҗыԁ праԅԋіксӧ — Ыҗыԁлун. Кыԍаԋ сіјӧ мунӧ? Поп-ԃак віԍталӧм-ԍерԏі-кӧ, — ачыс Іісус Крістосыс лӧԍӧԁлӧма. Сіԇ-ӧ збыԉыԍ, ԋекоԁ оз вермы тӧԁны. Веԍігтӧ оз вермыны віԍтавны, збыԉ-ӧ вӧлӧма сещӧм Крістосыс му вылас, кущӧмӧс гіжӧны јевангеԉԉӧын. Јевангеԉԉӧјасыс, Іісус Крістос чужӧм, олӧм, кулӧм-јылыԍ гіжӧм ԋігајасыс уна. Сӧмын православнӧј вічко мыјлакӧ ԋоԉлыԍ гіжӧԁсӧ збыԉӧн лыԃԃӧ: Маԏвејлыԍ; Марклыԍ, Лукалыԍ ԁа Іоанлыԍ. Тајӧ ԋоԉ гіжыԍыслӧн віԍтыс Крістос-јывԍыс абу ӧткоԃ, быԏԏӧ оз і ӧԏі Крістос јылыԍ гіжны. Ӧԏі тор-јывԍыс-на ӧԏі мортыс уна ногӧн гіжӧ-а: Марклӧн ӧԏілаын шуӧма: Крістос-пӧ віт ԋаԋӧн верԁіс віт ԍурс мортӧс (гл. 6, ст. 38-44), мӧԁлаын сіјӧ-жӧ шуӧ: ԍіԅім ԋаԋӧн ԋоԉ ԍурс мортӧс (гл. 8, ст. 1 -9). Коԁыслы ескыны? Ԋекущӧм поп ԋі манак інӧн-лаԁӧн оз кужны віԍтавны — коԁјас, кущӧм јӧз гіжӧмаӧԍ
тајӧ јевангеԉԉӧјассӧ. Ԋекущӧм ԋіга-ԍерԏі оз поԅ сіјӧс тӧԁмавны-ԋі.
Во 300 400-мыԍԏі Крістос бӧрын овлӧма ԋіга гіжыԍ, Јевсевіј ԋіма. Сіјӧ, віԍтавлӧма јепіскоп Папіј-јылыԍ. Папіјыс-пӧ овлӧма ԍо во бӧрын Крістос-мыԍԏі, ԁа гіжлӧма быԏԏӧкӧ ԋіга "јенлыԍ велӧԁӧмсӧ вежӧралӧм" (Изʼяснение изречений Господа). Сӧмын Јевсевіјыс ԋігасӧ ас ԍіннас абу аԁԇывлӧма (ӧніӧԇ ԋекоԁ абу аԁԇывлӧма ԋі), јӧз-пыр сӧмын кывлӧма. Папіјлы-пӧ Крістос-јывԍыс, велӧԁчыԍјас-јывԍыс віԍтавлӧма кущӧмкӧ Іван. Іваныс кывлӧма Марклыԍ. Маркыс-пӧ Петыр апостол ԁорын гіжыԍын овлӧма, сен сіјӧ быԁторсӧ і кывлӧма.
Нӧшта Іісус Крістос-јылыԍ вермісны віԍтавлыны рімԉанајас. Најӧ меԁ тӧлка јӧзӧн сіјӧ каԁын лыԃԃыԍлісны, меԁ уна на пыщкын вӧлі велӧԁчӧм мортыс. Быԁԍама торсӧ најӧ гіжавлывлӧмаӧс, быԁтор-јылыԍ пасјылӧмаӧԍ. Сӧмын Крістос-јылыԍ кыв-ԋі-җын. Овліс-кӧ сек јевангеԉԉӧса Крістосыс, поԅіс-жӧ коԁлыкӧ сы-јылыԍ мыјкӧ пасјыны. Абу-тај ԋекӧн.
Јеврејасыԁлӧн јешщӧ уна Крістосыԁ вӧвлӧма. Гӧԉ јеврејјаслӧн вывті ԍӧкыԁ олӧмыс: асланыс озыр јӧзыс ԇесксӧԁны ԁај рімԉанајас нарԏітчӧны. Најӧ пыр віԁчыԍӧмаӧԍ мезԁыԍӧс, Меԍԍіјаӧс, Іісусӧс. Воас-жӧ-пӧ-ӧԁ міјанӧс мезԁыԍыс озыр јевреі-
јасыс ԁа рімԉанаыԍ, ачыс ыҗыԁавны понԁас міјан вылын, саравны (Крістосӧн шуԍыны). Уна сещӧм Меԍԍіја волывлӧма Јеврејјаслы. Коԁі на пыщкын јенмыс — коԁ тӧԁас.
Ӧԁва-кӧ поп-ԃак віԍтавлан-коԃ Іісус Крістосыс коркӧ му вылас овлӧма. Јеврејјасыԁлӧн со уна Іісус вӧвлӧма, Іісус Крістос-јылыԍ стӧч гіжӧԁ ԋекӧн ԋекущӧм абу, јевангеԉԉӧјастӧ абу Крістослӧн велӧԁчыԍјасыс гіжӧмаӧԍ, а мукӧԁ јӧз.
Јен-јылыԍ ем бур ԋіга Ԍԏепановлӧн „Кыԇ лоӧма міјан јен" (Происхождение нашего бога). Коԁлы колӧ тӧԁны Јен-јылыԍ лыԃԃӧј. Мі ӧні сӧмын праԅԋікјас-јылыԍ віԍталамӧ.
Поп-ԃак велӧԁӧм-ԍерԏі Ыҗыԁлунтӧ ыс јен-баԏушкоыԁ, Іісус Крістосыс лӧԍӧԁӧма. Апостол Павел-пӧ корінпјанајаслы гіжӧ (гл. 5, ст. 7.): Наша пасха за нас пожрен Христос... будем праздновать не в квасе ветхом.“ Ачыс-пӧ Крістосыԁ велӧԁчыԍјасыскӧԁ празнујтіс паскасӧ кулӧм воԇвылас.
Збыԉ-кӧ вӧвлывлі Крістос пророкыс, сіјӧ празнујтліс јеврејскӧј паска. Тајӧ праԅԋіксӧ јеврејјас лӧԍӧԁлӧмаӧԍ Јегіпетскӧј пԉеныԍ мынӧм-мыԍԏі. Паскаыс јеврејскӧј кыв і ем: праԅԋік опресноков *)
Меԁвоԇԇа православнӧј јӧзыс паскатӧ
 
*) Ӧпреснок — ловԅӧԁтӧм ԋаԋ, сӧчӧн.
ез ӧԏі лунӧ празнујтлыны. Коԁ-ԍурӧ јеврејјас-моз пекԋічаӧ празнујтлісны — пекԋічаӧ-пӧ Крістосыԁ мучітчіс-ԁа; мукӧԁыс вӧскреԍеԋԋаӧ — Крістос ловԅан лунӧ. Ԁыр најӧ сіԇі венԅісны, мӧԁа-мӧԁыслы ез ԍетчыны. Сеԍԍа Ԋікејскӧј карӧ чукӧртчылігӧн шуісны ӧԏі лунӧ празнујтны.
Сіԇкӧ міјан Ыҗыԁлуныԁ (паскаыԁ) јеврејскӧј ԋіԍӧ православнӧј праԅԋік. Лӧԍӧԁлӧмаӧԍ сіјӧс міјан-коԃ-жӧ јӧз, абу ачыс Крістос-јенмыс.
Јенлы ескыԍјас шуасны: „меԁ-пӧ ез-кӧ ачыс Крістосыс лӧԍӧԁ паскасӧ, пыр празнујтам; Крістосыслыԍ мучітчӧмсӧ, кулӧмсӧ ԁа ловԅӧмсӧ каԅтылам."
Меԁ-нӧ тајӧ праԅԋікыс сіԇ, мукӧԁыс-нӧ? Најӧс коԁ лӧԍӧԁліс? Мыј-понԁа? Боԍтам Рӧштво лібӧ Прічістаја (Рождество Богородицы). Тајӧ лунјасас каԅтылӧны Іісуслыԍ чужӧмсӧ ԁа сіјӧ мамлыԍ. Віԍтыс ԇік мојԁ-коԃ тајӧ праԅԋікјас-јылыԍ.
Ӧнӧԇ, мі ог тӧԁӧј, збыԉ-ӧ вӧвлі јевангеԉскӧј Іісусыс. Абу еԍкӧ, буракӧ, вӧвлӧма.
Іісусыслӧн чужӧмыс му вылас аслыс пӧлӧс: сіјӧ-пӧ баԏтӧг лоӧма, мамыс ныв. Сещӧм ԃівӧтӧ ӧні он кывлыв. Ԋекоԁ ԋекыԍ оз віԍтавлы: со-пӧ баԏтӧг кага чужӧма, нывбаба вајӧма, некоԁкӧԁ ез гуԉајтлы-ԋі ԋемтор-ԁа,
Војԁӧр, јона важӧн, тащӧм ԃівӧјастӧ јона віԍтавлӧмаӧԍ. Грекјас вӧлӧм шуӧны асԍыныс уна нывбаба Јенмӧс піавліг мужіктӧг. Веԍіг ӧԏі мужік-јен налӧн кагасӧ вајлӧма. Сіјӧ-ӧмӧј абу ԃівӧ! Мукӧԁ пӧлӧс јӧзлӧн ташӧм віԍтјасыс јен-јывԍыныс емӧԍ-жӧ.
Јеврејјас грекјаскӧԁ аԁԇыԍлывлісны, волыԍлісны мӧԁа-мӧԁ орԁас. Кывлывлісны налыс баԏтӧг јен-чеԉаԃсӧ чужӧмтӧ ԁај ас јен-јывԍыс сіԇі лӧԍӧԁісны.
Јен-нога олыԍјас шуасны: "грека јӧзыԁлӧн ԃерт баԏтӧгыԁ кагаыԁ оз чуж. Јенмыԁлӧн быԁтор вермас лоны."
Ескам інӧ јенмыԁлы ԁа сіјӧ мамлы. Мыј керан. Јенмыԁ быԁтор-ԋін ԋінӧм абуԍыԁ вӧчӧма-ԁа, гашкӧ і тащӧм ԃівӧыс щӧщ артміс. Боԍт-жӧ ԁа војԁӧр мамтӧ лӧԍӧԁ, сеԍԍа ачыԁ чуж!
Боԍтам посԋіҗык ԍватӧјјасӧс. Јеншжаԁ-ӧԁ му вылын-моз быԁԍама ԍікас олыԍыс ем: гырыԍыс і посԋіыс. Јенмыс, сылӧн мамыс, сеԍԍа кымынкӧ ԍватӧј — меԁԍ гырыԍјасыс, јонјасыс. На бӧрын шӧркостјас, посԋіјас кысԍӧны, сеԍԍа быԁԍама чеԉаԃ чукӧрыс: аԋԃелјас, аркаԋԃелјас. Меԁ кывзыԍјасыс јӧзыԁлыԍ јен мамыс, Іԉԉа пророкыԁ. Мікӧла угоԃԋік баԏушкоыԁ. Сӧмын јонҗыка јурбіт налы, кор мыј колӧ, кызҗык ԍіԍјас ломԇӧԁав најӧ ԍерпас (карԏіна) воԇӧ. унҗык моԉебенјас сылӧԁ ԁа бурҗыка пӧп-ԃаклы мынтыԍ — ста-
выс лоӧ тенаԁ колӧм-ԍерԏі. Нӧшта колӧ кужны корны коԁлыԍ мыј. Іԉԉа пророклыԍ зер корӧны, Мікӧла угоԃԋік ва вылын віԇӧ быԁ омӧԉԍыс і прітчаԍыс. Сӧмын-тај јен мам меԁ бур: быԁторјыԍ віԇӧ і мезԁӧ. Шӧр-коԃԃӧм ԍватӧјјас: Ԍергеј Раԁоԋежскӧј, Пеԁӧԍеј Печӧрскеј, веԉікомучеԋіча Варвара абу зев вынаӧԍ, оз вермыны пыр отсаԍны. Посԋіјасыс — Пуԁ-ԁа, Пеԁул-ԁа, коԁ-ԁа зев-ԋін еща вермӧны отсаԍны. Кеммы кӧԏ ен налы. Аԋԃелјас ԁа аркаԋԃелјас оз ештывны бара ԁај, вывті уна налӧн уҗыс. Колӧ-ӧԁ со быԁ морт бӧрԍа вӧтлыԍны, віԇны најӧс омоԉјасыԍ, грекӧ вӧјӧмыԍ; венԅыны, коԍаԍны ԃавӧлјаскӧԁ морт ловјас-вӧсна; кыскавны најӧс рајӧ.
Ԋекыԇ оз поԅ каԅтывтӧг овны тащӧм ԍватӧјјасӧс.
Праԅԋікјасыԁ, тыԁалӧ, зев ԋімкоԃ јенмыԁлы. Попјасыԁ-тај сек уна ԍӧм вылӧ озыр јӧзыԁлы ӧбӧԃԋајас ԍылӧны, акапіста моԉебеніас, панапіԁајас. Јен ԁа ԍватӧјјас отсӧгӧн пыртӧны, гӧтралӧны, ԇебӧны јӧзтӧ.
Јентӧ ԁа ԍватӧјјастӧ каԅтылӧмыԍ кујім бур ӧтпырјӧ артмӧ: јенлы ԋімкоԃ, попјаслы јон нажӧтка, озырјас матыԍмӧны рајӧ.
Гӧԉ јӧзыԁлӧн ԍӧмыԁ абу ӧбӧԃԋајастӧ ԁа моԉебенјастӧ ԍылӧԁныԁ, ӧтарӧ грекӧ вӧјан: кӧԅајінјастӧ віԁан-ԁа, чіна-лаԍта јӧзлыԍ он кывзы-ԁа, ԃерт сеԍԍа аԁӧ воан.
Гашкӧ-нӧ праԅԋікјасас гоԉ јӧзлы кокԋіԁҗык,
ԁолыԁҗык овныс-ԁа?
Кокԋіԍалӧма-ԋін. Пабрікајасын, завоԁјасын сар-ԁырјі уҗалыԍјасыԁ быԁ праԅԋік уҗавлісны. Креԍԏанаыԁ еԍко ез-ԁа, ԋекущӧм бур-жӧ сеԍ ез лолы. Уҗтӧгыԁ нӧшта јонҗыка щыгјавлісны. Гӧԉ мортыԁ праԅԋікјасаԁ асыввоԇԍаԋ вӧлі мунас вічкоӧ, јӧжгыԉтчас, сувтас, коԋӧр, кытчӧкӧ пеԉӧслаԋҗык. Јурбітӧ, вежалӧ озыр јӧз выԉӧ. Озыр јӧзыԁ сулалӧны воԇын: јен ԁорын, поп ԁінын. Озыр мортыԁлы попыԁ сувтас паныԁ каԃітчігаԁ ԁа копраԍӧмӧн ӧвтыштас сылы каԃілӧнас, гӧԉ берԁтіыԁ сӧмын чішԋітыштас, оз веԍіг віԇӧԁлы сы вылӧ. Ԍывԍӧм бӧрас озырыԁлы бԉуԁјӧн прӧскур петкӧԁасны, гоԉтӧ зіԉӧны вӧтлыны, меԁ еԍкӧ мыјкӧ оз гуԍав ԋі пакӧԍԏіт. Ԍывԍытӧԇыс поп петалас амвон вывԍаԋ јозӧс велӧԁны јен-ногӧн овны, повны сыыԍ, кывзыны ԁа віԇны сарӧс ԁа озыр јӧзӧс, лӧԋа пыкны асԍыԁ шогтӧ ԁа ԍір курыԁ олӧмтӧ. Зыԋгыны-пӧ ԁа нораԍны оз ков. Зіԉа-пӧ колӧ уҗавны, пӧкаітчыны унҗыкыԍ, вічкојасӧ ԍӧм унҗык ԍетны. Ԇескыԁ олӧмсӧ ԁа шогсӧ-пӧ јен-баԏушкоыԁ ачыс ыстӧ, віԁлалӧ сіјӧн міјанӧс. Менам велӧԁӧм-ԍерԏі-кӧ-пӧ оланныԁ -- мӧԁар југыԁас рајӧ, воанныԁ.
Кущӧм бара сіјӧ рајыс ем-а? Ԋекоԁ-на ӧнӧԇ абу аԁԇывлӧма сіјӧс, ԋекоԁ сы-јылыԍ збыԉсӧ ԋемтор оз тӧԁ. Сӧмын-пӧ вывті ԍӧ-
кыԁ сетчӧ пырныс. Унҗыкыс аԁӧ, ԃавӧл ԁінӧ веԍкалӧны. Сен-пӧ јӧзтӧ пӧԍ скӧвӧрԁа вылын пражітӧны пуан ыргӧн вомас кіԍԏалӧны. Пыр-пӧ бі піын лоӧ овны. Бр-р! Гарыштан ԁа быԏԏо кӧԇыԁ ваӧн кіԍкаласны. Талаԁораԁ ԍӧкыԁ овны, ԁај воԇӧ вылӧ аԁӧн повԅӧԁлӧны. Кыԍ бара сіјӧ ԃавӧлыс лоӧма? Мыјла аԁсӧ лӧԍӧԁлӧма?
Попјас віԍталӧм-ԍорԏі ԃавӧлтӧ ачыс ыҗыԁ мілӧԍта јенмыԁ вӧчлӧма. Воԇынас-пӧ ԃавӧлыԁ бур аԋԃелӧн вӧлӧма. Сеԍԍа лептыԍны понԁӧма аслас ԋімӧн, ыҗыԁӧ пукԍыны. Ӧԁва-кӧ-пӧ јенсӧ абу кӧсјылӧма панјыны ыҗыԁалӧмнас. Јенмыԁ лӧгаԍӧма сы вылӧ ԁај ԃавӧлӧ пӧртӧма. Ӧні сеԍԍа бур јӧзыԁлы муԏітчӧ: ачыс налы ԉок вӧчӧ, најӧс быԁԍама ԉок вылас ԁа омӧԉ вылас тојлӧ.
Гӧԉ мортыԁ вічкоыԍ петӧм-мыԍԏі унаыԍ аскежас мӧвпавлывлӧ: кыԇ-нӧ-пӧ тајӧ сіԇ? Јенмыԁ міјан бур, гыж ыжԁа сылӧн ԉокыԁ абу-ԋін. Веԍіг сы щӧктытӧг-пӧ ӧԏі јурԍі јурԍыԁ оз уԍ. Быԁлаын пӧ-ӧԁ сіјӧ. Сытӧм іныԁ-пӧ ԋекӧн абу; му вылын-ԋі му пыщкын, ва вылын-ԋі ва пыщкын. Кыԍ-нӧ ескӧ ԃавӧлыс? Кӧн сіјӧ олӧ быԁлаын-кӧ бур јенмыс? Оз-жӧ ӧтув овны? Ме ногӧн-кӧ бур јен ԁінаԁ ԃавӧлыԁлы абу ԋін места, мӧԁлаӧ колӧ мунны. А кытчӧ мунан быԁлаын јен-ԁа, ас бурнас. Јенмыԁ-кӧ ӧтувтчӧмӧн ԃавӧлыԁкӧԁ олӧ, сіјӧ абу-ԋін бур јен. Сіԍ чута картупеԉ-
ӧс-тајнӧ еԍкӧ огӧ-ԋін бур картупеԉӧн шуӧј.
Сеԍԍа јенмыс-кӧ-нӧ меԁ ыҗыԁ став вылас, быԁтор вермӧ вӧчны, бур, — мыјла-нӧ еԍкӧ ԉокыслы леԇіс кыптыны, ез помав сіјӧс первојԍаԋыс? Быԁтор вермыԍыԁлы ез-ԋін ков ԉокыԁлы вӧԉатӧ ԍетны, јӧзӧс грекӧ вӧјтны ԁа быԁ омӧԉсӧ вӧчны.
Мӧвпалас, мӧвпалас таԇі гӧԉ мортыԁ ԁај шогӧԁас сіјӧс тајӧ ԁумјасыԁ. Гортас пырас ԁа нӧшта ԍӧкыԁ лоӧ: баба ружтӧ віԍӧ, чеԉаԃ равзӧны, ԍојны корӧны. Чужӧмјас ԋајтӧԍ, ԁӧрӧм-гач кіԍԍӧма, куш јајыс тыԁалӧ. Кӧлуј руз-раз җоҗ паԍтала шыблалӧмаӧԍ. Он-кӧԏ еԍкӧ кыв ԋі аԁԇы меԁ ԋемтор. Ԍӧлӧм-ыԁ потны кӧсјӧ. Паԍталас кіулас ԍуран паԍсӧ, швачкас ӧԇӧснас,--ԁа кабакӧ. Јуас сен, коԍаԍас, піԋаԍас ӧԏікӧԁ-мӧԁкӧԁ, мӧԁӧԁчас гортлаԋ. Паныԁ сылы міча паԍкӧма барінјас локтӧны. Пӧтӧԍ, гажа налы; вом паԍтанас ԍералӧны. Ԋекущӧм аԁыԍ ԋі ԃавӧлыԍ оз повны.
Гӧԉ морт скӧрысла ку пыщкас оз тӧр: віԁчӧ, маԏкӧ озыр јӧз вылӧ. Ԃеԍатскӧјјас кутасны ԁа чіжовкаӧ сіјӧс тојыштасны кӧԇыԁ інӧ. Паԉалӧм бӧрын став лыыс сылӧн віԍӧ, воԁ кӧԏ воԉпаԍӧ. Чіжовкаыԍ леԇӧм-мыԍԏі мунас уҗавны. Уҗалас вӧв-моз, ԍетасны грӧш. Праԅԋік воас, бара вічкоӧ мунӧ. Сен поп аԁӧн повԅӧԁлӧ. Луннас кабак ԁа чіжовка. Крам праԅԋік лунӧ нӧшта омӧԉ. Ԍіктјасын
лун вітӧ-квајт воԇвыв праԅԋікӧԇыс понԁасны лӧԍӧԃчыны: чышкыԍны, мыԍкаоны, сур пуасны. Вечерԋаԍаԋыс нывбабајас пукԍылан ін оз аԁԇывны: пуӧны ԁа пӧжалӧны. Праԅԋік лунас вічкоӧ ветласны, ӧбӧԃԋа сулаласны, сеԍԍа гортас ԍојыштасны, јуыштасны, ԁа — мужікјас кабакӧ мунасны, нывбабајас оз-жӧ коԉтчыны: гортас јуасны ԁа мыј-ԍурӧ сӧрӧны.
Праԅԋікјасаԁ сомын поп ԃаклы лӧԍыԁ. Ԋаԋтӧ, јајтӧ, коԉктӧ, черіјастӧ ԁоԃԃӧн кыскымӧн вајасны.
Вічко старӧсталӧн олӧмыс абу-жӧ шыбытана. Во кујім-ԋоԉ кӧ старӧстаалас — овмӧсыс вежԍас: выԉ керка карта сувтӧԁас, вӧв ԋӧбас, мӧссӧ соԁтас, му віԇ вӧчас.
Сіԇкӧ-тај тајӧ праԅԋікјасыԁ гӧԉ јӧзтӧ нӧшта гӧԉмӧԁӧны, поп ԃакӧс озырмӧԁӧны ԁај.
Вӧвлывліны нӧша міјан мукӧԁ ԍікас праԅԋкјас, сарскеј лунјас. Чужӧмсӧ і кулӧмсӧ сарјасыԁлыс, гӧтраԍӧмсӧ і саравны пукԍӧмсӧ празнујтлім. Ԋім лунсӧ налыԍ ԋекор ег вунӧԁлӧј-ԋі. Сарскеј лунјасаԁ сарыԁ гӧԍԋечавліс міԋістрјассӧ, губернаторјассӧ, чіновԋікјассӧ: јуісны, ԍоісны, гажӧԁчісны накӧԁ тајӧ лунјасӧ. Сӧмын-тај сарскеј лунјасаԁ ез уԍлыны тӧԁвылас сарыслы гырыԍ карса уҗалыԍ јӧзыԁ ԁа креԍԏанаыԁ.
Шуасны: праԅԋіктӧгыԁ пӧ-ӧԁ он вермы
овны. ԁугԁывтӧг, ԋӧԏі щојтчытӧг оз-жӧ поԅ ужавны.
Сіјӧ сіԇ. Шојтчӧг уҗалыԍ јӧзлы колӧ. Сӧмын мыјла сіјӧ луннас сарсӧ ԁа ԍватӧјјассӧ каԅтывныс?
Ӧніја Сӧвет-влаԍтыԁ быԁ уҗалыс мортлы быԁ вежонын ԍето ӧԏі лун шојтчӧг. Сіјӧ оз урчіт шојтчӧг лунсӧ: ԇік-ӧԁ ӧткоԃ кущӧм лунӧ шојтчыны. Важ-моз-кӧ вӧскреԍеԋԋајасӧ шојтчам, сіјӧ важыԍаԋ велалӧмаӧԍ-ԋін сек уҗавтӧг овны ԁа сіјӧн.
Тајӧ шојтчӧг лунјас кынԇіыс; Сӧветскӧј влаԍтлӧн нӧшта праԅԋікјас лӧԍӧԁӧмаӧԍ. Сек уҗалыԍјас каԅтылӧны асԍыныс кущӧмкӧ ыҗыԁ бур вӧчӧмтор, асԍыныс ԍӧкыԁ олӧмсӧ кокԋӧԁӧм-куԅа. Сещӧм праԅԋік 25 лунӧ окԏабр тӧлыԍын. Тајӧ луннас 1917 воын Роԍԍіјаын карса уҗалыԍјас ԁа креԍԏанајас ԇікӧԇ мынтӧԁчісны озыр кіпоԁулыԍ, мырԃԃісны налыԍ став мусӧ і озырлунсӧ уҗалыԍјаслы.
Быріны помешщікјас, ісправԋікјас, губернаторјас. ԅемскӧј начаԉԋікјас. Бырі тајӧ вірԋоԋалысјассӧ віԇыԍыс — сарыс.
Сулалӧ-ӧ каԅтывны тајӧ лунсӧ уҗалыԍ јӧзлы? Сулалӧ. Быԁ мортлы колӧ тӧԁны. Ез-ӧԁ кокԋіԁа шеԁ вӧԉаыс ԁа ас-ԍерԏі олӧмыс карса уҗалыԍ јӧзлы ԁа креԍԏаналы. Уна морт ловсӧ асԍыс пуктјс, уна вір кіԍԍіс озырјаскӧԁ вермаԍігӧн, наыԍ мезԁыԍігӧн. Тајӧ
луныс міјан меԁ ыҗыԁлуныс і ем. Крістосыԁлыԍ ловԅӧмсӧ ԋекоԁ ег аԁԇылӧј. Ԋекоԁ збыԉыԍсӧ оз тӧԁ вӧлӧма-ӧ коркӧ сіјӧ. Гашкӧ ԇік лолытӧм торсӧ каԅтылам ԁа праԅԋічајтам. 25-ӧԁ лунаԁ окԏабрын карса уҗалыԍјас ԁа креԍԏана ловԅісны, кокԋіԁа ас вӧԉаыԍ лолыш-тісны. Мезԁыԍісны најӧ немӧвӧја нарԏітыԍјасыԍ, вірјуыԍјасыԍ, озыр јӧзыԍ. Тајо лунсӧ веԍіг мукӧԁ муын олыԍјас тӧԁӧны. Та-јылыԍ гашкӧ ԍурсыԍ унҗык ԋіга-ԋін гіжӧма-і, воԇӧ вылӧ меԁ збыԉсӧ понԁасны тӧԁны уҗалыԍ јӧзыслыԍ мынтыԍӧмсӧ.
Мӧԁ ыҗыԁ праԅԋік певраԉ тӧлыԍын. Сек каԅтывԍӧ меԁвоԇԇа паныԁ сувтӧмыс карса уҗалыԍјаслӧн ԁа креԍԏаналӧн важ влаԍтлы. Сек чӧвтісны сарӧс. Ԋемԁумајттӧг сарԍаԋ ез боԍтчыны выԉ ногса олӧмтӧ лӧԍӧԁны. Сіјӧс чӧвттӧг воԇо уҗ нуӧԁны ез поԅ. Уна јӧз-на міјан пышкыԍ мувывса јенмӧн сіјӧс лыԃԃісны, ескісны сылы быԁторјыԍ. Чајтісны сарӧс гӧԉ јӧз ԁор оліг. Еԍкӧ сіјӧ пыр озырјас-понԁа тӧжԁыԍіс. Најӧс нӧшта јона озырмӧԁӧм куԅа војна кыпӧԁіс. Уҗалыԍ јӧзыԁлыԍ ԁа креԍԏаналыԍ олӧмсӧ кыԇ мыј верміс ԍӧктӧԁіс, пӧԁтіс најӧс уҗнас ԁа пемыԁнас. Прӧстӧј јӧзыԁ-ӧԁ о-ок кущӧма сарыԁлы ескылісны, вылӧ сіјӧс пуктылісны, 1905-ӧԁ воын-на ӧкмысӧԁ лунӧ јанвар тӧлыԍын ԍо ԍурс морт гашкӧ сарскеј патретјасӧн, ӧбразјасӧн, зібјыв спасјасӧн локтісны сар ԁінӧ кор-
ны отсӧг, нораԍны вывті јона нарԏітчыԍ помешщікјас ԁа озыр јӧз-вылӧ. Ыҗыԁ мілӧԍта сарыԁ отсӧг-пыԃԃіыс ԁа ԁорјӧм-пыԃԃіыс лыјлыны најӧс щӧктјс. Кымын мортлы ԏурмаӧ лоі пырны тајӧ лун куԅа!..
Шајпај муні јӧзыԁ. Ескӧм сарлы бырі. Тајӧ лунас мі каԅтылам мыжтӧм мучеԋікјасӧс, коԁјасӧс лыјлісны Піԏірын сар ӧшіԋ-улын. Віјӧм јӧзыԁ тујԁісны міјанӧс корԍны воԉа, овны, уҗавны аслыԁ і ас вӧԉаыԍ.
Ем нӧшта праԅԋік став мувыв карса уҗалыԍјаслӧн і креԍԏаналӧн, праԅԋік 1 маја. Тајӧ праԅԋіксӧ лӧԍӧԁлӧмаӧԍ Прантсіјаын, Паріж карын, 1889 воын. Став госуԁарствоԍыс чукӧртчылӧмаӧԍ сетчӧ бӧрјом јӧз уҗалыԍ піыԍ тӧлкујтны олӧм вылӧм-јылыԍ, корԍны туј мезԁыԍны озырјасыԍ, перјыны кокԋіԁҗык олӧм. Шуԍӧмаӧԍ сен празнујтны быԁлаын 1 мајӧ. Сек-пӧ, тулыснаԁ ставыс ывлавылас ловԅӧ. Гӧгӧр гажа, міча. Меԁ-пӧ сек, коԋӧр, уҗалыԍ морт саԃмылас ԉок оломыԍ, ԋімкоԃаԍас аԁԇан торнас, меԁ віԇӧԁлас сӧстӧм- јенежас ԁаі мӧвпыштас: „мыјла, мыј-вӧсна сещӧм ԍӧкыԁ овны сылы гажа ывлавылас?“ Карса ужалыԍјаслы ԁа креԍԏаналы ԍӧкыԁа овԍӧ вывті уна уҗысла, јона ԇескӧԁӧны ԁа нарԏітӧны најӧс вермана јӧз. Сарјас, короԉјас, озыр јӧз барыш куԉӧм-вӧсна піԋаԍӧны, коԍаԍӧны (воутӧны) мӧԁа-мӧԁыскӧԁ, віјалӧны уҗалыԍ јӧзтӧ.
Аԍныс-тај оз ылавны војна вылаԁ мунны, мукӧԁӧс ыстӧны ас-пыԃԃіыс. Шуӧмаӧԍ тајӧ праԅԋікас став уҗалыԍыслы петны ывлаӧ, ветлӧԁлыны плагјасӧн уԉіч-куԅа ԍыліг-тырјі, корны сарјаслыԍ, короԉјаслыԍ, озыр јӧзлыԍ кокԋӧԁ олӧмлы, чінтыны кӧкјамыс часӧԇ уҗалан лун, помавны војнајас.
Сіԇі ј вӧчісны уҗалыԍјасыԁ. Чујмісны озыр јӧз, полӧны збој ԍуԍ уҗалыԍјасыԍ. 1 мајаыԁ налы страԍт-коԃ вӧлі. Понԁісны зіԉны пӧԁтыны сіјӧс, ӧлӧԁны праԅԋічаітӧмыԍ. Лыјлыны кутісны праԅнјчајтыԍјассӧ, ԍӧмсӧ сіјӧ луныԍ ез кутны мынтыны Міјан Рԍԍіјаын уҗалыԍјасыԁлы веԍіг чукӧртчывныс ӧԏілаас ез леԇлыны, пыр вӧлі воасны-ԁа — коԁсӧ лыјласны, коԁсӧ ԏурмаӧ пукԍӧԁаласны. Уна морт лов боԍтлісны 1 мајаын. Міјан Роԍԍіјаын јавӧтӧ. ревоԉутсіјаӧԇыԁ ез і лыԍтлыны праԅԋічајтлыны. Ӧні ревоԉутсіја бӧрас быԁ во-на праԅԋічајтлјсны, мукӧԁ госуԁарствоын ԁорыԍ нӧшта бурҗыка. Міјан-коԃ вӧԉаа олӧмыс-ӧԁ ԋекӧн абу. Ԋекущӧм помещщікыԍ ԋі озыр мортыԍ ӧні оз ков повны. Став влаԍтыс, олӧм нуӧԁӧмыс уҗалыԍ ԁа креԍԏана кіын. Мукӧԁлаын Сӧветԍкӧј влаԍтыԁ ԋекӧн-на абу. Уҗалыԍјаслы ԁа креԍԏаналы ԍӧкыԁа-на овԍӧ. Најӧ 1 мајатӧ празнујтігӧн пыр-на корӧны чінтыны ужалан лунсӧ 8 часӧԇ ԁа помавны војна. Міјанлы ӧні сещӧм торјастӧ оз-ԋін ков корны. Важ-
ӧн-ԋін час лыԁтӧ ужалыԍјасыԁлы чінтісны, војнатӧ ас вынӧн кусӧԁісны.
Кыԇ-жӧ колӧ коԉԉавны 1 мајасӧ ӧніја каԁын? Ставным мі тӧԁам быԁторјыԍ суԇԍытӧмнымӧс. Куԅа војујтігаԁ быԁ бурыс, быԁ чукӧртӧмыс ԁа воԇӧ вылӧ лӧоӧԁӧмыс бырі, жугавлі, кіԍԍіс, омӧԉтчіс. Ԋаԋыԁ-і, новлан кӧлујыԁ-і, паԍкӧмыԁ-і, ԁозмукыԁ-і, — ставыс бырі. Тујјас җугавлісны. Отсӧг віԁчыԍны ԋекоԁԍаԋ. Аслыным колӧ ставсӧ ԇоԋтыны ԁа лӧԍӧԁны. Еновтчам-кӧ — ԇікӧԇ вошам, помаԍыс оломным. Озыр јӧзыԁ бӧр кабыртасны міјанӧс. Сіԇкӧ, колӧ тујјас лӧԍӧԁны, карса уҗалыԍјаслы ԋаԋ ԁа лес ԍетны. Кӧԇыԁ пабрікајасаԁ, завоԁјасаԁ щыг мортыԁ он-ԋін јона уҗав. Карса уҗалыԍтӧ-кӧ ԃеревԋаыԁ оз понԁы верԁны ԁа шонтыны, оз ло сылы паԍкӧм ԋі кӧмкот, кӧрта кӧлуј ԋі веԍіг аслыс ԍојны ԋаԋыс.
Мыјнӧ керны, меԁ сещӧм ԃівӧыс оз ло колӧ ставыслы уҗавны, отсавны мӧԁа-мӧԁлы мыјӧн верман.
Сы-вӧсна тајӧ мӧԁа-мӧԁлы отсӧг куԅаыс, коммуԋістјас шуԍісны праԅԋік 1 мајаӧ уҗавны кущӧмкӧ ӧтув уҗ. Уҗалӧны најӧ пабрікајасын, завоԁјасын, склаԁјасын, маԍԏерскејјасын. Уна кӧрттуј лӧԍӧԁісны, уна паровоз ԁа вагон ԇоԋталісны, пес кералісны, гӧрісны-кӧԇісны красноармејскӧј ԍемјалы, тӧвар груԅітісны, тӧвар ректісны, боԉԋічаіас
весалісны — чышкісны-мыԍкісны, туј вывјас, ӧграԁајас іԁралісны, песлаԍісны, уна быԁ-ԍама ԍікас уҗсӧ вӧчісны најӧ бур вылӧ став уҗалыԍ јӧзлы.
1 маја-кынԇі коммуԋістјасыԁ быԁ субӧта ӧтув уҗтӧ нуӧԁлісны. Помаласны асԍыныс лунԍа уҗнысӧ, рытнас кытчӧкӧ ӧтув уҗавны чукӧртчасны.
Помешщікјасыԁ ԁа-озыр јӧзыԁ ез чајтлыны міјанӧс верміг кок вылӧ сувтны. „Җӧмԃасны-пӧ регыԁ: щыгысла ԁа кӧԇыԁысла кокјаснысӧ ԋужӧԁасны.“ Ез-тај ло на ног. Војна вылаԁ вермім најӧс, ԁај щыгыскӧԁ і коԇыԁыскӧԁ кужам вермаԍныс. Ԋӧҗјӧԋікӧн быԁ-тор лоас. Ставныс кӧмаԍасны і паԍтаԍасны, щыгла кулыԍ бырӧ і. Сӧмын ӧԁјӧнҗык коло шыбытны важ праԅԋікјассӧ. Кымын уҗавтӧм лун ӧԁ со вошӧ вӧлӧм міјан во гӧгӧр чӧжӧн! Каԅтывны колӧ асԍыным ыҗыԁ лунјассӧ, ԁа ӧтув уҗавны сек бур вылӧ став уҗалыԍ јӧзыслы.
А. Чеусова.
Комі ԋіга леԇан інын ԁа Общесгвеннӧј лавкајасын вузаԍԍӧны со кущӧм комі ԋігајас:
1. Комі ԍыланкывјас .... — 60 ур.
2. Комі мојԁанкывјас .... 1 ш. 20 „
3. Посԋі чој воклы мојԁанкывјас .... 2 ,, 50 ,,
4. Гӧрԁ пӧԉан .... 3 ,, 50 ,,
5. Выԃԃіоны вевӧтчан (пермак ԍорԋіногӧн) .... 4 „ 50 ,,
6. Војтӧв шувгӧм .... 3 ,, — ,,
7. Бобӧ-бобӧ .... 1 ,, 20 ,,
8. Парма јоԉ .... 1 ,, 50 ,,
9. Шонԁі петігӧн ԇоріԇ коԍміс .... 5 ,, — ,,
10. Каԉенԁар 1923 во вылӧ .... 8 ,, — ,,
11. Комі граммаԏіка туј піԍкӧԁыԍ .... 15 „ — „
12. Шонԁі југор .... 7 ,, 50 „
13. Шыпас јӧртӧԁ .... 3 ,, — „
14. Мувыв чужом југԁӧԁӧм . . 4 * .
15. Мошщі-јылыԍ................ 70 в ,
16. Кыԇі лоі морт ............. — „ 50 ,
17. Вотјас (налогјас-јылыԍ) . . - 60 „

Текущая версия от 20:08, 20 апреля 2019

Быль ли, небыль... Важын ни эта вӧлӧм. Сэк и тӧв пӧ абу вӧлӧм таланьын. Ыджыт Шонді абу и вешшывлӧм эна местаэзісь. Пыр вӧлӧма мича да гажа. Быдмӧма сэк татӧн басӧк лапья вӧр - Парма. Олӧмась вӧрас зверь-пӧткапӧлӧс. Отир эшӧ абу на вӧлӧм. Уна ли, етша ли чулалас кад - Пармаыс чужтас зонӧс. Шуасӧ сійӧ Пераӧн. Бытшӧм да кодя быдмас хозяин - и вӧрыслӧ, и муыслӧ. Керас сія аслыс ньӧв, лӧсьӧтас ёссез. Ветлӧтӧ пӧ аслас му кузя, видзӧтлӧ, медбы и пуэс быдмисӧ бура, медбы и зверь-пӧткапӧлӧс оліс бытшӧмика, медбы и чериыс уяліс сӧдз ваэзын. Ӧтпыр Пераыс лэдзчас Кӧсва дорӧ, аддзӧ: мышкыртчӧма кымӧрсянь сизим рӧма Енӧшка да юӧ васӧ. - Тэ мыля юан менам юись васӧ? - юалӧ Енӧшкаыслісь Пера. - Мун татісь. - Ме эг тӧд, что ваыс тэнат, - шуӧ Енӧшка, - а ютӧг ме ог вермы овны. Сет юны пӧттӧдз. - Сета, ежели тэ менӧ кайӧтан кымӧрас. Ме бы видзӧта, мый сэтчин керсьӧ. - Пуксьы, - шуӧ Енӧшка, - сюррезӧ вылӧ. Пера пуксяс сы сюррез вылӧ, мӧтыд и лэбтас сійӧ кымӧрас. Сувтас кымӧрас Пера, и оссяс сы одзын Енма. Кытчӧ оз видзӧт, быдлаын городдэз да городдэз - дӧс алмазісь да чар изісь керӧмась. Быдлаын биэз сотчӧны: ыджытӧсь и учӧтӧсь, гӧрдӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. А шӧрас сотчӧ медыджыт би, Шонді-Би. Охота лоас Пераыслӧ босьтны кӧть неыджыт би тор да лэдзчӧтны сійӧ му вылас. Локтас сія Шонді-Биыс дынӧ да кватитас бы... Сэтчӧ кыдз гымыштас, кыдз вирдыштас - и чапкач Перасӧ ылӧ-ылӧ Би дынсяняс. Пондас усьны Пераыс тартарарыӧ. Но вот кутас кинкӧ сійӧ, лэбтас и пуксьӧтас мыйӧкӧ небытӧ. Видзӧтӧ Пераыс - аддзӧ: пукалӧ сія кымӧровӧй подушкаэз вылын, золотӧй додьын, а кыскӧ сійӧ серебрянӧй вӧв. Бокас сыкӧт пукалӧ басӧкся-басӧк нывка. Синнэс сылӧн лӧз кымӧрись, рожабаннэс - асывся зарниись, юрсиыс - чистӧй золотоись, а паськӧмыс свиттялӧ, нельки синнэз янӧтӧ. - Тэ кин сэтшӧмыс? - юалӧ нывкаыслісь Пера. - Ме Зарань, Шонділӧн ныв. Быд асылӧ ме сайма одзджык Шондіысся и быд рытӧ вода сысся сёрӧнжык. Ме дозирайта, медбы Шондіыс некинӧс эз сот. А тэ мыля павкин Шонді-Биас? - юалӧ сія Пераыслісь. - Ме мӧді лэдзчӧтны сійӧ му вылас, - шуӧ Пера. - А мыйлӧ сія тэныт му вылас? - Медбы городдэз сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь быдмисӧ, кыдз Енмаас. - А кин пондас нія городдэзын овны? - юалӧ Зарань. - Миян тэкӧт челядьным. Эд ме тэныт, тыдалӧ, гленитчи, раз тэ менӧ дорйин, - шуӧ Пераыс. - О-о, смев тэ, зонка. Смев да удав, - шуӧ Зарань, - эшӧ некин эз на лысьт кайны татчӧ, а тэ вот кайин. Эшӧ некин эз на лысьт павкӧтны Шонді-Бисӧ, а тэ павкӧтін. Дорйи бы ме кӧть кинӧс, но тэнӧ эшӧ и радейта. - Сэк лэдзчам мекӧт му вылас, - шуӧ Пера. - Ме мыччала тэныт ассим богатствоэз: керӧссэз да вӧррез, юэз да тыэз, видззез да ыббез. И иньдӧтас Зарань ассис серебрянӧй вӧвсӧ увлань, муыслань. Лэдзчасӧ нія му вылӧ, и Пера пондас мыччавны Зараньыслӧ ассис богатствоэз: вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез. Гленитчӧмась нія Зараньыслӧ, и согласитчас сія кольччыны Пераыскӧт му вылас. Сэк окалас Парма-Вӧрлӧн зоныс Шонділісь нывсӧ. Казялас этӧ кымӧрсянь Шондіыс, лӧгасяс Зараньыс вылӧ и пышшас эна местаэзісь: ась пӧ кынмӧны кӧдзытсяняс. Му вылас сэк жӧ лоӧма кӧдзыт да пемыт, пондӧмась пӧльтны ойся тӧввез, кынмӧмась юэз да тыэз, лым столаэз тыртӧмась быд пельӧсок. Лёк тӧвчик пондӧма гӧрдззыны ассис кузь бӧж, каляннэз пондӧмась уннявны-повзьӧтчыны. Сэк Пера лэбтас Зараньсӧ киэз вылас да пыртас вӧрӧ. И Парма-мамыс примитас нійӧ ласкова и дзебас аслас лапъя да небыт уввез увтӧ. Сизим год сьӧрна абу вовлӧма талань Шондіыс, сизим год сьӧрна олӧмась Пера да Зарань вӧр пытшкын. Сы коста Зарань быдтас ни Пераыслӧ сизим зонӧс - вынася-вынаэзӧ да сизим нылӧс - басӧкся-басӧккезӧ. Зоннэс пондасӧ вӧравны ни, и ныввес - гортовисявны. Ветлӧтас-ветлӧтас кытӧнкӧ Шонді и охота лоас сылӧ видзӧтны, мый ни лоис нылыскӧт. Локтас сія талань бӧр. Сэк жӧ лоас бӧра шоныт да югыт. Пышшасӧ тӧввез и каляннэз, дзебсисяс тӧвчик. Сыласӧ юэз да тыэз, пондасӧ цветитны быдмассэз. Енӧшка мышкыртчас Кӧсва весьтӧ юны. Пондас корны Шондіыс Зараньсӧ, медбы кайис сія бӧр кымӧрас, кытӧн пыр шоныт да гажа, кытӧн быдӧс тырмӧ, мый бы эз ков. Зарань оз бы кай. - Меным, - шуӧ, - татӧн бур. Сэк Шонді пондас грӧзитчыны: - Ме бӧра пышша татісь, ась ті кынматӧ. Зарань и баитӧ: - Сизим год олім - эг кынмӧ. Вӧр шонтіс. - Сэк сота быдӧннытӧ ӧтлаын вӧрыскӧт, - повзьӧтлӧ Шонді. Повзяс Зарань и шуӧ Пераыслӧ: - Только кымӧрас ме верма видзны сійӧ, медбы эз сот. Колас кайны. Каям быдӧнным. Пера и шуӧ: - Ме татӧн чужи, быдми, татчӧ и кольчча. Торйӧтасӧ сэк нія челядьнысӧ кык торйӧн - мукӧдсӧ кольны му вылӧ, мукӧдсӧ кайӧтны кымӧрӧ. Но лӧгасяс сэк Парма-вӧр: - Ме нійӧ шонті, верді, а нія пышшӧны бы. Ась мунӧ Зараньыс ӧтнас, кысянь локтіс, а челядьыс ась кольччӧны му вылӧ! И лӧсьӧтас сія говк: ӧтӧрын ыкӧстан - мӧдӧрын кылӧ. Пондас Зарань кытсавны челядьсӧ, медбы кайӧтны Енмаас: ыкӧстас ӧтӧрӧ - мӧдӧр кылӧ. Сідз нія и янсӧтчасӧ: Зарань мунас лунлань, челядьыс - ойлань. Дыр горзас, корас челядьсӧ Зарань, но нія озӧ кылӧ. Эта коста Шондіыс сыбурна пондас сотны ни, нельки ваэз косьмасӧ, муыс потласяс, быдмассэз кельдӧтасӧ. Нем керны - Зарань каяс кымӧрас ӧтнас, медбы не сетны Шондіыслӧ сотны челядьсӧ. Лишь коляс му вылас ассис серебрянӧй вӧв да золотӧй додь, медбы кӧр-нибудь кайисӧ челядьыс сы дынӧ Енмаас. Эта кадӧ Пераыс ӧктас ассис зоннэсӧ, сетас нылӧ ньӧввез да кайӧтас медвылын керӧс вылӧ мыччавны Шондісӧ. - Видзӧтӧ, - шуӧ сія нылӧ, - вон ыджытся-ыджыт би, Шонді-Би; сысянь быдӧс бурыс: шоныт и югыт, сыснь городдэз быдмӧны. Но сысянь жӧ и быдӧс умӧльыс: сія сотӧ и сія кынтӧ, сія янсӧтіс быдӧннытӧ тіянӧс и менӧ мамныткӧт. Ме пондылі сыкӧт вермасьны, но ӧтнам эг вермы. А ӧні мийӧ унаӧсь. Лэбтасӧ сэк сизимнан зоныс ньӧв и лыясӧ веськыт Шонді-Биас. Ӧтдруг ныкӧт лыяс Пера аслас медыджыт ньӧлісь. Зэгалас быдӧс Шонді-Би, чеччӧвтас сы бердісь ыджыт би тор да киссяс бичиррезӧн омӧн му кузяс. Ӧзъясӧ Пармаын сэк биэз, ыджытӧсь и учӧтӧсь, лӧзӧсь и вежӧсь. И пондасӧ быдмыны городдэз, сэтшӧмӧсь жӧ гырисьӧсь да басӧкӧсь, кыдз Енмаас. Нія городдэзын важся каддэзсянь олӧ отир - Пералӧн да Зараньлӧн челядь. Шуӧны нійӧ пермяккезӧн да зырянаӧн. Кодя отир. И шоныт, и гажа эта странаын. Вылын мыссэз-керӧссэз да гажа вӧррез, сӧстӧм юэз да басӧк тыэз, цветитан видззез да веж ыббез, а сідзжӧ городдэз да посаддэз - ыджыт богатствоэзӧн тырӧма край. Шонді бы и ӧні пышшӧ татісь (быд годӧ сы коста тӧввез овлӧны), но оз вермы, раз ыджыт тор сылӧн мусӧ шонтӧ. Сія бы и сотӧ гожумнас, но Зарань оз сет. Сія сё медодз чеччӧ асывнас и медбӧръя водӧ рытнас - дозирайтӧ, медбы некинӧс эз сот Шондіыс. Только быд гожумся асылӧ мусӧ да вӧрсӧ вевттьӧ кыз сӧстӧм лысва. Этӧ Зарань одз асывнас, кӧр эшӧ быдӧнныс узьӧны, горзӧ - гажтӧм сылӧ челядьыстӧг. Да и челядьыс сылӧн частожык баитлӧны, кыдз бы адззыны серебрянӧй вӧвсӧ золотӧй додьнас да кайны Енмаас. Одзжык эз веритлӧ, а ӧні веритӧны ни тай, что кымӧрас туйӧ кайнытӧ. Ме бы кайла жӧ сэтчин.