@@ Строка 1: / Строка 1: @@
-В. З. ЈЕСIН
-КУЩӦМ БУР
-ԌЕТӦ
-ТРАКТОР
-КОМІ ԊІГА ЛЕԆАНІН
-СЫКТЫВКАР — 1931
-.
-ԌУРС ТРАКТОР
--ӧԁ воын Сӧвет сојузын уҗаліс 40 ԍурс трактор. Ԋоԉ во бӧрын 1933-ӧԁ воӧ лоӧ-ԋін 400 ԍурс сајас.
-Тајӧ ԋоԉ вонас трактор лыԁ соԁӧ ԁас пӧв.
-Соԁӧмыс тајӧ абу веԍшӧрӧ. Сіктса овмӧсын трактор аԍсӧ петкӧԁліс кыԇ меԁбур отсаԍыԍ гӧԉ ԁа шӧркоԃԃема олыԍјаслы. Мыјӧн жӧ бур трактор?
-ТРАКТОР ГӦРӦ
-Меԁԍӧкыԁ уҗ ԍіктса овмӧсын — гӧрӧм. Сыпонԁа тракторӧс меԁвоԇын пуктісны гӧран уҗ вылӧ. Гӧрны поԅӧ уна пӧлӧс тракторӧн. Ӧԏі пӧлӧс тракторјас мунӧны кӧԉӧса јылын ԁа асбӧрԍаыс кыскӧны 2 ԉемеха, 5 ԉемеха і унҗык ԉемеха плугјас.
-Мӧԁ пӧлӧс тракторјас — гуԍеԋічнӧјјас — вынаӧԍҗык кӧԉӧсаа тракторјас ԁорыԍ ԁа асбӧрԍаыс кыскӧны 8 — 10 ԉемеха плугјас. Тащӧм тракторјас 8 часа уҗалан лунӧ вермӧны гӧрны 8 гектарыԍ унҗык.
-Щӧкыԁҗыка гӧрӧны кӧԉӧсаа тракторӧн, 30 вӧв вынаӧн. Тащӧм трактор асбӧрԍаыс кыскӧ 4 ԉемеха плуг. Быԁ 8 часӧн сіјӧ вермӧ гӧрны 3-ԍаԋ 4 гектарӧԇ, гӧранін ԍерԏіыс.
-Вӧлӧн ԋекор он вермы гӧрны сещӧм пыԁіа, кыԇ вермӧ гӧрны трактор. Ӧԏі гектар му гӧрӧм ԁоныс сувтӧ 10 шајт гӧгӧр.
-[Трактор гӧрӧ.]
-Меԁым ӧԁјӧнҗык помавны гӧран, тракторӧн уҗалӧны сіԇ-жӧ војын-і, еԉектріческӧј пӧнарјасӧн војԍа пемыԁсӧ југԁӧԁӧмӧн. Секі трактор вылын уҗалыԍјасыс вежлаԍӧны быԁ 8-10 час бӧрын, ачыс тракторыс уҗалӧ ԁугԁывтӧг.
-ТРАКТОР ПІԊОВТӦ
-Тракторыԁ оз сӧмын гӧр. Сыԁінӧ інԁӧм піԋајасӧн сіјӧ ԋебԅӧԁӧ му. Емӧԍ сывылӧ торја тракторнӧј піԋајас, коԁјас піԋовтӧны бурҗыка прӧстӧј піԋајас ԁорыԍ.
-Піԋовтігӧн колӧ пуктыны став вынсӧ тракторлыԍ. Ӧԏі піԋаӧн новлӧԁлыны тракторӧс абу выгӧԁнӧ. Бурҗык інԁыны сылы унҗык піԋа.
-Кор тракторлы јітасны унҗык піԋа, сіјӧ ӧԏі лунӧн вермӧ піԋовтны 30 гектарӧԇ, ԉібӧ сымынԁа-жӧ, мыјта піԋовтас ӧԏі вӧв 10 лунӧн.
-Піԋовтны-кӧ мусӧ ӧԏікпӧв, гектар піԋовтан ԁоныс сувтӧ 50 ур гӧгӧр. Піԋовтӧм-кӧ мунӧ кыкпӧв, сіјӧ сувтӧ ԋеуна ԁонаҗык — 80 ур гӧгӧр. Піԋовтны, гӧрӧм моз-жӧ, поԅӧ суткі чӧж.
-[Трактор піԋовтӧ.]
-ТРАКТОР ЛУШЩІТӦ
-Піԋовтӧм кыԋԇі сіјӧ-жӧ трактор вылын му лушщітӧны-і. Трактор лушщітігӧн орјӧԁлӧ турун вужјассӧ, коԁі мырԃԃӧ муыслыԍ вынсӧ.
-Лушщітӧм ԁоныс сувтӧ ԋеуна ԁонӧнҗык піԋовтӧмыԍ. Ԅернотрестлы лушщітӧмыс сувтӧ 2 шајт 50 ур гӧгӧр гектарыԍ. Парӧвӧј обработкаӧн сыыԍ ԁонаҗык-на. Сӧмын лушщітӧмыԍ рӧскоԁыс унапӧв вевԏԏыԍӧ, лушщітӧмыс урожајсӧ кыпӧԁӧ-ԁа. Тракторӧн 8 часӧн поԅӧ лушщітны 25 гектарӧԇ.
-ТРАКТОР КӦԆӦ
-Гӧрӧм му вітчіԍӧ кӧԇӧм. Трактор і тані вермас лоны бурӧн. Трактор ԁінӧ јітӧны кымынкӧ кӧԇан машіна. Јона
-[Трактор лушщітӧ.]
-колігӧн кӧԇны поԅӧ ԋе сӧмын лунын, сіԇжӧ војын-і. Тајӧ зев выгӧԁнӧ. Кӧԇан-кӧ вапоԁја муӧ, боԍтан ԉішнӧј центԋер урожај.
-[Трактор кӧԇӧ.]
-Кӧԇігӧн тракторлӧн проізвоԃіԏеԉноԍтыс јона вылын. 8 часа уҗалан лунӧ „Інтернаціонал" трактор кӧԇӧ 20 гектарыԍ унҗык. Тракторӧн кӧԇӧм ԁон гектар вылӧ сувтӧ, кӧјԁыс артавтӧг, 1 шајт 30 ур гӧгӧр.
-ТРАКТОР ВУНԀӦ
-Кымын ӧԁјӧ іԁралӧма урожај, — сымын бур. Оз-ков еновтчыны, меԁым туԍыс кіԍԍӧ-ԋін ԁа коԉӧ му вылӧ. Но оз поԅ іԁравны і веж ԋаԋ. Сіԇі-жӧ туԍыс артмӧ жебыԋік, чіјӧбыԋік.
-Со татчӧ і локтӧ отсог вылӧ тракторыԁ. Сіјӧ ԋекымын лунӧн іԁралӧ гырыԍ мујас. Ӧԏі трактор суткіӧн вунԁӧ 40 гектарӧԇ. Ковміс еԍкӧ тајӧ уҗ вылас 240 морт, вунԁісны-кӧ најӧ чарлаӧн.
-[Трактор вунԁӧ.]
-Трактор уҗалӧ мукӧԁԁырјіыс ӧԏі вунԁан машінаӧн, а мукӧԁԁырјіыс — унҗыкӧн. Секі быԁ вунԁан машіна вылын пукалӧ морт ԁа веԍкӧԁлӧ сіјӧн.
-Абу омӧԉ леԇны тракторӧс вунԁан машінаӧн ԉібӧ коԉта кӧртавлан машінаӧн војын-і. Секі ԋаԋ туԍ гылалӧ омӧԉҗыка, сіԇ-кӧ і уроныс ічӧтҗык. Лунын вунԁӧм іԇасыс коԍмӧ.
-Ӧні емӧԍ тракторӧн вунԁан торја машінајас — комбајнјас. Комбајн вунԁӧ, сен-жӧ вартӧ, весалӧ, сорԏірујтӧ ԁа кіԍталӧ мешӧкјасӧ. Ставсӧ тајӧс вӧчӧ ӧтпырјӧн.
-Комбајнӧн ԁа прӧстӧј вунԁан машінаӧн іԁралӧмын торјалӧмыс сӧмын сіјӧ, мыј комбајныс коԉӧ куԅҗыка іԇсӧ. Но тајӧ абу омӧԉ. Сіјӧ іԇԇыс коԉӧ муӧ кујӧԁ пыԃԃі.
-Комбајн 8 часӧн іԁралӧ 20 гектарӧԇ. Суткінас комбајн іԁралӧ 50 гектарӧԇ.
-Тракторӧн ӧԏі гектар вунԁӧм сулалӧ ԁонтӧм — 5 шајт гӧгӧр. Ӧԏі гектар іԁралӧм комбајнӧн сыыԍ ԁонтӧм — сӧмын 3 шајт.
-ТРАКТОР ЫТШКӦ
-Коԁі оз тӧԁ, кыԇі ԁонвывса, Волгасајса ԁа матыса ԍԏепјас вылын быԁ во ԍо ԁа ԍурс батракјас ветлӧԁлісны раԁјасӧн ԁа ыщкісны ԋаԋ ԁа турун. Мыјта пӧԍ вӧлі сені кіԍтӧма! Ставыс талы воӧ пом.
-Мортлыԍ ківынсӧ вежӧ машіна. Ӧні турун јонҗыкасӧ ыщкӧны тракторӧн.
-Сывылӧ тракторӧ інԁӧны кымынкӧ ыщкан машіна мӧԁа-мӧԁ бӧрԍаыс. Быԁ машіна вылын пукалӧ морт ԁа веԍкӧԁлӧ
-[Трактор ыщкӧ.]
-ыщкан машіна пуртнас. Ветлӧԁлӧны му куԅа трактор вылын ԁа ыщкан машіна вылын јӧз, а муыс век воԇӧ чінӧ.
-Ԋаԋыс-кӧ воӧма-ԋін ԁа повоԃԃаыс бур, поԅӧ ыщкыны лунын-і, војын-і. Тракторӧн ӧԏі гектар турун іԁралӧм сувтӧ 7 шајт 50 ур гӧгӧр. Ыщкӧ трактор ӧԁјӧн — 20 гектарӧԇ 8 часа уҗалан лунӧ.
-ТРАКТОР КЫСКАЛӦ ТУРУН ԀА ІԆАС
-Гӧрӧм ԁа урожај іԁралӧм ештӧԁӧм бӧрын трактор боԍтԍӧ кыскавны ԋаԋ, турун ԁа іԇас. Сені трактор ыҗыԁ-жӧ пӧԉза вајӧ.
-Колӧ ӧԁјӧ іԁравны ԋаԋ му вылыԍ. Вӧв тајӧ уҗын ӧԁјӧ оз вевјав-ԁа, урожај вермас вошны.
-Трактор тајӧ уҗнас справітчо зев кокԋіа. Трактор боԍтӧ ԁа кыскӧ сымынԁа груз, мыјԁа вермасны кыскыны сӧмын 10 вӧв.
-Сыкынԇі тракторӧн поԅӧ кыскаԍны лун і вој.
-Трактор абу вӧв, оз муԇ, а тащӧм ӧԁјӧн іԁралӧмыс колана пӧраӧ зев уна вын вічмӧԁӧ овмӧсјаслы. Со мыјӧн нӧшта выгӧԁнӧ тракторӧн ԋаԋ кыскалӧм.
-[Трактор кыскалӧ турун ԁа іԇас.]
-Ԁоԃјас, коԁ вылын вӧвјасӧн кыскалӧны вартӧм ԋаԋ, абу ыҗыԁӧԍ, сыпонԁа уна ԋаԋ вошӧ новлӧԁчігӧн.
-Трактор кыскалӧ туԍсӧ гырыԍ кӧрӧбјасӧн ԁа вічмӧԁӧ сіјӧн зев уна ԋаԋ.
-ТРАКТОР ВАРТӦ
-Іԁралӧм ԋаԋ колӧ вартны мыј вермӧмыԍ ӧԁјӧнҗык. Сӧмын сек шеԁӧ бур ԋаԋ, ԁа і ещаҗык лоӧ вошӧмыс.
-Трактор і тані вермас лоны бурӧн, сывылӧ вартан машіна ԁорӧ лӧԍӧԁԍӧ трактор — і вартан машіна понԁӧ уҗавны.
-Машінаӧн вартӧмӧн ԋаԋыс пыр шеԁӧ унҗык, кіӧн вартӧм ԁорыԍ. Ті-кӧ вартанјасӧн вартінныԁ 100 тонна ԋаԋ, машінаӧн тајӧ-жӧ іԇасԍыс шеԁі еԍкӧ 104 тонна.
-Тајӧ ӧтнас бокӧ шыбытчӧмыԍ віԇтӧмыс вештӧ машінаӧ вартӧм рӧскоԁсӧ.
-[Трактор вартӧ.]
-Тракторнӧј вартан машіна суткіӧн вартӧ 33 тонна сајӧ. Ӧԏі тонна ԍу тракторӧн вартӧм ԁоныс сувтӧ 1 шајт 40 ур гӧгӧр.
-ТРАКТОР КЫСКАЛӦ ԊАԊ
-Сіԇ-жӧ і ԋаԋ кыскалӧны тракторӧн. Сіјӧ вермӧ веԉ уна ԋаԋ тыра ԏеԉега кыскыны.
-Ӧтпырјӧн трактор кыскӧ 5 тоннаӧԇ.
-Ԅернотрестлы ԁасвіт кілометра сајыԍ тракторӧн кыскалӧмыс сувтӧ сӧмын 1 шајт 80 ур тонна вылӧ.
-ТРАКТОР ІЗӦ
-Ԋеыҗыԁ коԉԉекԏівын-кӧ ем ізкі, поԅӧ трактор отсӧгӧн ԋеԁыр кежлӧ лӧԍӧԁны меԉԋіча.
-Бурлуныс тащӧм уҗыслӧн сіјӧ, мыј меԉԋічалы оз ков корԍны торја ԁвігаԏеԉ, ԁа торја аслыс пӧлӧс трактор тащӧм меԉԋічалы оз ков.
-Меԉԋічаын уҗалӧ сіјӧ-жӧ тракторыс, коԁі і гӧрӧ. Тракторлы лӧԍӧԁӧны кущӧмкӧ вевтас (сарај), зев колана шонтыны сіјӧс.
-Колӧ-кӧ меԉԋічаыслы уҗавны ԁугԁывтӧг, бурҗык лӧԍӧԁны торја ԁвігаԏеԉ, шуам, ԋефԏаннӧј ԉібӧ ԃіԅеԉ.
-[Трактор кыскалӧ ԋаԋ.]
-Тракторӧс выгоԁнӧ уҗӧԁны меԉԋічаын сек, кор меԉԋічалы колӧ уҗавны сӧмын кор ԍурӧ.
-Ӧԏі тонна ԋаԋ тракторӧн ізӧм ԁоныс сувтӧ 6 шајт гӧгӧр.
-ОЗ БЫԀ РАЈЈОНӦ ШОГМЫНЫ ӦԎІ ПӦЛӦС ТРАКТОРЈАС
-Быԁ рајонјасӧ колӧны аслыс пӧлӧс тракторјас. Ӧԏі рајонӧ колӧны јонҗык, гырыԍҗык вына тракторјас, мӧԁӧ — ічӧтҗык вынајас.
-Лунвылын, кӧні муԍінмыс ԍӧкыԁҗык ԁа кӧні колӧ ыҗыԁ вын, меԁым уҗавны тајӧ мусӧ — уҗӧԁԍӧны ыҗыԁҗык вына тракторјас, 60 вын гӧгӧра ԉібӧ гырыԍҗык. Тащӧм тракторыԁ кыскӧ јонҗык ԁа бурҗык плуг. Міјан војвылын, кӧні муԍінмыс кокԋыԁҗык ԁа кӧн муыс лыаа, колӧ ічӧтҗык вына трактор.
-Лыа му вылӧ-кӧ леԇан ыҗыԁ трактор, кӧԉӧсајасыс сылӧн кутасны пырны муас ԁа тракторлы лоӧ віԇны уна вын сӧмын аԍсӧ новлӧԁлӧмӧ.
-Сы кыԋԇі ыҗыԁ тракторлыԍ став вынсӧ ԋебыԁ мујас вылын ԍӧкыԁ іспоԉзујтны. Сылы ковміс еԍкӧ јітны уна плуг.
-Ԋебыԁ мујас вылын шогманаҗык гуԍеԋічнӧј трактор.
-Саԁ ԁа граԁвывпуктас овмӧсын вӧԃітчӧны посԋі гуԍеԋічнӧј тракторӧн. Сіјӧн лептӧны граԁјас, бугрітӧны картупеԉ, ԁа гӧрӧны саԁјыԍ му.
-[Тракторнӧј фреза.]
-Кор колӧ мусӧ ԋебԅӧԁны пыԁӧҗык ԁа посԋӧԁны муԍінсӧ, шуам кӧԏ граԁјас вылын, секі вӧԃітчӧны тракторнӧј фрезаӧн. Сіјӧ вӧчӧма сіԇі, мыј муыс стружітԍӧ аслыс пӧлӧс крукјасӧн, коԁӧс лӧԍӧԁӧма фреза барабан вылас.
-ТРАКТОР МЫР БЕРТӦ
-Ӧнӧԇ міјан мыр бертлісны важ моз, пӧԉјас моз. Коԁјасны мыр улӧ гу, керавласны вужјассӧ ԁа сеԍԍа ԍујасны
-[Трактор мыр бертӧ.]
-крепыԁ јон зор ԁај бертовтасны мырсӧ. Тащӧм уҗ вылӧ мунӧ уна каԁ ԁа вын.
-Сӧмын ԋеважӧн-на міјанын понԁісны мырјассӧ бертны трактор отсӧгӧн. Сывылӧ трактор матыԍчас мыр ԁорӧ, гартыштасны мырсӧ трӧстӧн, леԇасны машінасӧ — мырјыс і шеԁӧ.
-ТРАКТОР УҖАЛӦ ВӦРЫН
-Тракторыԁ бур абу сӧмын віԇму овмӧсса уҗјасын. Сыкӧԁ щӧщ трактор ыҗыԁ бур вајӧ вӧрын-і.
-Боԍтӧ сещӧм уҗ, кыԇ вӧрыԍ пес кыскӧм. Міјан ӧнӧԇ омӧԉа-на тракторӧн уҗалӧны вӧрын. Ӧԁ тајӧ уҗыс зев ԍӧкыԁ. Мі — вӧрӧн озыр страна. Міјанын-кӧ вӧр овмӧссӧ
-[Трактор уҗалӧ вӧрын.]
-вӧлі пуктӧма ԋе тащӧм ԉок, кыԇі ӧні, а бурҗыка, мі вермім еԍкӧ јона соԁтыны заграԋічаӧ вӧр нуӧм. Сыпыԃԃі боԍтім еԍкӧ заграԋічаыԍ ԍурсјасӧн колан бур машінајас.
-Вӧр меԁ уна міјан војвылын, кӧні еща тујјас ԁа кыскавны кӧрттуј ԁорӧ, ԉібӧ јујас ԁорӧ лоӧ ылыԍаԋ. Со татчӧ локтӧ отсӧг вылӧ трактор.
-Вӧр кыскалӧны гуԍеԋічнӧј тракторӧн. Гуԍеԋічнӧј трактор бурщыка& ветлӧ лым куԅа, ԍікт кост тујјас куԅа, вӧр тујјас куԅа. Гуԍеԋічнӧј тракторӧ јітӧны кымын-кӧ паԍкыԁ ԁоԃ. Секі трактор асбӧрԍаыс кыскӧ груз, коԁӧс вермасны кыскыны сӧмын 20-30 вӧв. Кор трактор петас бур туј вылӧ, вермӧ мунны 12 кілометрӧԇ часӧн.
-Ӧні тракторӧс понԁісны-ԋін інԁавны вӧрпӧрӧԁан ԁа піԉітан уҗјас вылӧ. Тајӧ вӧчԍӧ со кыԇі. Трактор бӧрас лӧԍӧԁԍӧ мехаԋіческӧј піла. Трактор сувтӧ пу ԁорӧ, а піла вунԁӧ пусӧ. Кор пуыс лоӧ пӧрӧԁӧма — мӧԁ піла вунԁалӧ сіјӧс кражјас ԁа керјас вылӧ.
-Сіјӧ-жӧ тракор рытнас нуӧ уҗалысјасӧс баракӧ.
-ТРАКТОР ГРУНТӦВӦЈ ТУЈЈАС СТРӦІТӦМЫН
-Ӧніја каԁӧ гӧԉ ԁа шӧркоԃԃема олыԍ креԍԏана воԇын сулалӧ мог — вӧчны бур тујјас.
-Тујјас вӧчны, кыԇ вӧчлісны важӧн, ԋекытчӧ тујтӧм ԁај оз і поԅ. Шыблаласны вӧлі ԋӧрјас, вевԏјасны сіјӧс ԍојӧн ԁа і мӧвпалӧны, тујсӧ-пӧ тај вӧчӧма лоі.
-[Трактор грунтӧвӧј тујіас стрӧітӧмын.]
-Меԁвоԇԇа зер бӧрын ԍојыс пожјаԍӧ ԁа лоӧ важ ԁорԍыс ԉок туј.
-Быԁ тујлы колӧ лоны меԁ шӧрыс мыԉкја, ԁорјасӧԁыс меԁ вӧліны канавајас, кытчӧ еԍкӧ візувтіс туј вывԍыс ваыс.
-Тајӧ канава коԁјӧмыс ԁа туј вылӧ му лепталӧмыс ӧні вӧчԍӧ аслыс пӧлӧс тујвӧчан машінаӧн, коԁӧс јітӧны трактор ԁінӧ. Трактор кыскӧ тајӧ машінасӧ асбӧрԍаыс, а сіјӧ коԁјӧ канавасӧ ԁа шыблалӧ мусӧ туј вылӧ. Сіјӧ-жӧ тракторыс бӧрӧзԁа коԁјӧм бӧрас кыскӧ асбӧрԍаыс каток, коԁі топӧԁӧ тујсӧ.
-Му лептӧм кынԇі тујсӧ воԉсалӧны посԋі іԇјасӧн (гаԉкіӧн), а мукӧԁԁырјіыс кіԍкалӧны кіԅеріԋік ԍірӧн, коԁӧс шуӧны гуԁронӧн.
-Тащӧм тујтӧ ԋекор оз пожјав зерыԁ ԁа і зев ԋебыԁ ветлӧԁлыныс. Тащӧм тујлӧн ԁоныс сувтӧ 600 шајт гӧгӧр кілометр.
-КУЩОМ УҖ СУВТӦ ԀОНТӦМҖЫК — ТРАКТОРА АԈI ВӦЛА
-Тракторјаслыԍ уҗсӧ віԁлалігӧн аԁԇісны, мыј налӧн уҗыс абу сӧмын бурҗык, но ԁонтӧмҗык вӧлон ԁорыԍ. Боԍтам кӧԏ, унаӧ сувтӧ 1 гектар ежа лептӧм тракторӧн:
-Тракорлӧн& ас уҗалан ԁоныс..........5 ш. 50 ур.
-Морт уҗ мынтӧм......................1 „ 70 „
-Машінајас віԇӧм.....................2 „
-Ставыс........................9 ш. 20 ур.
-Сіјӧ-жӧ унҗык вӧлӧн:
-Вӧв вын ԁон мынтӧм....................10 шајт.
-Мортуҗ мынтӧм.......................2 ш. 50 ур.
-Інвентар віԇӧм......................1 ш.
-Ставыс.................... 13 ш. 50 ур.
-гектар ежа вӧлӧн лептӧм сувтӧ 13 шајт 50 ур гӧгӧр, а тракторӧн — 9 шајт 20 ур, — 4 шајт 30 ур ԁонтӧмҗык вӧлӧн ԁорыԍ. Ӧткоԃавны-кӧ урожај іԁралӧмлыԍ ԁонсӧ, вартӧмлыԍ ԁа мукӧԁ уҗјаслыԍ аԁԇам: вӧла уҗ омӧԉҗык ԁа і ԁонаҗык трактор уҗ ԁорыԍ.
-ТРАКТОР ӦТУВТӦ ГӦԈА ԀА ШОРКОԂԂЕМА ОЛЫԌЈАСӦС
-Тракторлы колӧ паԍкыԁ ерԁ. Сылы колӧ гырыԍ мујас. Посԋі мујас вылын тракторлы уҗавны абу выгӧԁнӧ. Ковміс еԍкӧ тајӧ ԁона машінасӧ новлӧԁлыны веԍшӧрӧ ӧԏі тор вылыԍ мӧԁӧ.
-Боԍтны-кӧԏ кӧԇӧм. Трактор 8 часӧн кӧԇӧ 20 гектарыԍ унҗык. Сіԇ-кӧ посԋі ӧтка овмӧсјаслы тракторӧн вӧԃітчыны абу выгӧԁнӧ. Час ԉібӧ кык мыԍԏі сіјӧ ештӧԁас став кӧԇасӧ ԁа кутас сулавны уҗтӧг.
-Мыј-нӧ керны? Туј ем і зев кокԋі ԁа выгӧԁнӧј гӧԉ ԁа шӧркоԃԃема олыԍјаслы — ӧтувтчыны ставыслы колхозӧ. Колхозјасын — ӧтувја му гӧрӧм, ӧтувја кӧԇа ԁа ӧтувјӧн урожај іԁралӧм. Урожај јукԍӧ уҗ пуктӧм ԍерԏі.
-Колхозјасын, — торја-ԋін гырыԍҗыкјасын, трактор тыр бура уҗалӧ. Шуам котыртчісны колхозӧ ԍурс овмӧс, 5 ԍурс гектар кӧԇаӧн. Сені тракторлы ем кыті ветлӧԁлыны. Шуам,
-тувсов кӧԇа колӧ помавны 10 лунӧн. Тајӧ каԁнас трактор уҗалӧ оз сӧмын лунын, сіԇ-жӧ војын-і.
-Коԍкӧм гӧран каԁ воас-ԁа, секі трактор ԁоԃԃаԍӧ плугјӧ ԁа гӧрӧ коԍкӧм. Турун іԁралігӧн сіјӧ уҗалӧ ыщкан ԁа куртан машінајасӧн, а урожај іԁралігӧн — коԉта јіавлан машінаӧн ԁа комбајнӧн. Урожај іԁралӧм бӧрын трактор гӧрӧ арԍа гӧра, а міча повоԃԃа ԁырјі уҗалӧ вартан машінаӧн. Ыҗыԁ коԉԉекԏівын тракторлы уҗ вочасӧн век петӧ. Ӧтувја
-Тракторнӧј колонна "Гігант" совхозын.
-машінаӧн уҗалӧмыԍ кык выгӧԁа овмӧсјаслы: ӧԏі-кӧ, трактор ԁа став віԇму уҗалан мукӧԁ машінајас іспоԉзујтчӧны ставнас, а сіԇкӧ і ԁонтӧммӧ налӧн уҗыс. Мӧԁ-кӧ, ԁорвыв му уҗалӧмӧн, борјастӧг ԁа бура тракторӧн уҗалігӧн урожај соԁӧ ӧтка овмӧсјас ԁорыԍ. 1929-ӧԁ воын ԋаԋ урожај вӧлі сещӧм:
-Отка& овмӧсын шӧркоԃа гектарыԍ 7-ԁа җын центԋер
-Колхозјасын................8 ., „ „
-Совхозјасын................11 „
-МАШІНО-ТРАКТОРНӦЈ СТАНЦІЈАЈАС
-Меԁ еԍкӧ колхозјас вермісны кокԋыԁҗыка му ԁорын уҗавны, котыртчалӧны машіно-тракорнӧј станціјајас. Быԁ машіно-тракторнӧј станціјајын лоӧ 250 трактор гӧгӧр.
-Быԁ станціја шӧркоԃа кутас уҗавны рајонас 100,000 гектар му.
-Веԍкӧԁлӧны станціјајасӧн велӧԁчӧм јӧз, інжеԋерјас. Тракторӧн веԍкӧԁлыԍјас, тајӧ уҗӧ велӧԁӧм креԍԏана-жӧ. Быԁ тракторнӧј станціја берԁын лоӧ ыҗыԁ мехаԋіческӧј маԍԏерскӧј, кӧн мӧԁасны ԇоԋтыны тракторјас ԁа мукӧԁ віԇму уҗалан машінајас.
-Тракторнӧј станціја вӧчӧ ԁоговор колхозкӧԁ ԉібӧ гӧԉ ԁа шӧркоԃԃема креԍԏанакӧԁ гӧрӧм-кӧԇӧм ԁа став урожај іԁралӧм вылӧ.
-Станціја боԍтӧ ас вылас кӧсјыԍӧм аслас тракторјасӧн нуӧԁны став тајӧ уҗјассӧ. Станціјакӧԁ лыԃԃыԍӧны урожај іԁралӧм бӧрԏі.
-Ӧні уҗалыԍ машіно-тракторнӧј станціјајас кыпӧԁӧны урожај ӧтка креԍԏана ӧвмӧсјас ԍерԏі 25-30 прӧчент вылӧ. Сіјӧн станціјалы уҗԁон мынтыны зев выгӧԁнӧ, сіјӧ петӧ урожај кыптӧмыԍ.
-Колхозјас ԁа ԍіктса обществојас колхоз кустӧ пырігӧн котыртчӧны машіно-тракторнӧј станціјајас гӧгӧр сіԇжӧ-і віԇму прӧԁукт переработајтан завоԁјас лӧԍӧԁӧм могыԍ.
-Тракторнӧј станціјајас лӧԍӧԁӧны став условіјӧјассӧ гӧԉ ԁа шӧркоԃԃема олыԍӧс ӧтувтӧмлы ԁа колхозјас јонмӧԁӧмлы. Машінајасӧн уҗалӧмӧн колхоԅԋікјаслӧн уҗыс кокԋіԁҗык, а овмӧсыс бурҗык, унҗык ԍетӧ ԁохоԁсӧ.
-Сӧвет правітеԉство шуіс 1931 во понаԍіг кежлӧ котыртны 1.400 машінно-тракторнӧј станціја 1 міԉԉон вӧв вынӧн. Тајӧ 1.400 станціјаса тракторјасӧн кутас гӧрԍыны 30 міԉԉон гектар му.
-ТРАКТОР МЕЗԀӦ КУЛАК КАБЫР УЛЫԌ
-Меԁ ԉок врагыс гӧԉ ԁа шӧркоԃԃема олыԍ креԍԏаналӧн — кулак. Гӧԉлӧн ԁа шӧркоԃԃема олыԍлӧн мыјкӧ оз суԇԍы — лоӧ мунны кулак орԁӧ кевмыԍны. Кулак тӧԁӧ отсӧглы ԁонсӧ — кујім ку куԉӧ. Кӧні кулак вына, став ԍіктыс сы кабыр улын.
-Кулак кабыр улыԍ мезԁыԍӧм сіјӧ колхозјасӧ котыртчӧм, ԁа сы пыр ӧтувја віԇму уҗалӧмӧ вуҗӧм, ӧтувја віԇму уҗалӧмсӧ машіннӧј ԏехԋіка вылӧ сувтӧԁӧм.
-Ӧні уналаын-ԋін паԍкалӧ ԁорвыв коԉԉекԏівізаціја. 1932 во понаԍіг кежлӧ СССР паԍта ԁорвыв коԉԉекԏівізаціја лоӧ кызвыннас поналӧма. Тајӧ рајонјасын
-гӧԉ ԁа шӧркоԃа олыԍ креԍԏанаыс колхозјасӧ котыртчӧмӧн бырӧԁӧны кулакӧс, кыԇі классӧс.
-Тракторӧн ӧтувјӧн уҗалӧм раԃі колхозлӧн похоԁыс век вылынҗык ӧтка овмӧсјас ԁорыԍ. Лоӧ-кӧ колхозын омӧԉ торјас, ӧтувја овмӧс ыҗыԁҗык, сылы кокԋіҗык ӧтка овмӧсјас ԁорыԍ сувтны кокјылӧ.
-Кулак — колкозјаслы враг, враг колхозса тракторјаслы-і. Сіјӧ гӧгӧрвоӧ, мыј трактор колхозын мезԁӧ гӧԉӧс ԁа шӧркоԃԃема олыԍјасӧс кулак кабыр улыԍ. Оз ӧԁ прӧста калакјасыԁ ԁа налӧн агентјасыс мыј вермӧмыԍ тӧжԁыԍны пазӧԁлыны віԇму уҗалан машінајастӧ. Колхозса шԉенјаслы јона колӧ ԁӧԅӧрітны машінајассӧ.
-ПРОМЫШԈЕННОԌТ ВІԆМУ ОВМӦСЛЫ ОТСӦГ ВЫЛӦ
-Важ Роԍԍіјаын тракторјасӧн вӧԃітчылісны зев омӧԉа, помешщікјас овмӧсын сіјӧ вӧлі еща, а креԍԏана веԍіг ез-і тӧԁлыны сіјӧс. Сӧмын Сӧвет влаԍт ԁырјі трактор мӧԁіс паԍкавны.
-Воыԍ-воӧ быԁмӧ міјан трактор лыԁ. 1927-ӧԁ воын вӧлі-на 20 ԍурс, 1928-ӧԁ воын — 30 ԍурс-ԋін, а 1929 — 40 ԍурс. Пјаԏіԉетка помаԍіг кежлӧ лоӧ 400 ԍурс трактор сајӧ.
-Кыԍ-нӧ мі боԍтам сымынԁа тракторсӧ? Важ Роԍԍіјаын ԋекущӧм тракторнӧј завоԁјас ез вӧвны. Сіјӧн міјан ӧнӧԇ-на ковміс унҗык тракторсӧ вајавны заграԋічаыԍ.
-Вермӧма лоі лӧԍӧԁны трактор вӧчӧмсӧ, ԁа-і сіјӧ зев-на ещапырыԍ. &Леԋінграԁын Пуԏіԉовскӧј завоԁса ӧԏік маԍԏерскӧјын, а сіԇ-жӧ ӧԏік маԍԏерскӧјын паравоз вӧчан Харковса завоԁын.
-Пуԏіловскӧј завоԁ 1929-ӧԁ воын леԇіс 3000 трактор, а Харковса сӧмын 200. Тамынԁа тракторӧн ԃерт міјанлыԍ овмӧснымӧс кыпӧԁны ԁа выԉног пуктыны он вермы. Сіјӧн Сӧвет правіԏеԉство шуіс соԁтыны трактор вӧчӧм. Пуԏіловскӧј завоԁ понԁас леԇны 30 ԍурс тракторӧԇ во, а Харковса — 2500 тракторӧԇ во.
-Шуӧма стрӧітны 3 выԉ тракторнӧј завоԁ. Стаԉінграԁын, Чіԉабінскын ԁа Харковын.
-Пуԏіловскӧј завоԁын вӧчԍан посԋыԁ тракторјас воыԍ-воӧ понԁасны чінны. Ӧні кутас сіјӧ леԇны тракторјас җу-
-җыԁҗык бӧр кӧԉӧсаӧн ԁа воԇвылас ӧԏік кӧԉӧсаӧн. Тащӧм тракторјасӧн мӧԁасны картопеԉ& граԁјас гӧрны ԁа бугрітны, кукурузалы гӧрны, граԁвыв быԁтасјаслы ԁа с. в.
-СТАԈІНГРАԀСА ТРАКТОРСТРОЈ
-Стаԉінграԁса завоԁ мӧԁіс стрӧітчыны 1928-ӧԁ воын і 1930 воын-ԋін леԇіс "Інтернаціонал“ ԋіма трактор 25 ԍурс
-гӧгӧр 22 вӧв вынаӧс. Бура уҗалӧмӧн завоԁ мӧԁас леԇны 50 ԍурс трактор быԁ во.
-Меԁым артыштны тајӧс — колӧ откоԃавны вӧвлыԁкӧԁ коԁјасӧс вежасны тајӧ тракторјасыс. "Інтернаціонал“ трактор
-вогӧгорӧн вермо гӧрны 200 гектар сајӧ. Сіԇ-кӧ 50 ԍурс трактор гӧрасны 10 міԉԉон гектар сајӧ. Тамынԁа мусӧ гӧрны колӧ 2 міԉԉон вӧв. Таԇі Стаԉінграԁса тракторстрој быԁ во кутас ԍетны 2 міԉԉіон уклаԁ вӧв.
-Тајӧ завоԁсӧ зев бур местаӧ стрӧітӧмаӧԍ — Ԁоԋецкӧј шом ԁа кӧрт ԁорын. Стаԉінграԁ завоԁса тракторјас мӧԁасны уҗавны Ԋіжԋӧј Поволжјӧ ԁа Војвыв Кавказа мујас вылын.
-ЧЕԈАБІНСКСА ТРАКТОРСТРОЈ
-Тракторјас-кӧ Стаԉінграԁса тракторстројыԍ понԁасны уҗавны Ԋіжԋӧј Поволжјӧын ԁа Војвыв Кавказын, коԁі кутас
-ԍетны тракторсӧ Ԍібырлы, Ураллы, Казакстанлы. Ӧԁ коланлуныс тајӧ рајонјасыслӧн абу ічӧтҗык.
-Правіԏеԉство та куԅа шуіс стрӧітны мӧԁ трактор вӧчан гігант Уралӧ, Чеԉабінск карӧ. Чеԉабінскса тракторстрој во гӧгӧрӧн понԁас леԇны 40 ԍурс тракторӧԇ. Мӧԁасны леԇны гуԍеԋічнӧј тракторјас амеріканскӧј „Холт“ трактор коԃӧс. Выныс сылӧн лоӧ ԋе ещаҗык 50 вӧв ԁорыԍ.
-Чеԉабінскса завоԁ лоӧ ештӧԁӧма 1932-ӧԁ во кежлӧ. Сіјӧ стрӧітчӧ уралса кӧрт ԁорын, а шом сылы вајӧны Ԍібырыԍ, Куԅԋецкӧј баԍԍејныԍ. Сіԇ-кӧ тајӧ завоԁ гігантыс лоӧ кӧртрајонын ԁа бур віԇму рајонјас шӧрын.
-ХАРКОВСА ТРАКТОРСТРОЈ
-Украінаын тракторлӧн коланлуныс сещӧм-жӧ ыҗыԁ, кущӧм і РСФСР-ын. Сыпонԁа шуӧма стрӧітны щӧщ Харковӧ выԉ тракторнӧј завоԁ-гігант.
-Завоԁыс 1931 воӧ, окԏабр 1 лунӧ стрӧітӧмнас понаԍіс-ԋін. Харковса тракторнӧј гігант понԁас вӧчны гырыԍ гуԍеԋічнӧј тракторјас, шӧркоԃа 30 вӧв вына гӧгӧр.
-Украінаын јона паԍкалӧма ԍвеклӧ кӧԇӧм. Ԍвеклӧ улӧ колӧ гӧрны кыԇ поԅӧ пыԁӧҗык. Харковса гуԍеԋічнӧј тракторјас лоӧны шогманаӧԍ гӧрны пыԁӧҗык.
-Быԁ воӧ Харковса завоԁ кутас леԇны 50 ԍурс трактор.
-Харковса завоԁ лоӧ украінаса кӧрт промышԉенноԍт шӧрын. Украінаын сіԇ-жӧ перјыԍԍӧ ізшом. Сіԇкӧ — Харковса завоԁ лоӧ матын кӧрт ԁа ізшом ԁорын. Тракторјас кутасны уҗавны украінаса колхозјас ԁа совхозјасын.
-УНАӦ СУЛАЛӦ ТРАКТОР
-Тракторјаслӧн ԁоныс абу ӧткоԃ. Меԁԁонтӧм тракторӧн ԉыԃԃыԍӧ „Форԁзон“.
-Сіјӧ понԁас сулавны 1.700 шајт гӧгӧр, сыпыԃԃі сіјӧ лоӧ меԁомӧԉӧн.
-„Форԁзон"-лӧн кыскан выныс 10 вӧв вын мынԁа. Сіԇ-кӧ, быԁ вын вылӧ воӧ 170 шајтӧн.
-„Інтернаціонал" тракторлӧн кыскан выныс 22 вӧв вын мынԁа, сулалӧ 2.500 шајт гӧгӧр. Сіԇ-кӧ быԁ вын вылӧ воӧ 113 шајт 60 урӧн.
-Чеԉабінскӧј завоԁса гуԍеԋічнӧј трактор 50 вӧв вына кутас сулавны 6.500 шајт. Харков завоԁса трактор 30 вӧв
-вына кыскан вынӧн кутас сулавны 4.500 шајт, ԉібӧ 150 шајт ӧԏі вын вылӧ.
-Первој віԇӧԁлӧмӧн кажітчӧ, мыј трактор — ԁона машіна.
-Збыԉыԍ тајӧ абу таԇ. Быԁ тракторлӧн торја выныс ԍетӧ сымԁа-жӧ мыј бур вӧв. А бур вӧвтӧ ԁоԃԃаԍан кӧлујнаԁ 150 шајт вылаԁ он ԋӧб. Уҗалӧны тракторјас, кыԇ мі аԁԇылім-ԋін, бурҗыка ԁонтӧмҗыка-і вӧв ԁорыԍ.
-ТРАКТОР ВЫЛӦ ԌӦМ ЧУКӦРТОМ&
-Сӧвет правіԏеԉство пуктӧ міԉԉон шајтјасӧн ԍӧм тракторнӧј завоԁјас стрӧітӧм вылӧ.
-Тракторнӧј завоԁјас кынԇі колӧны і мукӧԁ пӧлӧс завоԁјас ԁа фабрікјас, колӧны выԉ еԉектріческӧј станціјајас, кӧрттујјас, школајас, боԉԋічајас.
-Став вылас госуԁарстволӧн ӧні ԍӧмыс оз-на тырмы.
-Колӧ отсӧг колхозјасԍаԋ. Сіјӧн і уна колхозјас понԁісны вӧԇвыв гіжԍавны тракторјас вылӧ.
-Леԇӧма вӧлі тракторнӧј објазаԏеԉствојас трактор вылӧ воԇвыв ԍӧм чукӧртӧм могыԍ. Быԁ објазаԏеԉство вӧлі сулалӧ 50 шајт.
-Чукӧртӧм ԍӧмыс — авансјасыс мунӧны тракторнӧј завоԁјас стрӧітӧм ӧԁԇӧԁӧм вылӧ. Колхозјас, коԁјас боԍтасны тракторнӧј објазаԏеԉствојас, боԍтасны трактор меԁвоԇын.
-ТРАКТОРЈАС ВӦВБӦЖ, ТРАПЈӦ, ГЫЖЈАС ԀА МУКӦԀЈАС ВЫЛӦ
-Уна трактор еԍкӧ поԅӧ ӧні суԇӧԁны заграԋічаыԍ. Сӧмын заграԋічнӧј тӧвар поԅӧ ԋӧбны зарԋі вылӧ.
-Тані поԅӧ унатор вӧчны, кутчіԍны-кӧ тајӧ уҗас тыр-бура. Вӧвбӧж, ԍурјас, гыжјас, трапјӧ, важ колошјас, пробка ԁа мукӧԁ тор вылӧ заграԋіча мынтӧ зарԋіӧн — сӧмын ысты!
-Лыԃԃӧма, мыј вунԁавны-кӧ шуам, — кыԇ вӧчӧны заграԋічаын, вӧв бӧжјас ԁа бурыԍјас міјан вӧвјаслыԍ ԁа вузавны сіјӧс заграԋічаӧ, боԍтӧм ԍӧм вылас поԅӧ ԋӧбны 7000 трактор.
-Кымын ӧԁјӧн колхозјас чукӧртасны став тајӧ тӧварсӧ ԁа кымын ӧԁјӧн најӧ ԍетасны колхозцентрӧ, сымын ӧԁјӧ најӧ боԍтасны тракторјас.
-ЈУРІНԀАЛЫԌ
-ԉістб.
-ԍурс трактор......................’.........................3
-Трактор гӧрӧ .......................................
-Трактор піԋовтӧ.....................................4
-Трактор лушщітӧ....................................... 5
-Трактор кӧԇӧ........................................... 6
-Трактор вунԁӧ ......................................
-Трактор ыщкӧ................. ...................... 7
-Трактор кыскалӧ турун ԁа іԇас.......................... 8
-Трактор вартӧ.......................................
-Трактор кыскалӧ ԋаԋ.................................. 10
-Трактор ізӧ............................................ —
-Оз быԁ рајонын шогмыны ӧԏі пӧлӧс тракторјас ......11
-Трактор мыр бертӧ...................................12
-Трактор уҗалӧ вӧрын............................... 13
-Трактор грунтӧвӧј тујјас стрӧітӧмын.................... 14
-Кущӧм уҗ сувтӧ ԁонтӧмҗык — трактора аԉі вӧла ... 15
-Трактор ӧтувтӧ гӧԉ ԁа шӧркоԃԃема олыԍјасӧс .... —
-Машіно-тракторнӧј станціјајас.......................... 16
-Трактор мезԁӧ кулак кабыр улыԍ......................... 17
-Промышԉенноԍт віԇму овмӧслы отсӧг вылӧ................. 18
-Стаԉінграԁса тракторстрој...........................19
-Чеԉабінскса тракторстрој.............................. 20
-Харковса тракторстрој.................................. 21
-Унаӧ сулалӧ трактор................................... —
-Трактор вылӧ ԍӧм чукӧртӧм............................. 22
-Тракторјас вӧвбӧж, трапјӧ, гыжјас ԁа мукӧԁјас вылӧ........... . 23

Пос: различия между версиями

Версия от 18:34, 10 июля 2016

Навигация

Поиск